Choroby odzwierzęce -
antropozoonozy
(czyli już wiem, czemu nie zostałam weterynarzem )
by ann
Bruceloza - Brucella melitensis, suis, abortus
Dżuma - Yersinia pestis
Leptospirozy - Leptospira interrogans
Tularemia - Franciscella tularensis
Wąglik - Bacillus anthracis
Różyca - Erysipelothrix rhusiopathiae
Kampylobakterioza - Campylobacter jejuni
Listerioza - Listeria monocytogenes
Melioidoza - Pseudomonas pseudomallei
Nosacizna - Pseudomonas mallei
Rodencjoza - Yersinia pseudotuberculosis
Salmonelozy -Salmonella enteritidis
Gorączka Q - Coxiella burnetti
Borelioza z Lyme - Borrelia burgdorferi
Papuzica - Chlamydiophila psittaci
Gruźlica bydlęca - Mycobacterium bovis
Wirusowe:
Wścieklizna - Lyssavirus
Choroby wywoływane przez arbowirusy - wirus żółtej gorączki, Marburg, Ebola, Hantaan, Lassa, Machupo
Zacznę od wirusowych:
WŚCIEKLIZNA - rodzina Rhabdoviridae - maja osłonkę, helikalny kapsyd, RNA (-)
Wirus wścieklizny to Lyssavirus.
Zakażenie dotyczy przede wszystkim dzikich ssaków. Ludzie i domowe zwierzęta mogą być zakażone przypadkowo.
ukąszenie,
zadrapanie
Wirus namnaża się w miocytach w miejscu ukąszenia, następnie wędruje wzdłuż włókien nerwów obwodowych do mózgu i rdzenia kręgowego. Tam namnaża się w substancji szarej.
Z niej szerzy się wzdłuż włókien nerwów autonomicznych (m.in. do ślinianek - tak trafia do śliny).
Im wrota zakażenia są dalej od mózgu, tym dłużej trwa okres inkubacji. Długość tego okresu wynosić może od tygodnia do roku.
Histologicznie - ciałka wtrętowe w cytoplazmie, tzw. ciałka Negriego, zmiany degeneracyjne w neurocytach, najwięcej jest ich w okolicy hipokampa.
Obraz kliniczny:
mrowienia, drętwienia w miejscu ukąszenia, bóle, bezsenność, niepokój
zaburzenia połykania, drgawki, wodowstręt (szczególnie uciążliwy objaw, gdyż pacjentowi chce się pić, ale na widok wody następują skurcze mięśni oddechowych), stany pobudzenia, śmierć w 90%
Leczenie:
Ogólnie ranę (jak każdą) trzeba umyć, oczyścić (najlepiej środkiem zawierającym IV-rzędową sól amonową, gdyż Lyssavirus jest na nią szczególnie wrażliwy) zdezynfekować, podać AT przeciwtężcową, antybiotyk o szerokim spektrum. Pacjenta wysyła się do szpitala zakaźnego (np. na Wolską ;))
Podjęcie działań profilaktycznych przeciwko wściekliźnie zależy od tego, jaki był kontakt ze zwierzęciem (pośredni, ukąszenie, polizanie) i jaki był stan zwierzęcia (wyglądało na zdrowe czy miało jakieś niepokojące objawy).
Zwierzę trzeba złapać i oddać weterynarzom na 10 dniową obserwację. Jeśli zdradza objawy choroby jest zabijane i bada się jego mózg.
Po POLIZANIU SKÓRY przez zwierzę, które należy podejrzewać o wściekliznę, należy szybko wdrożyć pełne szczepienie HDCV (6 dawek w dniach 0, 3, 7, 14, 30, 90 dni po zdarzeniu) i przerwać tylko wówczas, gdy zwierzę po obserwacji okaże się zdrowe.
Jeśli zwierzak uciekł, to się kontynuuje szczepienie...
Po UKĄSZENIU - podaje się pełne szczepienie szczepionką HDCV (j.w.) + ludzka gamma-globulina przeciw wściekliźnie HRIG - 20j/kg mc - połowa wstrzyknięta wokół miejsca ukąszenia, połowa i.m.
Zapobieganie:
Szczepionka jest podawana osobom narażonym (np. weterynarzom).
CHOROBY WYWOŁANE PRZEZ ARBOWIRUSY
Do tej grupy należą 4 rodziny:
Togaviridae
Flaviwiridae
Bunyaviridae
Reoviridae
Zaliczane są tutaj wirusy, które są przenoszone przez stawonogi.
Rezerwuar wirusa to przeważnie dziki ptak lub ssak. Człowiek może się zarazić poprzez ukąszenie przez stawonoga, który jest wektorem.
Jeśli chodzi o objawy, jakie powodują te wirusy, to można wyróżnić 3 grupy:
choroby gorączkowe z wysypką i zapaleniem stawów, zapaleniem mięśni (nazwy niektórych wirusów, które to wywołują - denga, Ross River, gorączka muchy piaskowej, gorączka kleszczowa Kolorado) - raczej łagodne objawy, całkowite wyzdrowienie
zapalenie opon m-r, mózgu i rdzenia kręgowego - może być groźnie - zaburzenia świadomości, drgawki, porażenia ruchowe, czuciowe, psychiczne)
gorączki krwotoczne (wirus żółtej gorączki, denga, omsk, Krym-Kongo, dolina Rift, hantawirus) - krwawienia do skóry i błon śluzowych, DIC, trombocytopenia
Żółta gorączka - wirus uszkadza serce, wątrobę, nerki, powoduje krwawienia z przewodu pokarmowego, żółtaczkę
Denga - przenoszona przez komary, silne bóle stawów i mięsni, krwotoczny zespół wstrząsowy
Wirusy Marburg i Ebola - głównymi gospodarzami są małpy; wirusy te wywołują gorączki krwotoczne
A teraz bakterie...
BRUCELOZA - choroba wywoływana przez bakterię Gram - ujemną, ziarenkowato - pałeczkowatą. Jest ona względnie wewnątrzkomórkowa, a także wymagająca - rośnie na podłożach wzbogaconych, przy podwyższonym stężeniu CO2 .
Brucella jest oporna na czynniki środowiska, a wrażliwa na gotowanie, ogrzewanie, środki dezynfekcyjne.
Źrodłem zakażenia może być spożycie zakażonego sera, mleka, albo bezpośredni kontakt z chorym zwierzęciem - to jest najczęstsza przyczyna zakażenia. Nie ma zakażeń człowiek - człowiek.
Wrota zakażenia to: błona śluzowa, przewód pokarmowy
Okres inkubacji: 3 - 16 dni - objawy grypopodobne, bóle kończyn, gorączka (falująca), niedokrwistość, łatwe męczenie się. Zakażenie może objąć wiele narządów i spowodować zapalenie: opon m-r, kręgosłupa, stawów, jąder.
Można wyróżnić postać ostrą i przewlekłą.
Diagnostyka: największe szanse uzyskania dodatniej hodowli daje pobranie krwi i szpiku w fazie ostrej choroby, ale też: węzłów chłonnych, moczu, ropy, płynu m-r. Wykonuje się:
preparat bezpośredni barwiony met. Grama i Ziehl-Nielsena (zmodyfikowaną)
próbę biologiczną
zakłada się hodowlę na podłożu wzbogaconym. Pałeczki Brucella różnicuje się na podstawie cech biochemicznych
Bada się też odpowiedź immunologiczną:
humoralną - OWD, ELISA, immunofluorescencja pośrednia.
i komórkową - np. odczyn skórny alergiczny
Leczenie: w fazie ostrej antybiotyki, w przewlekłej - objawowe + modulacja odpowiedzi immunologicznej
SALMONELLOZA - wywoływana przez pałeczki Salmonella enteritidis i typhimurium. Są to Gram - ujemne pałeczki, które nie fermentują laktozy na podłoży Mac Conkeya, produkują H2S z tiosiarczanu i fermentują glukozę.
Zakażenie następuje przede wszystkim przez pożywienie, zwłaszcza drób i jaja, choć zdarzały się zakażone chipsy (!!!) i przyprawy zagraniczne.
Zwierzęta domowe mogą być źródłem zakażenia przez kontakt bezpośredni.
Pałeczki Salmonella enteritidis i typhimurium są dość odporne na działanie czynników środowiskowych, mogą też przeżywać w chłodniach.
Objawami salmonellozy są: biegunka, gorączka, ból brzucha, samoistnie ustępujące, aczkolwiek u dzieci lub starszych osób zaburzenia elektrolitowe mogą być problemem.
DŻUMA - czynnikiem etiologicznym jest Yersinia pestis - Gram - ujemna pałeczka, charakterystycznie wybarwiająca się na biegunach (agrafkowata), katalazododatnia, najlepiej jej się rośnie w temperaturze 28 st. C.
Jako czynniki determinujące jej chorobotwórczość warto zapamiętać: glikoproteinę F1, która tworzy otoczkę antyfagocytarną i proteazę Pla - aktywuje plazminogen (rozpad włóknikowych agregatów) i inaktywuje C3b i C5a dopełniacza.
Można zaobserwować 2 typy:
postać miejska - rezerwuarami zarazka są szczury, a przenosicielami pchły.
Postać leśna - sylwatyczna
2 postacie kliniczne:
dżuma dymienicza - rozległa limfadenopatia, wysoka gorączka, bakteriemia
dżuma płucna - bakteria szerząc się w organizmie zakaża wiele narządów wewnętrznych - m.in. płuca.
Leczenie: chloramfenikol, streptomycyna.
TULAREMIA - wywoływana przez Gram - ujemną pałeczkę o wdzięcznej nazwie Franciscella turarensis. Pałeczka ta jest wytrzymała - w zamrożonym mięsie może bytować od roku do nawet 3 lat!!!
Nosicielami są: przede wszystkim gryzonie, ale także jelenie, króliki, na inne może być przenoszona przez kleszcze i pchły.
Ludzie natomiast zakażają się poprzez wodę i żywność, a także przy obróbce mięsa zakażonych zwierząt.
Okres wylęgania: 3 - 4 dni.
Objawy: owrzodzenie w miejscu ugryzienia, zadraśnięcia, powiększenie węzłów chłonnych, wymioty, zaczerwienienie twarzy, zapalenie spojówek, złe samopoczucie.
Diagnostyka:
badanie bakteriologiczne krwi, plwociny, wymazów z gardła, wydzieliny ze spojówki - hodowla na podłożu z cysteiną, krwią i glukozą trwa 2 - 10 dni
badanie odpowiedzi immunologicznej - OWD, odczyn hemaglutynacji biernej,
badanie odpowiedzi komórkowej - próba skórna alergiczna
RÓŻYCA - jest powodowana przez włoskowca różycy - Erysipelothrix rhusiopathiae
Występującego w 2 formach - S (drobne pałeczki) i R (splątane, nieregularne nici).
Jest to choroba świń. U ludzi jest to schorzenie zawodowe (u weterynarzy, hodowców, rybaków...)
Objawy:
Najczęściej występuje różyca przyranna - ostro odgraniczona purpurowa lub sinoczerwona plama, z bolesnym obrzękiem sąsiednich stawów, węzłów chłonnych, swędząca w cieple.
Diagnostyka:
badanie krwi, płynu surowiczego - barwienie met. Grama, IF bezpośrednia
posiew
różnicowanie - pałeczka katalazo-ujemna, wytwarza H2S
LEPTOSPIROZY - czynnikiem etiologicznym są krętki względnie beztlenowe, będące przede wszystkim pasożytem szczurów, rezerwuarem mogą też być koty, psy, zwierzęta gospodarskie.
Zakażenie - przez kontakt ze zwierzętami, z zakażoną ich moczem wodą.
Krętki wnikają przez nieuszkodzona skórę i błony śluzowe, dostaje się do krążenia i do narządów. Zajęte mogą być: wątroba, naczynia, nerki.
Objawy:
bezobjawowa
bez żółtaczki - początkowo nieswoiste objawy, następnie bóle mięśni, stawów, nudności, wymioty, czasem powiększenie wątroby i śledziony
z żółtaczką (zespół Weila) - rozsiane uszkodzenia śródbłonka i zapalenia naczyń, zaburzenia czynności wątroby, nerek, zapalenia opon m-r, wstrząs, powiększenie wątroby
u kobiet w ciąży może dojść do obumarcia płodu
Diagnostyka:
hodowla i izolacja - w 1 tygodniu choroby krętka można wyhodować z płynu m-r i krwi, w późniejszej fazie z moczu. Materiał z hodowli ogląda się w ciemnym polu
testy serologiczne - najczęsciej poszukiwanie aglutynin, OWD wykrywający wczesne IgM - wskaźnik czynnej leptospirozy
BORELIOZA Z LYME - czynnikiem etiologicznym jest Borrelia burgdorferi - Gram - ujemny krętek, ruchliwy, przenoszony przez kleszcze.
Ściana komórkowa krętka zawiera toksyczny LPS i peptydoglikan o właściwościach prozapalnych.
Okres inkubacji: 3 - 32 dni. W miejscu ukąszenia powstaje w tym czasie zmiana skórna. Krętki przemieszczają się drogami chłonnymi na zewnątrz zmiany, dostają się do krwiobiegu. Kolejne objawy mogą pojawić się dopiero po tygodniach/miesiącach.
Objawy:
I stadium - erythrema migrans czyli rumień wędrujący - zmiana o jasnym środku i czerwonym obwodzie, niebolesna, ucieplona. Inne objawy: gorączka, złe samopoczucie, powiększenie węzłów chłonnych.
II stadium - objawy neurologiczne i kardiologiczne
III stadium - zapalenie stawów. Pojawia się ból mięśniowo - kostny, obrzęk, pierwotnie zajęte są duże stawy np. kolanowe.
Diagnostyka: przede wszystkim kliniczna, bo obraz jest charakterystyczny.
Laboratoryjnie jest to:
barwienie - barwnikami anilinowymi, metodą wysrebrzania
hodowla i izolacja
obserwacja w ciemnym polu widzenia
odpowiedź immunologiczna - metody IF pośredniej
GORĄCZKA Q - Coxiella burnetti.
Rezerwuarem są owce, kozy, bydło.
Objawy zakażenia to: gorączka i objawy grypopodobne, czasem odoskrzelowe zapalenia płuc
ERLICHIOZA - Ehrlichia chaffensis
Przenoszona przez kleszcze. Bakteria wykazuje tropizm do monocytów w tkankach i krwi obwodowej. Klinicznie: gorączka z leukopenią, trombocytopenią, podwyższone AT
GORĄCZKA PLAMISTA GÓR SKALISTYCH - Rickettsia rickettsi
Przenosicielami są kleszcze.
Objawy:
Dreszcze, gorączka, bóle głowy, bóle mięśni, odropodobna wysypka, która zaczyna się obwodowo i szerzy dośrodkowo.