• Pytanie 4
  Konsensualne i konfliktowe definicje polityki

1. Konsensualne pojmowanie polityki polega na współpracy, sojuszu, solidarności w dążeniu do osiągania wspólnych celów gdzie władza państwowa jest warunkiem efektywności systemu, jest względnie trwała i stabilna. Tak rozumiana polityka pojmuje konflikt jako zaburzenie równowagi, a swoją funkcję jako współpracę na rzecz stabilności i porozumienia (np. Talcott Parsons).

Takie ujęcie roli konfliktu w polityce zakłada grę o sumie niezerowej - konflikt między uczestnikami daje rozstrzygnięcia korzystne dla każdej ze stron. Polityka jest tu obszarem rozstrzygania konfliktów. Rozstrzygnięcie wiąże się z osiąganiem celów tzn. dobra ogólnego sprzecznych interesów.

To ujęcie nazywane jest też solidarystycznym.

Na przykład:

Polityka to sztuka dochodzenia do kompromisów umożliwiających grupom mającym rozbieżne interesy - osiągnięcie wspólnego celu.

W tej perspektywie polityka jest rozumiana jako:

• Polityka nie jest nauką..., lecz sztuką - Bismarck

• Polis - to co wiąże się z polis, dziś z państwem, politeja rządy wielu w interesie ogółu - Arystoteles

• D.Eston - „autorytatywna alokacja wartości” (orientacja funkcjonalna)

• Rządy instytucji, np. wg K. Opałka: Polityka to działalność wytyczana przez ośrodek decyzji sformalizowanej grupy społecznej, organizacji zmierzającej do realizacji ustalonych celów za pomocą określonych środków (orientacja formalno-prawna)

• Bernard Crick - Polityka oznacza bowiem przynajmniej częściową tolerancję dla odmiennych prawd, oznacza uznanie możliwości stworzenia rządu, który w istocie najlepiej będzie funkcjonować wtedy, gdy sprzeczne interesy będą ze sobą otwarcie konkurować. Polityka to działanie wolnych ludzi w sferze publicznej.

2. Podejście konfliktowe (antagonicystyczne) zakłada grę o sumie zerowej - konflikt między uczestnikami daje rozstrzygnięcia w postaci niepodzielnej korzyści - ktoś stracił , aby ktoś zyskał (tak jest właśnie u Carla Schmitta), ale i anarchistów i większości współczesnych teorii władzy

Konflikt następuje przez niezadowolenie grup społecznych z ich statusu, otrzymywanych dóbr, co skłania do wywierania konfliktów w dążeniu do zmiany swego statusu.

Tak rozumiana polityka pojmuje konflikt jako stymulator zmian społecznych, które mają charakter rozwojowy. Konflikt nie zawsze jest destrukcyjny, często prowadzi do pozytywnych przemian (np. Ralf Dahrendorf). Takie ujęcie posługuje się w analizach działań politycznych pojęciami: walki, konkurencji, dominacji, siły i przewagi. W ujęciu radykalnym występuje u anarchistów, ale nie tylko. Znaczący wkład dał tu Carl Schmitt, Michael Foucault i Leszek Nowak.

Efekt poznawczy daje rozumienie polityki jako walki o interesy warunkowanej przewagą w dostępie do środków przymusu. W efekcie jedna grupa może panować nad drugą kosztem jej autonomii.

Podejście do polityki przez konflikt wg Carla Schmitta - Istotą polityki wg Schmitta jest zaistnienie konfliktu przyjaciel - wróg, my - oni, starcie pomiędzy dwoma różnymi formami egzystencji na poziomie społecznym: społeczeństw jako całości, nie na poziomie jednostkowym. W stosunku do państwa, może to być konflikt zarówno zewnętrzny - inne państwo jako nieprzyjaciel, zagrażający „naszej" formie egzystencji, bądź też wewnętrzny - zagrożenie formy egzystencji pochodzące z wewnątrz państwa. Państwo jest najczęściej występującą formą egzystencji zbiorowości, ale niekoniecznie jedyną. W sytuacji braku zagrożenia i ustabilizowanej sytuacji społecznej polityka nie występuje, społeczeństwem rządzi prawo, polityka natomiast znika. Ten sposób rozumienia polityki stosuje w praktyce J. Kaczyński osiągając szczególną mobilizację zwolenników i radykalizację „sceny politycznej”.

Ujęcie polityki przez konflikt to:

- autorytarny rozdział dóbr deficytowych

- to walka o udział w sprawowaniu władzy lub możliwości wywierania wpływu na podział władzy wewnątrz państwa oraz w stosunkach pomiędzy nimi

- to trwały układ stosunków międzyludzkich, który zawiera zjawiska kontroli, wpływu, władzy i autorytetu

---