Inflacja

Inflacja - wzrost ogólnego poziomu cen rynkowych na towary i usługi

Deflacja - spadek ogólnego poziomu cen rynkowych na towary i usługi

Stagflacja - zjawisko polegające na szybkim wzroście cen (inflacji) w warunkach stagnacji gospodarczej, występujące w gospodarkach zmonopolizowanych

Rodzaje inflacji:

• ciągniona przez popyt - występuje gdy całkowita wielkość planowanych wydatków wzrasta szybciej niż całkowita wielkość produkcji. Taki efekt ma najczęściej miejsce w okresach wojen, kiedy olbrzymie wydatki państwa na zbrojenia i wysoki stopień wykorzystywania zdolności produkcyjnych powodują szybki (nieraz gwałtowny) wzrost cen. Za wzrost inflacji popytowej obciąża się odpowiedzialnością rząd, który dopuszcza do nadmiernych wydatków, bądź bank centralny, który zachęca do nadmiernej kreacji pieniądza poprzez tanie kredyty.

• pchana przez koszty - występuje gdy cena jednego lub kilku zasobów ulega zwiększeniu oraz w sytuacji gdy nałożone są ograniczenia na podaż jednego lub kilku zasobów. Za wzrost inflacji kosztowej obciąża się odpowiedzialnością związki zawodowe, które nadmiernie żądają wzrostu płac. Inflację kosztową mogą również powodować przedsiębiorstwa monopolistyczne podnoszące ceny podstawowych surowców i dóbr finalnych.

• strukturalna - występuje wtedy, gdy producenci nie są w stanie nadążyć za zmianami struktury popytu i pojawiają się niedobory najbardziej poszukiwanych produktów

Podział inflacji ze względu na tempo wzrostu:

• 
  pełzająca - do 5% w skali roku; nie wpływa ujemnie na gospodarkę

• krocząca - 5-10% w skali roku

• galopująca - do 150% w skali roku

• hiperinflacja - powyżej 150% w skali roku

Typy bezrobocia i ich przyczyny:

• bezrobocie strukturalne - występuje wtedy, kiedy istnieje niedopasowanie podaży pracowników i popytu na nich np.: gdy popyt na pracę jednego typu rośnie, spada na pracę innego typu, a podaż nie dostosowuje się dość szybko. Taki efekt jest obserwowany podczas zmian struktury gospodarki (np. z gospodarki o charakterze rolniczym na gospodarkę napędzaną przemysłem).

• bezrobocie frykcyjne (przejściowe) - wynika z niedostosowania posiadanych kwalifikacji pracy i miejsca zamieszkania do wymaganych miejsc pracy w danym regionie. Wiąże się z nieustannym ruchem ludności, przechodzącej z jednego regionu do drugiego (przeprowadzki), z jednej pracy do innej (zmiana pracy na lepszą), z jednej fazy cyklu życia do innej (studenci poszukujący pracy po ukończeniu studiów). Istnieje wystarczająca ilość miejsc pracy dla bezrobotnych frykcyjnych, tyle że te dwie sfery się jeszcze nie spotkały. Bezrobocie frykcyjne zawsze będzie występować w gospodarce i nie jest zjawiskiem negatywnym.

• bezrobocie koniunkturalne (cykliczne) - występuje wtedy, kiedy łączny popyt na pracę jest niski. Wynika to ze spadku koniunktury w gospodarce. Gdy obniżają się globalne wydatki i spada produkt to bezrobocie rośnie praktycznie wszędzie.

Budżet:

Budżet - zestawienie wszystkich dochodów i wydatków niezależnie od szczebla struktury polityczno-administracyjnej państwa.

• rzeczywisty - rejestruje rzeczywiste, wyrażone w jednostkach pieniężnych wydatki, przychody i deficyt w danym okresie.

• strukturalny - ukształtowany poprzez aktywną, uznaniową politykę (taką jak określenie stawek podatkowych, świadczeń opieki społecznej lub wielkości armii). Budżet strukturalny oblicza, jakie byłyby rządowe dochody, wydatki i deficyt, gdyby gospodarka osiągnęła produkt potencjalny.

koniunkturalny - oblicza wpływ cyklu koniunkturalnego na budżet, mierząc zmiany w dochodach, wydatkach i deficycie powstające, gdy produkcja różni się od potencjalnej, a gospodarka jest w okresie boomu lub recesji. Jest to różnica miedzy budżetem rzeczywistym a strukturalnym.

Przychody rządowe:

• podatki bezpośrednie od zysków przedsiębiorstw

• podatki bezpośrednie od zysków indywidualnych obywateli

• podatki pośrednie płacone w cenie nabywanych towarów (VAT), oznaczone łącznie symbolem T

• cła (importowe, eksportowe) - mają na celu obronę interesów producentów krajowych

• opłaty skarbowe - pobierane za świadczenie usług przez urzędy państwowe (znaczki skarbowe)

Wydatki rządowe:

• obrona narodowa, wojsko, sądownictwo

• szkolnictwo, służba zdrowia

• wyrównanie nierówności społecznych: wydatki transferowe (emerytury, renty), subsydia

odsetki płacone od długu wewnętrznego i zadłużenia zewnętrznego

57.Cykl koniunkturalny - to wahania wzrostu dochodu narodowego. Cykl koniunkturalny zaczyna się od załamania wzrostu gospodarczego i trwa przez fazę depresji, ożywienia i wysokiej koniunktury aż do nowego załamania gospodarczego.

Faza ożywienia - charakteryzuje się rosnącą stale sumą wydatków inwestycyjnych. Towarzyszy temu wzrost dochodu narodowego, wzrost zatrudnienia oraz wzrost wydatków konsumpcyjnych.

Szczytowy stan koniunktury - inwestycje osiągają swój najwyższy poziomi dalej już przestaje rosnąć. Jednoczesny wzrost kosztów produkcji w stosunku do wzrostu cen.

Załamanie gospodarcze - kryzys nadprodukcji, pojawienie się punktu zwrotnego w szczytowym okresie koniunktury zaczyna się od zmniejszenia zamówień na urządzenia wytwórcze i wycofanie się z wielu zawartych kontraktów budowlanych. Spowodowane jest to przez zmniejszeniem zyskowności.

Przejście w fazę depresji gospodarczej - dalsze kurczenie się wydatków inwestycyjnych.

Przejście w fazę ożywienia - Popyt restytucyjny ożywia produkcję w sektorze dóbr inwestycyjnych. Rośnie powoli zatrudnienie, wyczerpują się stopniowo nagromadzone w przeszłości zapasy.

43) Co to jest wahanie koniunkturalne w gospodarce

Rozwój gospodarki rynkowej wskazuje, że wzrost dochodu narodowego , a w szczególności wzrost produkcji ulega powtarzającym się mniej lub bardziej regularnym wahaniom.

Zjawiska ekonomiczne charakteryzujące gospodarkę w trakcie przechodzenia od kryzysu do kryzysu, nazywa się cyklem koniunkturalnym.

Cykl koniunkturalny zaczyna, się od załamania wzrostu gospodarczego i trwa przez

fazę depresji, ożywienia i wysokiej koniunktury, aż do nowego załamania gospodarczego, rozpoczynającego nowy cykl koniunkturalny. W cyklu koniunkturalnym wyróżnia się zatem 4 jego podstawowe fazy:

- kryzys (recesja) w zależności od skali spadku produkcji

- depresja (dno kryzysu)

- ożywienie gospodarcze

- wysoka koniunktura zwana czasami rozkwitem gospodarczym

W momencie, gdy te wielkości osiągną poziom z poprzedniego górnego punktu zwrotnego , zaczyna się rozkwit charakteryzujący się dalszym wzrostem poszczególnych wskaźników, ale już w zwolnionym tempie. Górny punkt zwrotu zapoczątkowuje fazę kryzysu i nowy cykl.

44) Wymień 4 podstawowe fazy cyklu koniunkturalnego

W cyklu koniunkturalnym wyróżnia się 4 jego podstawowe fazy:

- kryzys (recesja) w zależności od skali spadku produkcji

- depresja (dno kryzysu)

- ożywienie gospodarcze

- wysoka koniunktura zwana czasami rozkwitem gospodarczym

W momencie, gdy te wielkości osiągną poziom z poprzedniego górnego punktu zwrotnego, zaczyna się rozkwit charakteryzujący się dalszym wzrostem poszczególnych wskaźników, ale już w zwolnionym tempie. Górny punkt zwrotu zapoczątkowuje fazę kryzysu i nowy cykl.

Dochód Narodowy

J

Czas

A B C D E

A - Kryzys gospodarczy

BC -Depresja

CD - Ożywienie

DE - Rozkwit

Faza kryzysu charakteryzuje się z reguły ogólnym spadkiem cen, a tym samym zmniejszeniem zyskowności produkcji, czego efektem jest dalsze kurczenie się wydatków inwestycyjnych i przejście w fazę depresji gospodarczej. Gospodarka funkcjonuje na zwolnionych obrotach a dalej już ani inwestycje, ani tym bardziej

konsumpcja nie wykazują tendencji malejących. Dochodzi w ten sposób do dna kryzysu.

CYKL KONIUNKTURALNY

Cykl koniunkturalny przejawia się wahaniami produkcji i zatrudnienia wokół krótkookresowego trendu. W procesie wzrostu gospodarczego aktywność gospodarcza ulega na przemian nasileniom i załamaniom. Cykl gospodarczy to inaczej okres pomiędzy jednym a drugim załamaniem. Składa się on z czterech faz:

• kryzysu (recesji) - produkcja i ceny spadają, rośnie bezrobocie,

• depresji(dna) - stabilizacja produkcji i cen na niskim poziomie, wysokie bezrobocie,

• ożywienia - wzrost produkcji i cen, spadek bezrobocia,

• rozkwitu (szczytu, boomu) - stabilizacja produkcji i cen na wysokim poziomie, pełne zatrudnienie.

Jeśli chcemy dowiedzieć się w jakim tempie rozwijała się gospodarka to pomijamy skrajne wartości osiągane przez wielkość produkcji w trakcie przebiegu cyklu koniunkturalnego, w ten sposób otrzymujemy trend (trend pokazuje ścieżkę wzrostu gospodarki i jest on stale rosnąc, gdyż zwiększa się potencjał produkcyjny gospodarki).

Gospodarka jest skomplikowanym organizmem jeśli więc zmieni się w niej jedna wielkość to pociąga za sobą kaskadę zmian innych wielkości. Zmiany te składają się na proces dostosowawczy do nowych warunków. I oczywiście tym zmianom wielkości produkcji oraz zatrudnienia towarzyszą zmiany poziomu cen, płac, stopy procentowej, kursów papierów wartościowych, konsumpcji i oszczędności.

Są następujące cykle koniunkturalne:

• cykl Juglera: określany mianem cyklu klasycznego;

• cykl Kitchina: czyli cykl określany mianem cyklu mniejszego;

• cykl Kondratiewa: cykl długi;

Cykl koniunkturalny może trwać od kilku miesięcy do kilku lat, przy czym skala produkcji, cen i bezrobocia może być zróżnicowana. Państwo może podejmować pewne działania na rzecz złagodzenia wahań koniunkturalnych i łagodzenia ich skutków. Noszą one nazwę interwencjonizmu państwowego. Za przyczynę występowania cykli koniunkturalnych uznaje się wahania w działalności inwestycyjnej przedsiębiorstw.

1. RODZAJE WAHAŃ W GOSPODARCE

Proces rozwoju gospodarczego zachodzący w bardziej lub mniej widocznych, powtarzających się z pewną regularnością załamań ogólnej aktywności produkcyjnej i handlowej przyjęło się określać mianem cykli koniunkturalnych.

Podstawowa klasyfikacja wahań gospodarczych:

Wahania koniunktury gospodarczej charakteryzują się zróżnicowanym natężeniem i długością trwania ich w czasie. W literaturze poświęconej tym zagadnieniom najczęściej stosowaną klasyfikacją jest wyodrębnienie zmian długookresowych, wahań koniunkturalnych oraz wahań sezonowych.

Zmiany długookresowe w gospodarce określa się mianem trendu. Pojęcie trendu można zdefiniować jako tendencje rozwojową (zwyżkową lub zniżkową) ujawniającą się w jakiejś dziedzinie w długim okresie.

Rozwojowe tendencje w gospodarce sa sumarycznym wyrazem wpływu następujących grup czynników:

1. Postępu naukowo - technicznego;

2. Podaży czynnika pracy;

3. Podaży rzeczowych czynników produkcji.

Wahania koniunkturalne są to zmiany w aktywności gospodarczej społeczeństwa wyrażające się w ekspansji lub kurczeniu się tej aktywności wokół linii trendu.

Wahania sezonowe są to zmiany nasilenia działalności gospodarczej dokonujące się na przestrzeni roku. Zmiany te są efektem zjawisk bezpośrednio lub pośrednio związanych z porami roku.

Wahania przypadkowe są to zmiany aktywności gospodarczej spowodowane czynnikami losowymi, takimi jak pożary, powodzie, strajki i wojny.

Zmiany realnych wielkości gospodarczych (dochód narodowy, poziom inwestycji, produkcji) są rezultatem kompleksowego oddziaływania czynników wynikających ze wszystkich rodzajów wahań.

R=T+S+C+P

Gdzie:

R - wahania realnych wielkości ekonomicznych

T - trend rozwojowy

S - wahania sezonowe

C - wahania koniunkturalne

P - wahania przypadkowe

Wahania cykliczne powtarzają się co pewien czas, wykazując przy tym pewną regularność, co pozwoliło na wyodrębnienie rodzaju wahań koniunkturalnych.

Są następujące cykle koniunkturalne:

• cykl Juglera: określany mianem cyklu klasycznego;

• cykl Kitchina: czyli cykl określany mianem cyklu mniejszego;

• cykl Kondratiewa: cykl długi;

2. MODEL CYKLU KONIUNKTURALNEGO

w klasycznym modelu cyklu koniunkturalnego (cykl typu Juglera) bardzo wyraźnie wyróżnić można cztery fazy: a) kryzysu, b) depresji, c) ożywienia, d) rozkwitu. Pełny cykl koniunkturalny obejmuje okres od kryzysu do kryzysu. Cykle koniunkturalne są w istocie rzeczy cyklami działalności gospodarczej, dlatego też najodpowiedniejszym miernikiem wahań cyklicznych jest miernik ogólnej działalności gospodarczej, jakim jest produkt narodowy brutto.

CYKL KONIUNKTURALNY WE

Bezrobocie jest to zjawisko gospodarcze polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy i poszukujących jej nie znajduje zatrudnienia.

Jego miarą jest stopa bezrobocia, będąca relacją liczby zarejestrowanych bezrobotnych do zasobu siły roboczej lub do liczby ludności w wieku produkcyjnym (16-65 lat mężczyźni i 16-60 lat kobiety).

3. BUDŻET - STRUKTURA DOCHODOW I WYDATKÓW

Budżet państwa można określić mianem rocznego planu gromadzenia dochodów i realizacji wydatków przez państwo w związku z wykonywaniem jego funkcji.

Konieczność umocnienia kontroli parlamentu nad gospodarką finansową rządu doprowadziła do sformułowania zasad budżetowych ułatwiających funkcje kontrolne władzy ustawodawczej. Do najważniejszych z nich zaliczyć należy:

1. zasadę rocznego okresu budżetowego;

Oznacza ona, że rząd ma upoważnienie do pobierania dochodów i ich wydatkowania tylko w czasie jednego roku.

2. zasadę jedności budżetu;

Oznacza, że gospodarka finansowa państwa winna być ujęta w jednym planie budżetowym. Jej uzupełnieniem jest zasada jego zupełności, która mówi, że nie może być dochodów i wydatków państwa, które by nie były ujęte w planie budżetowym.

3. zasadę zupełności budżetu;

4. zasadę jawności budżetu.

Budżet państwa składa się z dwóch zasadniczych części: ze strony dochodów i strony wydatków przeznaczonych na zakup dóbr i usług a także płatności transferowych. Przedstawiając do zatwierdzenia projekt budżetu przez parlament, rząd określa zarówno poziom dochodów, jak i wydatków. Należy zwrócić uwagę na fakt, że w planie budżetowym poziom wydatków nie zależy od wielkości dochodu. Inaczej natomiast rzecz się ma z dochodami budżetowymi.

Głównym źródłem tych dochodów są podatki. Możemy przyjąć założenie, że w gospodarce podatki mają charakter proporcjonalny. Przy określonej stopie podatkowej dochody budżetowe rosną wraz ze wzrostem produkcji i dochodu narodowego, a maleją wraz z ich spadkiem. Ważna jest tu odpowiedź na pytanie, przy jakim poziomie produkcji osiągnięta zostanie równowaga budżetowa, a więc taka sytuacja, kiedy wydatki państwa będą równe wpływom budżetowym z tytułu podatków.

Oznaczając symbolem G poziom wydatków budżetu państwa, PP dochody budżetowe z tytułu podatków, możemy stwierdzić, że równowaga budżetowa będzie osiągnięta wówczas, gdy spełniony będzie następujący warunek:

G - PP = 0

W gospodarce może w określonych warunkach powstać zarówno deficyt budżetowy, jak również nadwyżka budżetowa

71. Omów klasyfikację wahań w gospodarce.

Rodzaje wahań:

a) trend;

b) cykl;

c) wahania periodyczne;

d) wahania przypadkowe.

Trend (tendencja rozwojowa) to długookresowa dążność danej wielkości do wzrostu lub spadku, pokazująca ogólny poziom zjawiska ze względu na występowanie stałych przyczyn, np. zmiany podaży czynnika pracy, postęp naukowo - techniczny.

Wahania koniunkturalne są to krótkookresowe odchylenia produkcji od jej trendu (faktyczna wielkość produkcji waha się wokół tego trendu). W cyklu można dopatrzyć się następowania po sobie faz kryzysu, ożywienia, rozkwitu i recesji, tworzących cykl trwający około 4-5 lat.

Wahania periodyczne są to odchylenia krótkookresowe, np. fazy w ciągu dnia, są to zazwyczaj wahania sezonowe występujące głównie w rolnictwie spowodowane zjawiskami przyrodniczymi i zwyczajami.

Wahania przypadkowe są to odchylenia jak sama nazwa mówi przypadkowe, niespodziewane, głównie o charakterze społeczno - politycznym i o przyczynach naturalnych.

III RODZAJE WAHAŃ KONIUNKTURALNYCH:

wahania sezonowe (zgodne ze zmiennością pór roku najwyraźniej widoczne w rolnictwie, turystyce) Wpływają na aktywność gosp.

Wahania przypadkowe (zdarzają się w sposób nieregulowany, związane z np. klęską żywiołową, wojną, zmianą ministra finansów)

wahania cykliczne (periodycznie się powtarzają)

III RODZAJE CYKLÓW KONIUNKTURALNYCH

CYKL JUGLARA (GŁÓWNY) 
 
 
 

Jest on powodowany przez cykle inwestycyjne

Ok. 8-10lat Ożywienie, rozkwit, recesja, kryzys

Recesja - wtedy mamy do czynienia z deflacją ;wcale nie jest dla gospodarki taką złą fazą -gdyż jest to czas weryfikacji gospodarki naszych decyzji; firmy, które doświadczyły recesji inaczej się zachowują niż te, które jej nie doświadczyły. Ożywienie i recesja - teraz uwzględniane są tylko te dwie fazy. Wychodzenie z recesji - zdaniem neoklasyków-należy spokojnie przeczekać.

2)  CYKL CITCHINA (MNIEJSZY)3-35lat

Ściśle związany ze zmianami w kapitale obrotowym (z zapasami). sporządzanie zapasów niezbędnych zapasów, później je zużywać.

JUST-IN-TIME -robienie zapasów na niezbędne działanie Później już tylko uzupełnianie.

Cykl Kondratiewa (długi)40-60 lat 
Związane z wynalezieniem jakiegoś epokowego wynalazku istotnego na skale całego świata.

Epokowe wynalazki: maszyna parowa, elektryka, samochody, elektronika, telekomunikacja. 

Rodzaje wahań aktywności gospodarczej 

• TENDENCJA ROZWOJOWA (TREND)

• WAHANIA KONIUNKTURALNE (CYKLICZNE)

• WAHANIA PERIODYCZNE (SEZONOWE)

• WAHANIA PRZYPADKOWE (NIEREGULARNE)

 
 
 
 

TENDENCJA ROZWOJOWA (TREND)  

zmiany określające ogólny długookresowy kierunek; dążność danej wielkości do wzrostu lub spadku podczas analizowanego okresu 

 
 
 
 

WAHANIA KONIUNKTURALNE (CYKLICZNE)

   powtarzające się ze względną regularnością zmiany aktywności gospodarczej, wyrażające się w mniej lub bardziej regularnych fluktuacjach wokół trendu 

 
 
 
 

WAHANIA PERIODYCZNE (SEZONOWE)  

zmiany aktywności gospodarczej występujące w ciągu określonego okresu, powtarzające się np. w określonych porach roku, w ciągu miesiąca, tygodnia. Wśród wahań periodycznych wyróżnia się: wahania krótkookresowe, wahania sezonowe

 
 
 
 

WAHANIA PRZYPADKOWE (NIEREGULARNE)  

wahania spowodowane jednorazowymi zdarzeniami, zwłaszcza o charakterze losowym.

 
 
 
 
 

Wymienione rodzaje zmian gospodarczych znajdują swoje odbicie w statystycznych szeregach czasowych.

 
 
 
 

   wahania koniunkturalne

można określić jako bardziej lub mniej regularne odchylenia aktywności gospodarczej

od zrównoważonej stopy wzrostu,

tendencji rozwojowej czyli trendu

 
 
 
 Wahania koniunkturalne tworzą cykl koniunkturalny 
i charakteryzują się następującymi cechami: 

• są wynikiem samowyzwalających się mechanizmów wewnętrznych, które występują w gospodarce;

• zasięgiem obejmują całą gospodarkę;

• sekwencje wzrostowych oraz spadkowych zmian wielkości ekonomicznych są oddzielone punktami zwrotnymi;

• punkty zwrotne powtarzają się ze stosunkowo względną regularnością;

• fluktuacje mają charakter krótko- i średniookresowy.

 
 
 
 

DEFINICJE CYKLU KONIUNKTURALNEGO 
 

Klasyczna definicja cyklu koniunkturalnego, występującego w gospodarce rynkowej, została zaproponowana przez A.F. Burns'a oraz W.C. Mitchell'a:

 
 
 
 

cykle koniunkturalne są rodzajem wahań występujących w agregatach przedstawiających działalność gospodarczą narodów, organizujących swoją produkcję przeważnie w przedsiębiorstwach. Cykle te składają się z okresów ekspansji, występujących w tym samym czasie w wielu działaniach gospodarczych, następujących po nich równie generalnych kryzysach, zastojach lub ożywieniach, które łączą się z fazą ekspansji następnego cyklu.

 
 
 
 

   Współcześnie cykl koniunkturalny określany jest jako powtarzające się, choć nie zawsze regularne pod względem długości i amplitudy wahania aktywności gospodarczej (koniunktury) o okresie 2-10, a nawet kilkunastu lat.  

Wahania te przejawiają się w zmianach różnych zmiennych ekonomicznych, które opisują poziom aktywności gospodarczej.

 
 
 
 

    Cykl koniunkturalny możemy określić jako periodyczne wahania aktywności gospodarczej, przejawiające się w okresowych, ilościowych zmianach różnych mierników ekonomicznych charakteryzujących poziom koniunktury.

 

Im mniejsza jest inflacja tym większe znaczenie mają jej zmiany. Większe znaczenie ma wzrost/spadek inflacji między 3% a 7% niż między 150% a 200%

---