Koncepcja religii według Ingardena
Roman Ingarden, urodził się 5 lutego 1893 roku w Krakowie, zmarł 15 kwietnia 1970 roku. Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli fenomenologii oraz filozofii. Był on uczniem a następnie współpracownikiem E. Husserla z okresu getyngeńskiego. Zajmował się między innymi ontologią, teorią poznania, filozofią człowieka, teorią literatury, estetyką, etyką a także teoria języka. Studiował we Lwowie następnie w latach1912-14 w Getyndze, Wiedniu i znowu w Getyndze, skąd - za Husslerem przeniósł się do Fryburga, gdzie w 1918 roku uzyskał doktorat. Był nauczycielem gimnazjalnym w Lublinie, Toruniu i Lwowie. Habilitował się w 1924 roku na uniwersytecie we Lwowie, gdzie od 1925 roku był docentem, a od 1933 roku profesorem filozofii. Przebywał tam do 41 roku, prowadząc podczas okupacji sowieckiej zajęcia z germanistyki oraz działał w tajnym nauczaniu.
Głównym dziełem Ingardena jest Spór o istnienie świata, będący odpowiedzią na idealizm Husserla, który Ingarden interpretował jako idealizm nie tylko transcendentalny , ale także metafizyczny. Ingarden Skonstruował w swym dziele ontologię - rozumianą jako zawartość odpowiednich „idej”. Skomplikowana analiza zawartości tych „ideii” doprowadziła go do wniosku, że świadomość ludzkiego bytu jest ontologicznie słaba, by być zdolna do tworzenia świata. W ten sposób pojawił się problem pochodzenia zarówno świata jak i ludzkiej świadomości od jakieś innej, absolutnej, a więc boskiej świadomości. Dzięki temu został zmuszony do ogólnikowego zarysowania idei bytu absolutnego, który pod koniec dzieła stał się prawdziwym centrum sporu o istnienie świata. Idea Absolutu traktowana jest na równi z innymi jako pewien przedmiot obdarzony określoną treścią, „materią”, która decyduje o jego własnościach formalnych i decyduje o sposobie istnienia. Dlatego wykluczył sensowność tomistycznej idei czystego, samoistnego, pozbawionego innych treści, boskiego istnienia. Absolut ukazuje się jako „optimum bytowe” obdarzone momentami samoistności, pierwotności, niezależności obdarzone trwałością, niezmiennością i nieprzemijalnością. Absolut rozpatrywany jest jako przedmiot pierwotnie indywidualny, a więc stojący w formie: podmiot własności, który, tak jak inne przedmioty, musi charakteryzować się swoistym zamknięciem, polegającym na tym, że przysługujące mu cechy należą wyłącznie do niego samego, odgraniczeniem od wszystkich co nim nie jest, a także niewyczerpalnością swego bytu czyli transcendencją poznawczą. Absolut musi ponadto, zgodnie ze swą ideą, posiadać swoistą istotę, czyli zespół cech „materialnych”, dla danego bytu koniecznych i decydujących o jego tożsamości. Transcendencja Boga jest jednak szczególna: „Transcendenty znaczy tu tyle co niepojęty, dokładniej, nie dający się pojąć”. Boska istota „w wyjątkowości swej przerasta wszystko, cokolwiek udałoby się nam pojąć”. Istota Boga musi być z nim całkowicie tożsama, co oznacza, że musi być on całkowicie konieczny i nie może posiadać, w przeciwieństwie do innych bytów, własności nabytych dzięki jakimkolwiek procesom. Istota Boga to jedyna w swoim rodzaju „istota radykalna”.
Zagadnienie istnienie świata i jego stosunku bytowego do czystej świadomości jest zagadnieniem egzystencjalnym. Chodzi o to, czy świat realny, który jest nam dany w bezpośrednim doświadczeniu i w którym sami żyjemy i działamy, istnieje i jak istnieje, w szczególności, czy i jak jego istnienie jest uwarunkowane przez czystą świadomość. Natomiast zagadnienie dotyczące stosunku duszy do ciała (człowieka) wydaje się zagadnieniem materialnym, a w każdym bądź razie zagadnieniem, którego założenia tkwią w rozstrzygnięciach dotyczących materialnego określenia „duszy” i „ciała”.
Rezultatem analiz Ingardena zawartych w sporze i istnienie świata jest przyjęcie jego dwóch możliwych rozwiązań: absolutnego kreacjonizmu, zgodnie, z którym świat i świadomość byłyby pochodne od absolutnej, pozaludzkiej świadomości, lecz zarazem od niej w swym dalszym istnieniu niezależne, zgodnie, z którym mają one być także od absolutnej świadomości bytowo zależne. Ingarden wyraźnie zaznaczył, że są to rozwiązania prowizoryczne, które muszą zostać potwierdzone przez analizy ontologii materialnej, a następnie przez metafizykę.