Filozofia- specyficzna dyscyplina naukowa, ponieważ jest to dziedzina, która odpowiada na potrzeby serca człowieka, fundamentalne pytania która spotykają każdego z nas, są to pytania typu kim jest człowiek skąd się wziął świat, jakie były jego początki jaka jest natura świata, kim jestem ja, pytanie dotyczące sensu naszego życia.Filozofia pojawiła się w staryżotności. Pierwotnie filo - zofia(sofia) umiłowanie mądrości. Fundamentalne pytania tworzą filozofię. Miłość do mądrości. Grecy zdawali sobie sprawę z tego, że pełna wiedza jest niedostępna dla człowieka, jest bowiem atrybutem boskim. Wiedza, którą posiadamy daje nam mądrość która jest szansą na odpowiedź na postawione pytania. Odpowiedź nie ma pewności wiedzy, ale może być sporo warta skoro pełni wiedzy posiąść nie możemy.
Filozofia ma dwóch śmiertelnych wrogów - doksa - opinia, gnoza - wiedza.
■ DOXA - opinia - zabija ona filozofię, wg niej filozofia nie jest nikomu potrzebna, na niektóre pytania nie da się odpowiedzieć, więc nie ma sensu szukać na nie odpowiedzi
■ GNOZA - wiedza - istnieje wiedza będąca nieosiągalna, tajemna, która daje prawdziwy obraz świata, jest pełnią wiedzy.
Filozofia składa się z trzech poddziedzin:
» ontologia - ta część filozofia odpowiadająca na pytanie o byt - co to jest. Zakładamy, że istnieje bóg, który także jest częścią bytu. Wszystko, co istnieje jest bytem. Ontologia jest to próba odpowiedzi na pytania, co to jest i jaki jest byt. Niebytem jest coś co nie istnieje, nie ma istnienia.
» epistologia - dziedzina filozofii zajmująca się badaniem świta za pomocą rozumu. Jest to nauka o instrumentach poznania, którymi człowiek dysponuje. Są to zmysły i rozum. Zastanawia się czy człowiek mający rozum jest stanie zrozumieć świat.
» etyka - dziedzina filozofii zajmująca się człowiekiem i wartościami wg, których powinien żyć. Pytania odnoszące się do etyki - co jest źródłem etyki, jaki udział w tworzeniu etyki miał człowiek. Istnieje pogląd, że etyka jest nam dana przez Boga w postaci dekalogu. Etyka jako dekalog jest nie zmienna, jednak systemy wartości się zmieniają, a człowiek zastanawia się jak nie naruszając tych wartości funkcjonować w dzisiejszym świecie.
Tales z Miletu -Jako pierwszy próbuje odgadnąć jakim jest świat nie taki jak go widzimy, tylko to co stanowi jego istotę. Prapoczątkiem, tym co stanowi zasadę świata jest woda. Przyczyna wszystkich rzeczy jest woda.
Anaksymander z Miletu Poszukuje prapoczątku, stwierdza jednak, że jest on w bezkresie - apeiron. Tworzywo z którego się wziął świat jest nieskończone, bezkresne. To co widzimy to wyłaniające się z apeironu przeciwieństwa. Założył, ze bezkres znajduje się w ruchu obrotowym, to co najcięższe gromadzi się w środku, a najlżejsze pozostaje na zewnątrz.
Heraklit z Efezu (VI w p.n.e)-szukał praprzyczyny powstania świata, miał do czynienia ze zmiennym światem. Tym co stanowi praprzyczynę jest ogień. Jednocześnie powiada też „wszystko płynie” i „nie można dwa razy wejść do tej samej rzeki”. Prapoczątkiem jest ogień, a woda ma ilustrować zmienność. Cecha charakterystyczną dla świata jest wielość i zmienność. To stanowi o naturze wszechświata.
UNI(jedność)-VERSUM(różnorodność) - wszechświat, nie może istnieć bez zmian. „Wojna jest królem wszystkiego”, zmiana(konflikt) jest konieczna do istnienia świata. Bezruch jest więc końcem, brakiem życia. „Wojna jest uniwersalna(powszechna) a sprawiedliwość jest walką”. Sprawiedliwość jest walką między dwoma siłami, tymi którzy nas wykorzystują, a tymi którzy walczą o swoje prawa.
ELEACI
Parmenides z Elei Odrzucał poznanie zmysłowe i twierdził że tylko rozum jest godny tego aby poznawać świat. Wciąż ulegamy zmysłowym złudzeniom a rozum nas nie oszuka. Powiadał że „wszystko to co jest istnieje, natomiast to czego nie ma nie istnieje”. Czyli byt jest tym co istnieje a niebyt nie istnieje. Wszelka zmiana jest tylko złudzeniem naszych zmysłów. Wszelka zmiana jest tylko pozorem którym karmią nas zmysły.
Zenon z Elei - Wymyślał cały szereg paradoksów, na które rozwiązania pojawiły się dopiero w XIX wieku. Urządził wyścig żółwia z Achillesem.
Demokryt z Abderu - atomista, Komentując pogląd Parmenidesa, ze byt jest a niebyt nie jest. Stwierdził, że miał on rację. Ale jednocześnie dodawał, że byt składa się z dwóch rzeczy, atomów i pustej przestrzeni. Atom to część niepodzielna, byt składa się z atomów poruszających się w pustej przestrzeni.
Sofiści - wędrujący nauczyciele, którzy za pieniądze nauczali ateńską młodzież obiecując im sukces w życiu osobistym, w biznesie czy sądzie.
Sofiści nie wierzyli w istnienie standardów prawdy dobra i zła, uważali że prawda jest relatywna, i obok siebie mogą istnieć różne prawdy. Byli sceptykami poznawczymi, uważali że prawda jest niepoznawalna
SOKRATES - Całe zycie poszukiwał prawdy, a właściwie człowieka mądrzejszego od siebie
Twierdził, że wie że nic nie wie. Jest to jednak ewidentne że on pomimo twierdzenia, że nic nie wie, wyraźnie stwierdzał, że poszukiwanie prawdy jest najważniejszym celem w życiu. W trakcie swojego procesu wygłasza, że człowiek na prawdę dobry nie zazna zła ani przed ani po śmierci, nie może być na prawdę zraniony, gdyż czuwają nad nim bogowie.
Uczciwemu człowiekowi nie może się stać nic złego za życia i po śmierci - zło wynika z ignorancji i niewiedzy - każde działanie ma na celu jakieś dobro Wiedział też że człowiek powinien bardziej dbać o swoją duszę niż o ciało. Twierdził, że czynienie zła wynika z niewiedzy i ignorancji a dobro jest cnotą.
Zło wynika z niewiedzy - czynimy je dlatego, że wierzymy, że przyniesie nam ono jakieś dobro dla nas gdyby człowiek poznał właściwy porządek to nigdy by nie popełnił takie czynu jak morderstwo czy kradzież, mówił tu również o niewiedzy o karze, która nas potem spotka.
Dialog Euthyphron
Najważniejszym celem człowieka jest poszukiwanie prawdy, troska o dusze, a nie dbanie o wartości materialne, ciało. Człowiek dobry, uczciwy nie może być zraniony za pomocą wartości materialnych, bo mu na nich nie zależy. Wg niego „zło wynika z ignorancji i nie wiedzy”. Człowiek nie popełnia świadomie czegoś złego, jeśli jednak już to robi, to, dlatego, że żyje wg złego systemu wartości, wynika to z naszej nie wiedzy o tym, co powinniśmy czynić a czego nie.
OBRONA SOKRATESA W 399 roku data oskarżenia Sokratesa. Oskarżało go trzech ludzi rzemieślnik, prawnik i poeta. Sokrates oskarżony jest o ateizm, podważał wiarę w tradycyjnych bogów, oskarżono go też o sprowadzanie na złą drogę młodzieży. Ława głosuje dwa razy na winny, niewinny, potem jest przemowa oskarżonego i oskarżającego. Oskarżenie o bezbożność jest bezprawne, gdyż całe życie wykonywał wolę bożą, szukając wiedzy wiedząc że nic nie wie.
Sokrates szuka odpowiedzi, czym jest mądrość w trzech klasach społecznych:
۩ zaczyna od ludzi, którzy uważają się za mądrych, jednak zauważa, że ci nie mają kompletnie pojęcia o takich rzeczach jak: miłość, odwaga, męstwo, pobożność, piękno. Sokrates wie, że nic nie wie i jest mądrzejszy od tamtych, którzy nie wiedzą, a wydaje im się, że wiedzą - więc jest od nich mądrzejszy.
۩ poszukuje odpowiedzi u ludzi którzy zajmują się spisywaniem mądrości, czyli a literatów. Okazuje się, że oni sami nic nie umieją, a to, co piszą w swych dziełach otrzymują od bogów pod natchnieniem, - czyli są w pewnym sensie jakimś medium.
۩ poszukuje odpowiedzi w klasie ludzi pracujących, czyli klasy robotników. Okazuje się, że oni naprawdę dużo wiedzą na temat czynności, które robią, które są ich rzemiosłem, ale wydaje im się, że wiedzą, że ich pan, któremu służą wie, co to jest mądrość, a oni tego nie wiedzą i dlatego mu służą.
Wychodzi na to, że Sokrates jest z tych wszystkich ludzi, najmądrzejszy, bo wie, że nic nie wie i ma tego pełną świadomość.
Wygłasza, też zdania które świadczą że coś wie. Oskarżyciele zażądali kary śmierci. Przegrał 30 głosami w pierwszej mowie. W drugiej mowie proponuje jako karę honorowe zaproszenie do prytaneiro, w którym zwycięzcy i bohaterowie moglli spędzać resztę swojego życia. Później zmienia zdanie na karę pieniężną, w wysokości 30mil srebra, dodał, że złożą się za niego przyjaciele. Przegrał 360 głosów za karą śmierci.W trzeciej mowie stwierdził, że nie chciał robić nic złego i dlatego przegrał. Dodał tylko, że uśmiercają mędrca, za którego on się nie uważa, ale tak będą go nazywali inni. Do tych co głosowali za nim powiedział, że czeka go teraz lepsze życie. Nie przeklął sędziów, stwierdził, tylko że należy ich zganić za wyrządzanie zła.Tak na prawdę nikt nie chciał go zabić, chcieli go nastraszyć, a Sokrates wymusił na nich decyzję o swojej śmierci. Nikt go nie pilnował i proponowano mu ucieczkę, ale on tego nie zrobił.
PLATON - Przedstawił teorię idei, w której powiedział co jest prawdą. Wiedza na temat idei jest czymś pewnym, niezmiennym, świat rzeczy Platon umieszcza między bytem i niebytem, co oznacza, że na jego temat możemy mieć tylko opinię. Wynika z tego, ze w tym świecie wszystko jest względne. Tylko idee istnieją naprawdę, mają istnienie, są częścią bytu, a świat materialny względem świata idei jest tylko cieniem dla prawdy. Sokrates wie, że nic nie wie, więc jak może poznać prawdę, skoro nie wie jak ona wygląda. Sokrates, aby to wytłumaczyć rysuje kwadrat i prosi ucznia, aby ten narysował dwa razy większy kwadrat. Ta zasada odnosi się do idei kwadratów. Wg Platona każda rzecz jest emanacją idei. Rzeczy są, więc odbiciem pięknej idei. Od idei prostych można przejść do złożonych dotyczą one w najbardziej złożonym wypadu cnot, np. wolności, sprawiedliwości, roztropności. Świat wg Platona składa się z:
Cieni(odbicia rzeczy które istnieją), rzeczy, idei - prostych i złożonych
Niebyt->Świat materialny, rzeczywisty, Byt -> świat idealny
Gdyby nie było idei nie byłoby rzeczy, bez rzeczy nie byłoby Cieni
Na temat idei możemy mieć wiedzę, coś co nie podlega wahaniu i zmianie opinii. Na temat niebytu możemy mieć tylko niepokonalną niewiedzę. Człowiek znajduje się w pograniczu bytu i niebytu. Świat materialny możemy mieć tylko opinię, ponieważ jest on zmienny.
Na początku jest idea dobra. Platon ogłasza jej istnienie w „Państwie”(Republice)
Idea cienia: idea jest bytem. Są dwa rodzaje idei: prosta i złożona (np. sprawiedliwość, odwaga, mądrość, miłość- czyli prapoczątek wszystkiego). Rzecz znajduje się między bytem a niebytem, czyli niczym. Rzeczy są odbiciem idei w niedoskonałym świecie. Cień jest odbiciem rzeczy, jego kształt jest uzależniony od kształtu rzeczy.
Cień > Rzecz >Idea
Idea dobra: prapoczątek wszystkiego, z niej wszystko się bierze. Dobro jest bezinteresowne i jest źródłem wszystkiego, zło jest niszczące i prowadzi do samounicestwienia. Odwaga jest dobra sama w sobie, ale może być zuchwała. Natomiast dobro jest dobre i koniec.
Metafora jaskini: człowiek postrzega tylko to, co jest na zewnątrz, świat materialny bierze za idealny (bierzemy świat cieni za rzeczywistość), on nie jest idealny. Jednak w tłumie jest mędrzec, który mają silną wolę i chęć poznania świata głębiej. Rozum człowieka, gdy się rodzi jest jakby w cieniu (jest w jaskini umysłowej), z którego systematycznie wychodzi za pomocą wiedzy, dąży do zobaczenia świata pięknego, idealnego. Człowiek widzący ten piękny świat wraca do jaskini by podzielić się tą wiedzą z innymi ludźmi, jednak spotyka go odrzucenie, wyśmiewanie się z niego. PAŃSTWO (republika)- Dialog Sokratesa z przyjaciółmi na temat sprawiedliwości
Dzieło napisane po powrocie do Aten (411 r) czyli w okresie wojny Aten ze Spartą. Sprawiedliwość to oddawanie długów i składanie ofiar bogom za popełnione niesprawiedliwości. Sokrates: zgadza się, że oddawanie jest częścią sprawiedliwości, ale czy sprawiedliwe jest oddanie miecza osobie, która chce popełnić samobójstwo, stąd wiemy, że nie zawsze oddawanie długów jest sprawiedliwe
Sprawiedliwość czynienie dobra przyjaciołom i zła wrogom. (def. średniego pokolenia)
Sokrates podważa to mówiąc, że człowiek sprawiedliwy nie będzie czynił zła nikomu.
Sprawiedliwość to jest istniejące prawo, które powstaje w interesie silniejszego. (Def sofistów) prawo ustanawiają ludzie bogaci, przebiegli, najbardziej wpływowi i wtedy sprawiedliwość działa w interesie najbogatszych, najsilniejszych
Sprawiedliwość państwowa - powstaje w celu obrony przeciętnych ludzi przed wilkami tymi co są sprytni i najgorsi, państwo broni słabych przed silnymi i agresywnymi, chroni ich przed bogatymi, którzy chcą ich wykorzystać. Przywołuje on zasadę pierścienia niewidzialności, który ludzie zakładając stają się niewidzialni, ale go nie wykorzystują w życiu
Sprawiedliwość republiki - polis w mowie(teorii) - cechuje się tym, że każdy robi to do czego jest powołany, stworzony, co oznaczałoby że panuje tu sprawiedliwość.
Państwo zdrowe - wspólnota, która jest niewielka, każdy robi co powinien, nie ma tu żadnej władzy, jest ona niepotrzebna. Jest nieduże, wszyscy oddają się pracy, państwo nie jest bogate, aby nie wzbudzać pożądania wśród sąsiadów - nie ma też wojska
Państwo uzbrojone - miasto jest większe, musi wytwarzać dochód aby było miejsce na sztukę i wielkie czyny, muszą być strażnicy, mają czuwać nad bezpieczeństwem obywateli; Strażnicy powinni być urodzonymi żołnierzami,
Państwo piękna - rządzą ci którzy są mądrzy, czyli filozofowie, czyli Ci którzy są w stanie opuścić jaskinię i zobaczyć świat idei. Tylko takim ludziom można powierzyć władzę w idealnym państwie. Są więc poza podejrzeniami o korupcje czy niesprawiedliwe rządzenie.
Sprawiedliwość może mieć swoje negatywne strony. Doskonale wady sprawiedliwości odsłania Platon w swym polis w mowie. Przy budowaniu jakiegokolwiek państwa powinno się zachować ostrożność związaną ze sprawiedliwością. Państwo sprawiedliwe może stać się tyrania, w której dla sprawiedliwości członkowie wspólnoty muszą poświęcić wszystko.
ARYSTOTELES - dzielił naukę na dwie gałęzi Naukę teoretyczną i praktyczną. Nauka Teoretyczna odnosi się do części świata niezależnej od człowieka, w których można tylko poznawać otaczające nas zasady. Przykładem tej nauki może być fizyka, wraz z biologią; metafizyka.Nauki praktyczne odnoszą się do człowieka i jego działania, ekonomia - obejmuje sprawy rodziny, etyka - kontakty międzyludzkie. polityka. Najbardziej ogólna jest polityka.
POLITYKA- Arystoteles dochodzi do wniosku że człowiek jest nie samowystarczalny.
A)Rodzina/gospodarstwo - w celu spłodzenia i wychowania dzieci, aby przeżyć, zaspokoić codzienne potrzeby, (aby przeżyć jako jednostki i gatunek ludzki)B)Wieś - wspólnota kilku rodzin spokrewnionych ze sobą istnieje w celu potrzeb ponadbieżących, C)Państwo - składa się z kilku wsi, gmin, jest wspólnotą obywateli, występują w nim instytucje, osiąga poziom samowystarczalności, znajduje się tu wszystko co jest potrzebne do życia, celem jego jest jak najlepsze życie ludzi jego mieszkańców.
Człowiek może stać się najgorszą istotą jeśli się go odseparuje od prawa i wymiaru sprawiedliwości. Państwo jest naturalne. Utrzymuje człowieka w człowieczeństwie. Daje też człowiekowi bezpieczeństwo i pozawala mu na dobre życie.
Rodzina składa się z : rodziców, dzieci i niewolników
Niewolnictwo według Arystotelesa:A)naturalne: gdy człowiek nie umie sobą rządzić i potrzebuje pana,B)nienaturalne: człowiek wzięty do niewoli w pełni rozwinięty - ten rodzaj niewolnictwa potępiał
Polityka:Podzielił politykę na dobrą i złą. Teoretycznie skłaniał się do monarchii.
Dobre: - rządzi w interesie wspólnoty1)monarchia - monarcha rządzi w interesie całości, posiada odpowiednie cnoty do rządzenia 2)arystokracja - zbiorowa monarchia, rządzą w interesie wszystkich 3)politeia - wszyscy w interesie wspólnoty, wszyscy posiadają cnoty Złe:1)Tyrania - jeden człowiek zdemoralizowany, tyran posiada wady2)Oligarchia - zbiorowa tyrania, kilku rządzi w swoim własny interesie, mają wady, ich celem jest absolutna nierówność3)Demokracja - rządzi większość, w swoim własnym interesie
ETYKA NICHOMACHEJSKA- Naszym celem jest osiągnięcie szczęścia. Każdy człowiek jednak inaczej pojmuje szczęście. Arystoteles uważał jednak, że istnieje pewien obszar zgodny. Wyróżnia 3 rodzaje:
A)życie dla przyjemności, B)życie polityczne - zdobycie cnót i sławy, C)życie filozofa, kontemplacja. Przeważająca większość ludzi twierdzi, że szczęście polega na życiu dla przyjemności, poszukuje się zarówno rzeczy jak i bogactw będących zabezpieczeniem przyszłych przyjemności. Arystoteles zastanawia się czy przyjemność i szczęście jest tym samym. Jedno i drugie jest celem. Różnicą jest to, że przyjemność może być dobra i zła podczas gdy szczęście zawsze jest dobre. Działając dla dobra polis działamy dla dobra całej wspólnoty a nie tylko siebie. A więc poświęcenie się służbie publicznej i osiągnięcie w tym czegoś dobrego daje szczęście. Przyjemność może więc nas doprowadzić do zguby. Nie można natomiast doświadczyć szczęścia robiąc zło. Służba publiczna (działalność polityczna), daje wyższy rodzaj szczęścia.. Człowiek nabywający cnoty w służbie społeczeństwa ma wyższy rodzaj szczęścia. Mądrość nabywamy przez studiowanie a cnoty poprzez praktykę i to od młodości. Działalność publiczna w której zdobywa się cnoty, jest to taka działalność, która jest zgodna z rozumem i w której człowiek osiąga doskonałość, jest czymś co nam daje szczęście. Kontemplacja ma być związana z tym co jest wyższe od nas czyli o kontemplacja boga. Kontemplowanie się czyli skupienie się, studiowanie daje najwięcej szczęścia i jest absolutnie niezależne od zewnętrznej sytuacji. Poprzez kontemplacje staramy się naśladować bogów. Poprzez kontemplacje bogów imitujemy samych bogów. Arystoteles uważał więc że bogowie nie zajmują się nami, kontemplują po prostu swoją własną boskość.
METAFIZYKA- arystoteles
Ma ona za przedmiot swoich studiów byt, czyli to co jest. Mówiąc o nim dajemy mu cechy charakterystyczne dla danego przedmiotu i wtedy staje się on coraz mniej bytem. Byt to wszystko co jest. Byt można przedstawić jako ilość, jakość , miejsce, czas ,stan ,działający, stosunki, pozycja, robiący coś. Kategorie są sposobami na które istnieje byt, są bardzo pomocne.Byt istnieje w postaci substancji, która składa się z formy i materii, materia -zrobiona jest z niej substancja, forma - zawsze połączona z materią, nie stanowi prawdziwego bytu, forma jest więc zbiorem cech, które czynią daną rzecz rzeczą w jej podstawowym sensie. Materia - jest czynnikiem niezbędnym. Forma jest rodzajem energii która bierze potencjalność z materii i zamienia ją w konkretną rzecz. Forma nie ma potencji. Forma jest niezmienna, jest to całkowicie zaktualizowana potencja która nie może się zmienić, jest to tylko urzeczywistnienie. Forma jest formą energii. Każda rzecz musi mieć 4 przyczyny:
1)materialną - musi być użyty materiał aby zbudować coś,2)formalna - czyli przyjmuje jakiś wygląd z danej przyczyny,3)sprawcza - dom musi mieć budowniczego, książka musi mieć autora, wydawnictwo,4)cel - przyczyna ostateczna - tysiące cegieł muszą być wykorzystane wg planu, czyli przywiozło się je dla powstania domu. Przyczyny 2,3,4 odnoszą się do formy, są formą.Arystoteles nie zgadza się że idee stanowią byt. Jeżeli formy przypominają idee to zawsze istnieją w towarzystwie materii jako substancje. Wskazuje jednak na to czym byłaby forma gdyby pozbawiono jej materii. Bez materii forma staje się wieczna, niezmienna i doskonała. Czysta forma do której wszystko zdąża, jest więc ona celem. Oznacza to, że jest niczym innym jak bogiem.
ŚW. AUGUSTYN - Vw.n.e Istnieje emanuje z absolutu i zamienia się w cień im dalej jest oddalony, i po jakimś czasie zamienia się w nicość. Manicheizm - sekta religijna która zakładała, że istnieje dwóch bogów, bóg dobra absolutnie duchowy, niematerialny i boga zła, który stworzył materię. Walka w człowieku związana jest z istnieniem duszy, która ciągnie ku dobru i ciała, które ciągnie ku złu. Augustyna pasjonowało skąd w człowieku bierze się dobro i zło, a manicheizm dawał mu odpowiedź na to pytanie. Problemem, który fascynował Augustyna była kwestia zła. Uczynił Boga ośrodkiem myśli filozoficznej (teocentryzm) bytem najwyższym. Na gruncie etyki rozróżniał św. Augustyn zło, które pochodzi od człowieka i dobro pochodzące od Boga. Zbawieni mogą być jedynie ci, którzy otrzymali łaskę. Stąd podział ludzkości na "państwo boże" (wybrani, oświeceni) i "państwo ziemskie" (potępieni). Augustyn zajmuje się podobnie jak Arystoteles problemem szczęścia. Uznaje je za najważniejszy cel jaki istnieje dla człowieka. W tym celu trzeba zrealizować trzy warunki:1)posiadanie tego co pragniemy,2)trzeba pragnąć właściwej rzeczy (inaczej może nas spotkać nieszczęście),3)pewność że ta rzecz nie ulegnie zepsuciu, albo że nikt jej nam nie odbierze. Jeśli istnieje coś wyższego od prawdy to może to być tylko BÓG.Teraźniejszość to jest to co jest w tej chwili, przeszłość to coś co już było co nie istnieje, przyszłość to coś co będzie, co jeszcze nie istnieje. Zło i dobro jest tożsame z bytem i niebytem. Augustyn twierdzi, że „Wszystko co istnieje jest dobre”. Zło jest brakiem dobra, nie istnieje samoistnie. Człowiek jest istotą wolną ma możliwość wybierania między dobrem a złem.
Istnienie jest tożsame z dobrem, bóg jest nieskończenie dobry ponieważ ma pełnię bytu, cały wszechświat jej nie posiada i dlatego istnieje w nim zło. Zbawienie- dobro: predestynacja- nie dotyczy wszystkich, tylko wybranych- aby być wybranym należy postępować dobrze, uczciwie i sprawiedliwie.
ŚW. TOMASZ (1225-1274) Suma teologiczna.
Kwestia 90-97 - cztery rodzaje prawa: Odwieczne, naturalne, boskie, ludzkie.
Kwestia 90 - czy prawo pochodzi z rozumu czy woli, czy ma na celu dobro wspólne kto może być prawodawcą i czy prawo musi być obwieszczane oficjalnie.Źródło prawa ma swoje miejsce w rozumie, musi tak być inaczej nie jest prawem a jest bezprawiem. Prawo aby było przestrzegane musi być racjonalne. Musi trafiać do ludzi aby wiedzieli, że trzeba go przestrzegać. Prawo musi mieć wspólne dobro, dobro wspólnoty w której żyje dana jednostka. Prawo powinno być stanowione tylko przez legalnego prawodawcę. Prawo musi być jawnie obwieszczone. Prawo naturalne jest prawem, które istnieje w bytach racjonalnych jakim jest człowiek Jest obwieszczone w naszym sumieniu.
4 Kategorie prawa: 1.Odwieczne - niezmienne Prawo istnieje tylko wśród istot racjonalnych, ale człowiek nie jest najwyższą istotą racjonalną, stanowi on prawo odwieczne. Musi ono spełnić cztery powyższe warunki. Jest prawem wszechświata odnoszącym się do wszystkich bytów. To prawo rezyduje w rozumie boga (ma swoje źródło w rozumie), ma na celu dobro wszystkich bytów we wszechświecie, stanowi je bóg, który jako stwórca jest legalnym prawodawcą, ma być obwieszczone.
2.Prawo naturalne. Jest to prawo odwieczne, które rezyduje w istotach racjonalnych czyli w nas. Tylko istoty racjonalne są w stanie je poznać. Prawo naturalne jest poznane w przez istoty racjonalne jest ono tożsame z odwiecznym, ale najbardziej istotną częścią prawa naturalnego jest prawo moralne. Najbardziej fundamentalne zasady prawa naturalnego:
1)człowiek ma prawo do życia jako istota żyjąca2)człowiek ma zmysły, mamy prawo do rozmnażania się3)człowiek jako racjonalna istota ma obowiązek dążenia do wszystkiego co zgodnie z rozumem jest dobre i unikać przy tym zła. Impuls i prawo do życia w wspólnotach i obowiązek poszukiwania prawdy, zdobywania wiedzy dotyczącej Boga i stworzenia. Ignorancja, niewiedza jest grzechem.
Prawa człowieka: A)Jako istoty żyjące mamy praw do życia. B)Mamy prawo do potomstwa, C)Obowiązek nabywania wiedzy, prawo poznawaniaPrawo naturalne odnosi się do bytów rozumowych, racjonalnych. Prawo naturalne odnosi się do prawa moralnego - mówi tym istotom jak mają żyć. Prawo naturalne odnosi się do człowieka i ma pokazać jak ma żyć 3.Prawo boskie Jest to prawo, które reguluje stosunki między bogiem a człowiekiem, jest zwarte w dekalogu, i piśmie świętym. Jako istoty racjonalne mające prawo naturalne wyryte w sumieniu możemy przy pomocy sumienia i rozumu odkryć prawo naturalne, ale bóg w swej dobroci pozwolił dać nam prawo boskie, które mówi konkretnie o co mu chodzi, gdybyśmy mieli jeszcze jakieś wątpliwości. Jest ono kompatybilne z prawem odwiecznym i naturalnym. Zawarto w nim pewne obowiązki, zakazy i nakazy, które nas dotyczą. Ma swoje źródło w bogu. Obwieszczone jest w dekalogu.
4.Prawo ludzkie Ma regulować relacje między ludźmi, jest prawem wspólnoty ludzkiej chroniące nasze życie i ma na celu zwalczania zła. Jest spójne z powyższymi trzema prawami. Odkrywane jest przy pomocy rozumu, bo tylko on może decydować co jest dla nas dobre. Źródłem są ludzie, legalna wybrana władza.