Analiza transakcyjna

Eric BERNE (1910 -1970), psychiatra kalifornijski

Stany Ja

• Exteropsyche-Rodzic: nakazy, zakazy i przepisy

• Neopsyche - Dorosły: nabyte umiejętności i zdolności służące rozumieniu rzeczywistości i siebie samego

• Archaeopsyche - Dziecko: uczucia bezsilności i strachu, protestu i gniewu, jak również przyjemności i miłości

Dziecko

• Dziecko Naturalne - popycha jednostkę do aktywności.

• Dziecko Zaadoptowane - nakazy i zakazy Rodzica, realizowane pod groźbą pojawienia się poczucia wstydu i winy (nerwica).

• Dziecko Zbuntowane - odrzucanie wszelkich autorytetów, łamanie norm, niezdolność zaakceptowania jakiejkolwiek dyscypliny (psychopatia).

Rodzic

• Rodzic Wychowujący- zbiór zasad postępowania z ludźmi, uwalniający samodyscyplinę, wysiłek.

• Rodzic Kontrolujący (karzący)

• Okrutny Wewnętrzny Krytyk - odmiana rodzica popychającego jednostkę do samozniszczenia (samobójcze ja).

Skrypt

odpowiada na pytania:

- Kim jestem?

- Co jestem wart?

- Kim mam być?

- Jak to mam osiągnąć?

Program zachowania się, wyznaczający cel, narzucający określone role.

Zapisy skryptowe są głównym źródłem poczucia małej wartości jednostki i wyznaczają sposoby zachowań odpowiadające samoocenie.

Dorosły (Neopsyche)

nabyte umiejętności i zdolności służące rozumieniu rzeczywistości i siebie samego.

Dorosły rozwija się wyłącznie przez aktywny kontakt z rzeczywistością i poznawanie obiektywnych zależności pomiędzy działaniem a efektami, jakie ono przynosi. Dorosły może pomóc Dziecku w realizacji jego życzeń, żądań i potrzeb tak, aby były one zaspokajane w zgodzie z interesami innych ludzi, a więc bez zbędnych frustracji i konfliktów.

Cztery pozycje życiowe

Ja nie jestem OK - wy jesteście OK.

Ja jestem OK - wy nie jesteście OK.

Ja nie jestem OK - wy nie jesteście OK.

Ja jestem OK - wy jesteście OK.

Do końca 1. roku życia:

Ja nie jestem OK - Wy jesteście OK.

Zależność od głasków. W pierwszym roku życia ustala się główne nastawienie emocjonalne.

Najczęstsza postawa.

„Jestem bezradny. Wszystko robię źle. - Wy macie rację. Macie władzę. Możecie mnie uderzyć i zranić i zawsze będzie wszystko w porządku”.

Najczęstszym sposobem radzenia sobie w tej sytuacji jest odgrywanie gier.

Nie jestem OK - Wy nie jesteście OK

Cierpienie z powodu pozbawienia głasków.

To zawsze ich wina.

Niedorozwój moralny

Nie jestem OK - Wy nie jesteście OK.

Zahamowaniu ulega rozwój Dorosłego.

Dzieci brutalnie traktowane przez rodziców. Psychopatia.

„Samogłaskanie” „leży i wylizuje się ze swoich ran.

„Będzie mi dobrze, jeśli zostawicie mnie samego”.

Jestem OK. dzięki samemu sobie.

„Życie jest twarde i trzeba być twardym, nieustępliwym, okrutnym”

Ja jestem OK - Wy jesteście OK.

Stanowisko świadome, oparte na myśleniu, wierze i działaniu.

Potrzeba własnej decyzji.Analiza transakcji

Transakcja: na bodziec pochodzący od pierwszej osoby następuje reakcja drugiej, a reakcja ta staje się znów bodźcem wywołującym reakcję pierwszej osoby.

Celem analizy jest zorientowanie się, która z poszczególnych składowych części psychiki człowieka jest źródłem bodźców i reakcji na nie.Transakcje międzyludzkie i gry

9 możliwości zwracania się do drugiej osoby:

Rodzic	Rodzic
Dorosły	Dorosły
Dziecko	Dziecko

• Transakcje komplementarne

• Transakcje skrzyżowane

Gry

Transakcje międzyludzkie mogą przyjmować charakter gier.

Gra hamuje rozwój otwartego, intymnego i bezpiecznego kontaktu.Początkiem gry mogą być zwroty: Bo ty zawsze jesteś taka.

Celem gry jest poniżenie osoby, która daje się do niej wciągnąć.

Różne typy nerwic można identyfikować z rodzajem podejmowanych gier.

Analiza gier jest zasadniczą częścią analizy transakcyjnej.

15

---