CEFALOSPORYNY

Jest to jedna z grup antybiotyków beta-laktamowych, półsyntetycznych o szerokim spektrum działania bakteriobójczego. Są to pochodne kwasu 7-aminocefalosporynowego.

Mechanizm działania:

Hamuje tworzenie mostków łączących podjednostki peptydoglikanu (mureiny) w integralną całość. Kowalencyjnie wiążą się z centrum aktywnym bakteryjnych enzymów: karboksypeptydazy i trans peptydazy, blokując ich działanie. Hamują w ten sposób proces syntezy bakteryjnej ściany komórkowej.
PODZIAŁ I CHARAKTERYSTYKA GRUP:
a)Cefalosporyny I generacji
- działają silniej na bakterie gram-dodatnie niż na gram-ujemne, są skuteczne w stosunku do ziarenkowców Streptococcus, Staphylococcus, oraz pałeczek E. coli
- są nieaktywne w stosunku do pałeczek Pseudomonas aeruginosa, pałeczek Salmonelli i bakterii z rodziny Proteus
- słabo przenikają do płynu mózgowo-rdzeniowego
- są oporne tylko na niektóre beta-laktamozy
- niektóre wchłaniają się z przewodu pokarmowego (np. cefadryna, cefaleksyna)
Wskazania kliniczne:
- zakażenia pałeczką zapalenia płuc
- zakażenia bakteriami opornymi penicyliny
- zapalenia dróg oddechowych, moczowych
- zakażenia pooperacyjne
- przypadki nadwrażliwość na penicyliny
Przykłady:
- cefadroksyl (Biodroksil, Duracef, Tadroxil)
- cefal odryna
- cefazolina
- cefadryna (Tafril)
- cefaglicyna
- cefaleksyna (Cefaleksyna, Keflex)
- cefalotyna
- cefapiryna
- cefacetryl
- cefatril
b) Cefalosporyny II generacji
- działają silniej na bakterie gram-ujemnie niż na gram-dodatnie SA skuteczne w stosunku do ziarenkowców oraz pałeczek beztlenowych
- są bardziej oporne na działanie beta-laktamaz niż cefalosporyny I generacji
- wiele z nich nie wchłania się z przewodu pokarmowego
Wskazania kliniczne:
- zakażenia bakteriami opornymi na amino penicyliny i u chorych nadwrażliwych na te antybiotyki
- zakażenia dróg moczowych i rodnych
- zakażenia dróg oddechowych, żółciowych
- rzeżączka
- zapalenia wsierdzia
- zakażenia pooperacyjne
Przykłady:
- cefuroksym (Bioofuroksym, Plixym, Tarsime, Xorim, Zinacef)
- cefuroksym - aksetyl (zestryfikowana postać cefuroksymu - bardziej litofilna, przeznaczona do podawania drogą doustną)
- cefamandol (Mandol, Tarcefandol)
- cefaklor (Ceclor, Ceclor MR, Cek, Panclor, Serviclor, Vercef, Vercef MR)
- cefonicid
- ceforemid
- cefprozil (Cefzil)
- cefoksytyna (Mefoxin)
- cefotetan
c) Cefalosporyny III generacji
- wykazują szerokie spektrum działania
- są skuteczne w leczeniu zakażeń opornych na inne antybiotyki
- wykazują znaczną oporność na beta-laktamazy oprócz cefalosporyn do podania doustnego, które są oporne na wiele beta-laktamaz bakteryjnych
- wydalane są z moczem w postaci niezmienionej
- większośc przechodzi przez barierę krew-mózg i jest skuteczna w leczeniu zapalenia opon mózgowych
Wskazania:
- zakażenia układu oddechowego, pokarmowego
- zapalenia pęcherzyka żółciowego
- zapalenie opon móżgowo-rdzeniowych, skóry, tkanek miękkich, stawów, kości, zapalenie dróg rodnych, zakażenia szpitalne, rzeżączka, zwłaszcza oporna na penicylinę.
Przykłady:
- cefotaksyn (Biotaksym, Rantaksym, Tarcefoksym)
- ceftriakson (Biotrakson, Oframax, Tartiakson)
- cefoperazon (Biocefazon)
- ceftyzokym
- cefsulodyna
- cefmenoksyn
- cefpiramid
- ceftazyd
Cefalosporyny III generacji do stosowania doustnego:
- cefpodoksym (Orelox)
- cefiksym (Suprax)
- ceftibuten (Cedax)
- cefetamet
d) Cefalosporyny IV generacji
- mają dużą biodostępność, przenikają do płynu mózgowo-rdzeniowego
- trzeba je podawać pozajelitowo np. dożylnie
- wykazują najszersze spektrum działania ze wszystkich grup cefalosporyn
- są oporne na beta-laktamazy
Wskazania:
- w przypadku oporności bakterii na inne cefalosporyny
- posocznica, bakteriemie
- zakażenia u chorych z neutropenią

- zakażenia dróg oddechowych i powikłane zakażenia dróg moczowych
Przykłady:
- cefpiron
- cefepin (Maxipime)
- cetan
e) Cefalosporyny V generacji
Przykłady:
- ceftobiprol
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:
Cefalosporyny, zwłaszcza nowsze, czyli II i III generacja, są stosunkowo mało toksyczne, mogą jednak wywołać reakcje uczuleniowe takie jak wysypki, gorączka. Po podaniu dożylnym lub domięśniowym, działają drażniąco na miejsce podania, natomiast podane doustnie mogą wywołać zaburzenia żołądkowo-jelitowe, takie jak biegunki, nudności, wymioty, Niektóre cefalosporyny I generacji mogą uszkadzać nerki
INTERAKCJE CEFALOSPORYN
- nie podaje się ich z tetra cyklinami, chloramfenikolem, antybiotykami makrolidowymi, sulfonamidami
- podawane są niekiedy z antybiotykami amino glikozydowymi
FARMAKOKINETYKA CEFALOSPORYN
- z wyjątkiem cefalosporyn doustnych, większość wchłania się z przewodu pokarmowego tylko w małym stopniu i dlatego muszą być podawane domięśniowo lub dożylnie. Nawet w przypadku najnowszych cefalosporyn doustnych ich stopień wchłaniania z przewodu pokarmowego wynosi 40-60%
- cefalosporyny, które nie zawierają żadnej grupy acetylowej, SA eliminowane głównie w postaci niezmienionej
- wydzielanie następuje przez nerki i częściowo także z żółcią
- cefalosporyny wydzielane do jelit, mogą wywołać działania niepożądane w wyniku zaburzenia flory jelitowej
- w przypadku niewydolności nerek wydalanie większości cefalosporyn jest spowolnione
CEFAMYCYNY - to małą grupa antybiotyków beta-laktamowych o tym samym mechanizmie działania co penicyliny i cefalosporyny. Działają bakteriobójczo, wytwarzane są przez Streptomyces. Głównym przedstawicielem tej grupy jest cefoksytyna (Mefoxin).
Cefoksetyna ma szeroki zakres działania, jest stosunkowo oporna na działanie beta-laktamaz, podawana domięśniowo i dożylnie
KARBAPENEMY - to półsyntetyczne antybiotyki beta-laktamowe, pochodne tienamycny, o bardzo szerokim zakresie działania i dużej oporności na działania beta-laktamaz.
Zalicza się do nich:
- imipenem, w połączeniu z cialistatyną (Tienam)
- mero penem (Meronem)
- biapenem
Mechanizm działania taki sam jak penicylin i cefalosporyn. Imipenem jest szybko inaktywowany przez nerkową dipeptydazę. Reakcji tej można zapobiec przez podanie imipenemu z inhibitorem di peptydazy - cilastyną. Która jednocześnie zmniejsza niebezpieczeństwo działania neurotoksycznego większych dawek imipenemu.
Zastosowanie:

Karbapenemy stanowią alternatywę dla kojarzenia antybiotyków, które stosuję się w leczeniu interwencyjnym, w ciężkich zakażeniach bakteryjnych lub przy zakażeniach mieszanych
Działania niepożądane są podobne jak po innych antybiotykach beta-laktamowych, rzadko stwierdza się reakcję krzyżową alergiczną z penicylinami
MONOBAKTAMY, zalicza się do nich:
- aztreonam (Azactam)
- karumonam
-tigemonam
różnią się zakresem działania od innych antybiotyków beta-laktamowych. Charakteryzują się znaczną opornością na działanie beta-laktamaz, najczęściej stosowany jest Aztreonam
Wskazania:
- powikłane i niepowikłane zakażenia układu moczowego
- zakażenia dolnych dróg oddechowych
- bakteriemia i posocznica
- zakażenia skóry i tkanek miękkich
- zakażenia wikłające gojenie ran pooperacyjnych
- oparzenia i owrzodzenia
- zakażenia jamy brzusznej
- rzeżączka
- zakażenia w ginekologii
- leczenie zakażeń w chirurgii
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
- zakażenia kości stawów
Działania niepożądane:
- reakcje nadwrażliwości (anafilaksja, obrzęk naczynioruchowy, skurcz oskrzeli)
- ze strony skóry (osutka, wybroczyny, świąd, plamica)
- objawy hematologiczne zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych
- zapalenie wątroby
- objawy ze strony układu pokarmowego
- odczyny miejscowe (zapalenie żyły po podaniu dożylnym, ból po podaniu domięśniowym)
- kandydoza pochwy

---