Diagnoza pedagogiczna
Anna Wąsowska
Edukacja Specjalna
Rok III gr.rewalidacja
OGÓLNE INFORMACJAE O DZIECKU I JEGO PROBLEMIE
Michał ma 9 lat, jest uczniem I- szej klasy szkoły podstawowej. Chłopiec jest jedynakiem, mieszka w Łodzi z biologiczną matką i jej konkubentem. Warunki materialne jak i lokalowe rodziny można określić jako dobre. Mieszkanie wyposażone jest we wszystkie media, chłopiec ma własny pokój.
Z informacji uzyskanych od wychowawcy klasy oraz pedagoga szkolnego dowiedziałam się, że Michał ma problemy związane z nauką czytania i pisania. Powtarza pierwszą klasę i w tym roku również nie otrzyma promocji do klasy drugiej. Michał we wrześniu 2005 roku był diagnozowany w poradni psychologiczno - pedagogicznej. Z rozmowy przeprowadzonej z wychowawcą świetlicy wynika, iż Michał jest bardzo pogodnym i komunikatywnym dzieckiem, łatwo nawiązuje kontakty koleżeńskie, jest lubiany wśród rówieśników.
CEL BADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH
Celem badań diagnostycznych jest ocena ryzyka dysleksji oraz określenie poziomu rozwoju poszczególnych funkcji percepcyjno - motorycznych a także wykrycie innych przyczyn wpływających na specyficzne trudności w uczeniu się. Diagnoza ma również za zadanie wskazania rozwiązań terapeutycznych do pracy z dzieckiem.
ŻYCIORYS PSYCHOLOGICZNY
Na podstawie kwestionariusza wywiadu (załącznik nr.1) oraz bezpośredniej rozmowy z matką chłopca dowiedziałam się, iż: Michał urodził się z pierwszej ciąży o prawidłowym przebiegu. Poród naturalny odbył się w terminie i przebiegał bez komplikacji. Matka w czasie ciąży nie przyjmowała żadnych leków, nie stosowała używek, jest osobą niepalącą. Chłopiec otrzymał 9 punktów w skali Apgar. Około pierwszego roku życia zaczął chodzić. Jego rozwój fizyczny i somatyczny w okresie niemowlęcym, poniemowlęcym oraz w późniejszych okresach przebiegał prawidłowo, chłopiec nie przechodził żadnych poważniejszych chorób. W obecnej chwili cieszy się bardzo dobrym zdrowiem, jako jedyny w klasie ma 100% frekwencję. Według matki rozwój ruchowy Michała przebiegał prawidłowo. Chłopiec nie ma wad wymowy, pierwsze słowo wypowiedział mając 1 roku i 3 miesiące, w stosunku do swojego wieku ma dość ubogi zasób słownictwa. Ze strony matki nie występują obciążenia dziedziczne typu leworęczność, trudności w czytaniu i pisaniu, nie można jednak wykluczyć owych obciążeń ze strony ojca. Matka Michała jednak nie dysponuje takimi informacjami, gdyż od chwili gdy zaszła w ciąże nie utrzymuje żadnego kontaktu z ojcem chłopca. Obecnie od października 2005 żyje w związku z konkubentem. Michał partnera matki nazywa „wujkiem”, nawiązał z nim bardzo dobry kontakt, często o nim opowiada, mężczyzna odbiera chłopca ze szkoły oraz zabiera na spacery i do kina.
Michał do 6 roku życia był wychowywany przez matkę oraz babcię. W wieku 5 lat zaczął uczęszczać do przedszkola. Już w przedszkolu zwrócono uwagę, iż chłopiec nie lubi zabaw muzycznych oraz plastycznych, ma trudności z zapamiętywaniem wierszyków, piosenek. Nigdy nie lubił rysować oraz układać klocków, puzzli. Największą przyjemność od zawsze sprawiały mu wszelkie grupowe zabawy ruchowe. Obowiązek szkolny rozpoczął w wieku 7 lat. W klasie pierwszej od samego początku Michał miał problemy z nauką, w konsekwencji nie otrzymał promocji do klasy drugiej. Został skierowany na badania do poradni psychologiczno - pedagogicznej. We wrześniu 2005 roku poradnia wystawiła Michałowi opinię (załącznik nr.2), która stwierdza, iż chłopiec jest w normie intelektualnej, ma nieharmonijny rozwój poszczególnych funkcji, zaburzona jest percepcja słuchowa, wzrokowa oraz poziom graficzny pisma. Dziecko ma skrzyżowaną lateralizację (oko lewe, ręka prawa). Stwierdzono również u Michała brak zainteresowania nauką. Poradnia wskazała na konieczność indywidualizacji wymagań programowych oraz stymulacji ogólnego rozwoju, a także wskazała konieczność uczęszczania na zajęcia korekcyjno - kompensacyjne na terenie poradni i szkoły. Szkoła niestety nie podjęła żadnych działań zalecanych przez poradnię. Matka również nie pracowała w domu z Michałem ani nie chodziła z Nim do poradni na zajęcia tłumacząc, iż „pracuje na 1,5 etatu i nie ma czasu”. Jedyną osobą, która stara się pomagać chłopcu w nauce jest konkubent.
Michał z powodu utrzymujących się trudności w nauce czytania i pisania ponownie nie otrzyma promocji do klasy drugiej.
CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA RODZINNEGO
Na podstawie kwestionariusza wywiadu (załącznik nr.1) oraz bezpośredniej rozmowy z matką chłopca dowiedziałam się, iż Michał jest jedynakiem. Mieszka z matką i jej konkubentem, nie zna ojca biologicznego. Matka mając 18 lat zaszła w ciąże, ojciec dziecka od czasu kiedy dowiedział się o ciąży zaprzestał utrzymywania jakiegokolwiek kontaktu z kobietą. Matka chłopca pomimo ciąży ukończyła liceum ekonomiczne i zrobiła maturę. Michał do 6 roku życia wychowywany był przez matkę i babcię, u której mieszkali. W wieku 5 lat chłopiec poszedł do przedszkola, jego matka zaczęła wtedy pracę na pełnym etacie, gdyż wcześniej pracowała jedynie dorywczo ( główne źródło utrzymania stanowiła emerytura babci )
Babcia zmarła kiedy Michał miał 6 lat. Chłopiec wraz z matką pozostał w mieszkaniu po babci, w którym obecnie żyją. Matka chłopca rozpoczęła pracę na 1,5 etatu gdyż inaczej nie byłaby w stanie utrzymać siebie i syna. Od października 2005 roku matka chłopca związała się z 6 lat starszym mężczyzną, którego Michał nazywa „wujkiem”. Konkubent matki ma wykształcenie techniczne i pracuje na ¾ etatu jako elektryk. We trójkę żyją w mieszkaniu po babci, które ma 52 m2, lokal wyposażony jest w wodę, gaz oraz ogrzewanie centralne. Mieszkanie składa się z dwóch pokoi kuchni oraz łazienki. Michał ma swój własny pokój.
Z analizy rysunku rodziny (załącznik nr.3) wynika, iż najważniejszą osobą jest mama, którą chłopiec narysował jako pierwszą. Rysunek mamy zajął mu najwięcej czasu oraz towarzyszył mu komentarz, chłopiec opowiadał, iż mama ma długie włosy i jest bardzo ładna. Dużą rolę w życiu Michała odgrywa konkubent matki, jest to pierwszy mężczyzna jaki pojawił się w życiu chłopca, gdyż Michał nie zna ojca ani nie miał dziadka, wychowywany był przez matkę i babcię. Chłopiec bardzo związał się emocjonalnie z „wujkiem” co widać również na rysunku (Michał i konkubent matki stoją bardzo blisko siebie).
Obecnie Michałowi najwięcej czasu poświęca „wujek”, odbiera go ze szkoły, zabiera do kina, na spacery, odrabia również z Nim lekcje. Matka Michała wraz z konkubentem planują zalegalizować swój związek po wakacjach. Stanowią zgodną parę. W środowisku w jakim wychowuje się Michał panują prawidłowe relacje emocjonalne między jego członkami. Michał ma w domu dobre warunki do nauki, w miarę możliwości finansowych zaspokajane są potrzeby kulturalne typu: wyjście do kina, do zoo lub cyrku. Chłopiec uczęszcza również na dodatkowe zajęcia sportowe.
Brakuje jednak zainteresowania problemami jakie Michał ma z nauką. Matka tłumaczy, iż zdaje sobie sprawę z trudności jakie ma jej syn ale nie ma czasu aby z nim pracować. Czas poświęcany przez konkubenta na sporadyczne odrabianie lekcji jest niewystarczający aby przyniosło to widoczne efekty w postępach Michała w nauce czytania i pisania.
WYNIKI BADAŃ SZCZEGÓŁOWYCH W ASPEKCIE DIAGNOZY POZYTYWNEJ I NEGATYWNEJ
W badaniach diagnostycznych skupiłam się na ocenie ryzyka dysleksji oraz badaniu funkcji percepcyjno - motorycznych. Postanowiłam również zbadać motywację Michała do nauki szkolnej, gdyż zaobserwowałam brak zainteresowania ze strony domu i szkoły problemami chłopca a także sugerowałam się opinią poradni ( załącznik nr.2 ), z której wynika, iż Michał nie wykazuje zainteresowania nauką.
Do badań diagnostycznych wykorzystałam następujące narzędzia:
1.Zestaw obowiązujących wzorów liter małych i wielkich, drukowanych i
pisanych.
2.Test do badania czytania głośnego dla klasy I
3.Test do badania czytania ze zrozumieniem
4.Tekst do przepisywania
5.Test pisania z pamięci
6.Test pisania ze słuchu
7.Test do badania poziomu analizy i syntezy słuchowej wyrazów (I. Styczek)
8.Test do badania analizy i syntezy wzrokowej / zestaw figur
geometrycznych (H. Spionek)
9.Układanka obrazkowa z części
10.Porównywanie obrazków
11.Obserwacja
12.Obrazek „rozlane mleko”
13.Arkusz zachowania się dziecka w szkole (B.Markowska)
14.Skala ryzyka dysleksji (M.Bogdanowicz)
15.Kwestionariusz wywiadu z rodzicami (E. Górniewicz)
Bliższe poznanie środowiska rodzinnego umożliwiła mi pedagog szkoły, pozwalając na obecność podczas wizyty w domu Michała. Mama chłopca bez problemu wypełniła kwestionariusz oraz odpowiedziała na wszystkie moje dodatkowe pytania. Ogólne informacje o chłopcu i jego problemie uzyskałam od pedagoga szkolnego. O kontaktach z rówieśnikami i zachowaniach Michała w grupie dowiedziałam się od wychowawcy ze świetlicy szkolnej. Wychowawczyni klasy wypełniła arkusz SRD oraz „kwestionariusz zachowania się ucznia w szkole” B. Markowskiej, a także poinformowała szczegółowo o problemach Michała związanych z nauką.
Nie miałam żadnego problemu z nawiązaniem kontaktu z Michałem, gdyż jest bardzo śmiałym i komunikatywnym dzieckiem. Niestety niechętnie wykonywał moje polecenia, szybko się zniechęcał i rezygnował. Starałam się dostosować tempo pracy do możliwości chłopca aby wyniki były jak najbardziej wiarygodne.
WYNIKI PRZEPROWADZONYCH BADAŃ:
Rodzina dziecka: Na podstawie Kwestionariusza wywiadu (załącznik nr.1),rozmowy z matką.
Rodzina, w której wychowuje się Michał jest niepełna, chłopiec nie zna ojca biologicznego. Matka i jej konkubent starają się zapewnić chłopcu jak najlepsze warunki materialne i w miarę możliwości zaspokajać jego potrzeby. W środowisku wychowawczym panują prawidłowe relacje emocjonalne. Michał nawiązał bardzo bliską więź emocjonalną z konkubentem matki .Uważam jednak, że doszło do poważnych zaniedbań ze strony matki, która zajęta pracą zarobkową zbyt mało poświęcała czasu Michałowi i jego problemom z nauką. Nie chodziła z Michałem na zajęcia korekcyjno - kompensacyjne do poradni oraz nie pracowała z nim w domu. Nauka Michała nigdy nie była kontrolowana przez matkę, informacje ze szkoły o złych wynikach syna nie pociągały za sobą żadnych konsekwencji w wyniku czego Michał całkowicie zaniedbywał naukę.
Znajomość liter: Michał zna alfabet potrafi wymienić wszystkie znaki. Do sprawdzenia znajomości liter pisanych i drukowanych, dużych i małych wykorzystałam „Zestaw obowiązujących wzorów liter” (załącznik nr.4).
Michał poprawnie nazywa wskazaną literę (drukowaną wielką i małą, pisaną wielką i małą), również poprawnie wskazuje usłyszane głoski. Moją uwagę zwrócił fakt, iż aneksy nie zawierają wszystkich głosek (np: aneks liter pisanych nie zawiera głoski „ź”, „ć”, „ń”) z których różnicowaniem Michał ma największy problem.
Sprawność manualna: na podstawie tekstów pisanych przez Michała (załącznik nr.6,8,9), rysunku rodziny (załącznik nr.3) oraz testu figur geometrycznych (załącznik nr. 11)
Chłopiec ma zaburzony poziom graficzny pisma, pisze niedbale, niedokładnie odtwarza kształt liter, brakuje zachowania proporcji między literami oraz płynności ich połączeń.
Chłopiec ma zaburzoną koordynację wzrokowo - ruchową, tekst przepisuje po jednej literze. Nie trzyma się w liniaturze oraz nie zachowuje odpowiednich odstępów między wyrazami. Prawidłowo posługuje się narzędziem pisarskim, chociaż najwygodniej pisze mu się grubym piórem kulkowym.
Michał bardzo nie lubi rysować. Rysunek rodziny jest schematyczny o zgeometryzowanych kształtach, postaci nie są zróżnicowane. Przeprowadzony test figur geometrycznych świadczy o niskim poziomie graficznym, Michał nie odwzorował wszystkich figur poprawnie. Brak jest styczności poszczególnych elementów, równoległości linii, kopie figur wykonane są bardzo niedbale.
Percepcja wzrokowa: na podstawie testu figur geometrycznych (załącznik nr.11), tekstu do przepisywania (załącznik nr.6), tekstu czytania głośnego (załącznik nr.5) , układanki obrazkowej (załącznik nr12), obrazka do porównywania (załącznik nr. 13).
W teście figur geometrycznych Michał odtwarza prawidłowo figury od 1 do 10 oraz figurę 13. Na podstawie tego wyniku można stwierdzić, iż poziom jego percepcji wzrokowej jest odpowiedni dla wieku 6 - 6,6 lat. Chłopiec opuszcza istotne elementy, figura ostatnia jest zupełnie zniekształcona i pokreślona. Podczas przepisywania chłopiec pomija drobne elementy graficzne lub powtarza całe fragmenty wyrazu. Odpowiednio dobiera linijki, nie myli kierunku pisania. Tekst przepisuje po jednej literze długo się jej przypatrując. Podczas czytania myli litery o zbliżonych kształtach a różnym położeniu w stosunku do osi poziomej (np. zamiast krem czyta krew), opuszcza litery, myli litery różniące się drobnymi elementami graficznymi. Przestawia kolejność liter w wyrazach.
Czyta metodą mieszaną głosuje i sylabizuje z syntezą (z przewagą głosowania).
Synteza często jest niepoprawna .Czyta w tempie 13 wyrazów na minutę.
Ma duże problemy z układanką obrazkową, czynność wykonuje bardzo niechętnie. Nie potrafi prawidłowo ułożyć obrazka. Nie dostrzega elementów różniących obrazek, potrafi wskazać jedynie te, które są wyraźnie widoczne. Na obrazku wskazanym przeze mnie po dłuższym czasie wskazał jedynie dwie różnice.
Percepcja słuchowa: na podstawie tekstu do pisania ze słuchu (załącznik nr.9), testu do badania poziomu analizy i syntezy słuchowej wyrazów (załącznik nr.10), tekstu do czytania głośnego (załącznik nr.5), tekst do pisania z pamięci (załącznik nr.8).
Michał ma problemy z analizą słuchową wyrazów a także z syntezą. Wysłuchuje sylaby w nagłosie natomiast nie wysłuchuje w wygłosie. Podczas czytania głoskuje oraz sylabizuje, synteza jednak nie zawsze jest poprawna. Chłopiec często odgaduje wyrazy. W pisaniu ze słuchu ma wyraźne problemy ze zmiękczeniami przez kreskę lub przez „i”. Opuszcza litery, zmienia szyk wyrazów. Ma problemy z różnicowaniem głosek specyficznych dla języka polskiego, syczących, szumiących, świszczących.
Mowa: na podstawie rozmów z Michałem oraz tekstu czytania ze zrozumieniem (załącznik nr.7)
Michał nie ma wady wymowy. Jest bardzo komunikatywny, chętnie podejmuje rozmowę, jednakże w stosunku do swojego wieku ma ubogi zasób słownictwa. Na pytania do tekstu odpowiada jednym słowem lub równoważnikiem zdania. Jego odpowiedzi nie są pełne i dokładne. W swobodnej rozmowie chętnie opowiada o tym co robił, z kim się bawił.
Lateralizacja i orientacja w przestrzeni: na podstawie ćwiczeń - patrzenie przez dziurkę do klucza skakanie na jednej nodze, chwytanie piłeczki
Michał ma skrzyżowaną lateralizację w zakresie prawa ręka lewe oko, nie ma problemu z nazywaniem części ciała oraz kierunków czy pory dnia, roku.
Myślenie: na podstawie obserwacji
Michał ma prawidłowo rozwinięte myślenie przyczynowo - skutkowe. Chłopiec bardzo lubi zagadki. Nazywa figury geometryczne.
Ocena ryzyka dysleksji: na podstawie SRD (załącznik nr.14) wypełnionego przez wychowawcę klasy.
Michał otrzymał wynik ogólny 49punktów co świadczy o umiarkowanym ryzyku dysleksji, jednakże w wynikach szczegółowych w zakresie funkcji wzrokowych wynik jest wysoki. Jedynie w motoryce dużej ryzyko dysleksji nie występuje, w pozostałych funkcjach wzrokowej, językowej (zarówno percepcja jak i ekspresja),w motoryce małej oraz w uwadze wystąpiło umiarkowane ryzyko dysleksji.
Motywacja do nauki szkolnej: na podstawie arkusza zachowania się dziecka w szkole B. Markowskiej (załącznik nr. 15)
Ponieważ z moich obserwacji oraz uzyskanych informacji od matki Michała wynikało, iż chłopiec nie jest w żaden sposób motywowany w domu ani w szkole do nauki poprosiłam wychowawcę o wypełnienie arkusza zachowania się ucznia w szkole. Moje przypuszczenia potwierdziły się. Michał w zakresie motywacji do nauki szkolnej otrzyma następujące wyniki :
wynik surowy 27
wynik w centylach 10
wynik w tetronach 5
co daje ogólny wynik niski
Z analizy jakościowej wynika, iż chłopiec nie jest zainteresowany nauką, szybko się zniechęca, nie jest wytrwały, podczas pojawiania się trudności poddaje się i przerywa pracę. Często jest nieprzygotowany do zajęć i ma nie odrobioną pracę domową. Nie wykazuje zainteresowania lekcją.
Uważam, że taka postawa w bardzo dużym stopniu może być spowodowana podejściem matki, która nie ma czasu aby zająć się problemami syna, nie uczęszcza z nim na zajęcia korekcyjno - kompensacyjne, nie pomaga mu w odrabianiu lekcji. Szkoła również nie realizowała zaleceń poradni, Michał nie maił dostosowanych wymagań programowych do swoich możliwości, w szkole przylgnęło do niego określenie, z jest dzieckiem leniwym.
Pozostałe wyniki:
Zachowanie się antyspołeczne wynik: niski
Przyhamowanie wynik: bardzo niski
Uspołecznienie wynik: przeciętne
Zachowanie seksualne wynik: przeciętne
DIAGNOZA WYJAŚNIAJĄCA, INTERPRETUJĄCA I SCALAJĄCA UZYSKANE WYNIKI
Celem diagnozy Michała była ocena ryzyka dysleksji oraz wskazanie, na jakim poziomie rozwinięte są u chłopca funkcje percepcyjno - motoryczne.
Michał jest dzieckiem, które wymaga pomocy i wsparcia. Ma obniżony poziom graficzny pisma, pracuje wolno. Zaburzona jest u niego percepcja wzrokowa, która odpowiada przeciętnej dla 6 - 6,6 roku życia. Michał ma trudności w pisaniu z pamięci, oraz odtwarzaniu wzorów geometrycznych, pomija drobne elementy graficzne. Chłopiec ma skrzyżowaną lateralizację (prawa ręka, lewe oko). Brak jest u niego koordynacji wzrokowo - ruchowej. Michał ma również zaburzoną percepcję słuchową, wysłuchuje jedynie samogłoski w nagłosie, utrzymuje się u niego głoskowanie i sylabizowanie. Synteza wyrazowa jest często nieprawidłowa. Ma problemy z różnicowaniem głosek specyficznych dla języka polskiego. Trudności sprawia mu pisownia wyrazów ze zmiękczeniami, chłopiec gubi litery lub przestawia ich kolejność, często odgaduje wyrazy.
Na brak postępów Michała w nauce bardzo duży wpływ ma zaniedbanie ze strony domu, co wpływa bardzo niekorzystnie na motywację chłopca do pracy. Michał szybko się zniechęca, rezygnuje nie stara przezwyciężać trudności. Brak jakiejkolwiek stymulacji ze strony domu i szkoły powoduje, iż chłopiec nie jest zainteresowany nauką. Taka postawa nie tylko powoduje brak motywacji chłopca ale przyczyniać się może do pogłębiania deficytów rozwojowych dziecka.
WSKAZANIA DO PRACY TERAPEUTYCZNEJ
budowanie pozytywnej motywacji do nauki
stymulacja ogólnego rozwoju dziecka
indywidualizacja wymagań programowych, dostosowania ich do możliwości dziecka
realizowanie zaleceń wskazanych przez poradnię (uczęszczanie na zajęcia korekcyjno - kompensacyjne)
wykonywanie ćwiczeń korygujących na percepcję wzrokową np: dobieranie par jednakowych obrazków, układanie figur geometrycznych z części, wyszukiwanie i dobieranie par podobnych liter, wyszukiwanie różnic między obrazkami
wykonywanie ćwiczeń usprawniających percepcję słuchową np: wysłuchiwanie i rozróżnianie dźwięków z otoczenia, odtwarzanie struktur rytmicznych, synteza sylab podanych ze słuchu
wykonywanie ćwiczeń rozwijających sprawność manualną np: ćw. rozmachowe - zamalowywanie dużych płaszczyzn, malowanie dużych form falistych, ćw. manualne - modelowanie z plasteliny, nawlekanie korali, ćw. graficzne - kreskowanie, wypełnianie konturów, pogrubianie konturów
systematyczna praca z dzieckiem w domu
ZAŁĄCZNIKI:
1.Kwestionariusz wywiadu z rodzicami E. Górniewicz
2.Notatka sporządzona z opinii wydanej przez poradnię psychologiczno - pedagogiczną
3.Rysunek rodziny
4.Zestaw obowiązujących wzorów liter
5.Test do badania czytania głośnego dla kl I E. Górniewicz
6.Tekst do przepisywania E.Górniewicz
7.Tekst do czytania ze zrozumieniem E. Górniewicz
8.Tekst do pisania z pamięci E. Górniewicz
9.Tekst do pisania ze słuchu E. Górniewicz
10.Test do badania poziomu analizy i syntezy słuchowej wyrazów (I. Styczek)
11.Test figur geometrycznych I.Spionek
12.Obrazek do układania
13.Obrazek do odnajdywania różnicowaniem
14.Skala Ryzyka dysleksji M. Bogdanowicz
15.Arkusz zachowania się ucznia B. Markowska
14
14