Sun Tzu,, także Sun Zi pocz. IV w. p.n.e.
Sztuka wojny (wojenna) Chiński traktat o skutecznej taktyce i strategii w walce zbrojnej oraz w życiu i w interesach, Robert Stiller przetłumaczył, Kraków 2003
Wojna to sprawa o żywotnym znaczeniu dla państwa, obszar życia lub śmierci, droga do przetrwania lub zagłady
Kto kocha wojnę, doprowadzi kraj do zniszczenia, kto pożąda zwycięstwa, doprowadzi go do niesławy...Działaj tylko wówczas, gdy warunki dojrzały do zwycięstwa. (17)
Dlatego wynik wojny określa pięć podstawowych czynników i porównanie walczących stron według ich sił oraz siedmiu... składników
Czynniki:
Droga lub ścieżka, światopogląd, moralność sprawujących władzę > jednomyślność sprawujących i poddanych władzy
Niebo pogoda, klimat
Ziemia warunki naturalne
Dowództwo
Zasady metoda, doktryna i sztuka, założenia
Ad 1) poddani władzy gotowi pójść na śmierć i życie
Ad 3) pochyłość terenu, odległość, łatwość przebycia, otwarte i bezpieczne czy zdradzieckie
Ad 4) mądrość, rzetelność i człowieczeństwo, męstwo i surowość
Ad 5 porządek wojskowy i utrzymanie dyscypliny, ustalanie dowództwa, drogi zaopatrzenia (17, 25)
Który władca słusznie wytycza drogę? Który dowódca wykazuje większe zdolności? W którym wojsku lepiej wykorzystuje się stan nieba i ziemi? Gdzie staranniej przestrzega się zasad i rozkazów? Które wojsko mocniejsze? (20)
17. Wojna to sztuka wprowadzania w błąd. (21)
18. Więc jeżeli coś możesz, udawaj, że nie możesz. Jeśli jesteś gotów, udawaj bezczynność. (21)
19. Będąc blisko, udawaj, że jesteś daleko. Będąc daleko, udawaj, że jesteś daleko. Będąc daleko, udawaj, że jesteś blisko. (21)
Jeżeli wróg szuka swej korzyści, pokaż mu przynętę, aby go zwabić. Pomieszaj przeciwnika i wtedy uderzaj. (21)
Kiedy jest groźny, przyczaj się i bądź podwójnie gotów. Kiedy jest silniejszy, unikaj go. (21)
Kiedy wpada w gniew, podbechtuj go. (21)
Kiedy lękliwy i ostrożny, pobudzaj go do zaufania. (22)
Kiedy wypoczęty, nękaj go i wyczerpuj. (22)
Kiedy jednomyślny, skłócaj go. (23)
Atakuj, kiedy nie jest na to przygotowany. Pojawiaj się tam, gdzie on się ciebie nie spodziewa. (23)
Oto strategia wiodąca do zwycięstwa. Lecz nie można wszystkiego przewidzieć. (24)
Kto dostatecznie obliczy położenie...ma przewagę nad wrogiem. (24)
Przy tak ogromnej armii najważniejsze jest szybkie zwycięstwo. Gdy wojna się przewleka, broń tępieje, ostrza się łamią i duch upada. (30)
Kiedy armia wdaje się w przewlekłe działania, nie wystarczy na to zasobów państwa. (30)
...nie zdarzyło się jeszcze, aby przewlekła wojna przyniosła krajowi korzyść. (31)
Kto zatem nie umie pojąć, jakie zło kryje się we wszczęciu wojny, nie potrafi też należycie zrozumieć, jak czynić to w sposób przynoszący korzyści.
Pierwszą z reguł wojskowych jest niechęć do wojny. (31)
Luttwak
Siła zbrojna zużywa się w bitwach i zasoby wyczerpują się. Gospodarstwa w kraju popadają w nędzę. Przepada siedem dziesiątych ich bogactwa. (31)
...bodźcem do zabijania wroga jest pobudzenie swych ludzi do wściekłości. (32)
Jeńców traktuj dobrze i dbaj o nich. (33)
Znaczy to: zwyciężać wroga i powiększać przez to swe własne siły. (34)
Na ogół lepiej tak prowadzić wojnę, aby zdobyte wrogie państwo zachować bez uszczerbku. Zniszczenie go jest gorszym rozwiązaniem. (36)
Lepiej przechwycić wrogi pułk w całości niż go zniszczyć. [Podobnie z mniejszymi pododdziałami] (36)
Dlatego sto zwycięstw w stu bitwach nie jest szczytem umiejętności. Szczytem umiejętności jest pokonanie przeciwnika bez walki. (36)
Tak więc najważniejsze jest uderzenie w samą strategię przeciwnika. (36)
Na drugim miejscu stoi rozbicie jego sojuszów (37)
Dopiero na trzecim miejscu rozbicie jego armii. (37)
A najgorsze jest obleganie twierdzy. (37)
Kto umiejętnie prowadzi wojnę, zwycięża nieprzyjacielskie wojska bez bitwy, zdobywa miasta bez szturmowania ich, podbija obce państwa bez przewlekłych działań wojennych. (38)
Jeśli masz bardzo dużą (10:1) przewagę, weź przeciwnika w okrążenie, przy mniejszej (5:1) przewadze, uderzaj, przy niedużej (2:1), podziel swoje siły na dwoje, jeśli siły są równe, możesz wydać mu bitwę, jeśli ustępujesz mu liczbą, umiej się wycofać, ale jeśli nie dorównujesz, umiej się wymykać. (39)
Zwycięży ten, kto wie, kiedy walczyć, a kiedy nie walczyć.
Zwycięży ten, kto umie dowodzić zarówno dużymi, jak i małymi.
Zwycięży ten, w czyich szeregach dowódcy i żołnierze pragną tego samego.
Zwycięży ten, kto roztropny i wyczekuje, kiedy wróg okaże się nieroztropny.
Zwycięży ten, kto ma zdolnych dowódców, do których władca się nie wtrąca. (41-42)
Znaj wroga i znaj siebie, a choćbyś stoczył sto bitw, nic ci nie grozi.
Kiedy nie znasz wroga, a siebie znasz, masz szanse raz wygrać, a raz przegrać.
Kiedy nie znasz ani wroga, ani siebie, pewne jest, że każda bitwa okaże się dla ciebie groźna. (43)
3