Henry A. Kissinger (1923-). Emigrował z Niemiec 1938, obywatelstwo ameryk. 1943, w Harwardzie licencjat 1950 r., mgr 1952 i dr 1954 r., od 1954 r. do 1971 r. tamże, w Department of Government i w Center for International Affairs (na urlopie I. 1969-I.1971), doradca ds bezpieczeństwa 1969 r. - listopad 1975 r., sekretarz stanu 1973 r. - 20 stycznia 1977 r.
Do najważniejszych książek Kissingera należą A World Restored: Metternich, Castlereagh and the Problems of Peace 1812-22 (1957), Nuclear Weapons and Foreign Policy (1957), The Necessity for Choice: Prospects of American Foreign Policy (1961), A World Restored -Europe after Napoleon: The Politics of Conservatism in a Revolutionary Age (1964), Troubled Partnership: A Re-Appraisal of the Atlantic Alliance (1965), American Foreign Policy: Three Essays (1974), wspomnienia White House Years (1979), Years of Upheaval (1982) i Years of Renewal (1999), Diplomacy (1994, polskie wydania 1996, 2002, 2003) i Does America Need a Foreign Policy?: Toward a Diplomacy for the 21st Century (2001)
Napisał Kissinger, że “powodzenie w fizyce zależy od wyboru kluczowego eksperymentu, powodzenie w nauce o polityce w zakresie spraw międzynarodowych od wyboru kluczowego okresu. Wybrałem jako mój przedmiot okres między 1812 r. i 1822 r., częściowo, będę szczery, ponieważ jego problemy wydają się mi podobne do tych w naszym czasie. Lecz nie będę nalegać na podobieństwo.”
Pokój, zdaniem Kissingera, nie jest celem samym w sobie, lecz może być on osiągalny jako rezultat stabilnego, w przeciwieństwie do rewolucyjnego, systemu międzynarodowego
Stabilność nie wynika „z dążenia do pokoju, lecz z powszechnie przyjmowanej prawowitości (legitimacy)” (World Restored...1964, s. 1)
Prawowitość dla Kissingera oznacza „nic ponad międzynarodowe porozumienie o charakterze dających się użyć rozwiązań (arrangements) oraz o dopuszczalnych celach i metodach polityki zagranicznej.” (World Restored...1964, s. 2)
Konflikt wewnątrz określonej struktury (the framework) jest bardziej ograniczony niż konflikt o strukturę.
Dyplomację określał jako „pomniejszanie różnic poprzez negocjacje” i pisał, iż „staje się ona możliwa jedynie w systemach międzynarodowych, które cechuje prawowitość”. (World Restored...1964, s. 1)
Jego zdaniem, „kiedykolwiek pokój - pomyślany jako unikanie wojny - był najważniejszym celem mocarstwa lub grupy mocarstw, system międzynarodowy był zdany na łaskę najbardziej bezlitosnego członka międzynarodowej zbiorowości” (World Restored...1964, s. 1)
Natomiast „kiedykolwiek ład międzynarodowy uznawał, że pewne zasady nie mogą być przedmiotem kompromisu nawet w imię pokoju, stabilność oparta na równowadze sił była co najmniej wyobrażalna.” Restored...1964, s. 4)
Przywrócenie stabilnego ładu zależy od:
1) woli mocarstw wspierających prawowitość, by rokować z mocarstwem rewolucyjnym, przy równoczesnej gotowości do użycia siły militarnej,
2) woli mocarstw wspierających prawowitość, by uniknąć „totalną” wojnę, gdyż konflikt taki zagrozić może strukturze międzynarodowej, którą mocarstwa [opowiadające się za] status quo pragną zachować i
3) zdolności narodowych państw do użycia ograniczonych środków dla osiągnięcia ograniczonych celów.
„Polityka militarna [ograniczająca się do wyboru] wszystko albo nic ...działa na korzyść radzieckiej strategii dwuznaczności, która stara się zachwiać strategiczną równowagę drobnymi sposobami i która łączy naciski polityczne, psychologiczne i militarne, by wywołać największy stopień niepewności i wahania w umyśle przeciwnika (Necessity...s. 63) Dlatego Stany Zjednoczone winny wybrać strategię ograniczonej wojny, zapewniającą im środki dla „ustalenia rozsądnego stosunku między siłą (power) a wolą jej użycia, między materialnymi i psychologicznymi składnikami polityki narodowej.” (Necessity...s. 65)
Chcąc uniknąć ostrej alternatywy między samobójstwem a poddaniem się, muszą Stany Zjednoczone posiadać zarówno duże siły konwencjonalne, jak i taktyczną broń jądrową.
Istnieją trzy wymogi dla zdolności do prowadzenia ograniczonej wojny:
1) Siły dla ograniczonej wojny muszą być zdolne do zapobieżenia stworzeniu przez potencjalnego agresora faits accomplis,
2) Siły dla ograniczonej wojny muszą mieć taki charakter, iż przekonają one agresora, iż ich użycie, choć wywołujące wzrastające ryzyko nieograniczonej (all-out) wojny, nie jest nieuchronnym preludium do niej i
3) Muszą one być połączone z dyplomacją potrafiącą przekazać, iż nieograniczona wojna nie stanowi jedynej odpowiedzi na agresję i że istnieje wola do wynegocjowania porozumienia, z wyłączeniem bezwarunkowej kapitulacji. (Necessity...s. 65)
Podejmujący decyzje muszą być zdolni do okiełznania opinii publicznej.
„Nasz wiek znalazł się naprzeciw paradoksalnego problemu, że ponieważ przemoc wojny wyrosła całkiem niewspółmiernie w stosunku do celów, jakie chce się osiągnąć, żadna kwestia nie została rozstrzygnięta.” ((Necessity...s. 170)
W raporcie Nixona dla Kongresu w 1973 r. wskazano na trudności w prowadzeniu dyplomacji:
„Tak długo jak żadne państwo nie było dość silne, by wyeliminować wszystkie pozostałe, zmieniające się koalicje mogły być używane dla wywierania nacisku lub zdobywania poparcia. Służyło to w pewnym sensie jako substytut fizycznego konfliktu. W klasycznym okresie dyplomacji gabinetowej w XVIII i XIX ww. dyplomatyczna elastyczność i pozycja przetargowa państwa zależały od jego dostępności jako partnera dla możliwie największej liczby innych państw. W rezultacie, żaden stosunek nie był traktowany jako stały, i żaden konflikt nie był forsowany aż do ostatecznego rozstrzygnięcia” (U.S. Foreign Policy for the 1970s: Shaping a Durable Peace. A report to the Congress by President Nixon, President of the United States, May 3, 1973, ss. 232-33)
Podobnie jak Morgenthau, Kissinger był przeciwny wprowadzaniu ideologii do systemu międzynarodowego; sprzyja ona kreśleniu nieograniczonych celów i może tworzyć państwa, których zamiarem jest obalenie istniejącego systemu międzynarodowego.
Tymczasem, “wszystkie państwa, zarówno przeciwne, jak i przyjazne, muszą mieć interes w zachowaniu systemu międzynarodowego. Muszą czuć, że ich zasady są szanowane, a ich narodowe interesy są zabezpieczone. Muszą, krótko mówiąc, widzieć pozytywne bodźce dla utrzymania pokoju, a nie tylko niebezpieczeństwa wynikające z jego załamania się”. (White House... s. 55)
2
1