1 .Pojęcie psychologii

• nauka o wzajemnych relacjach człowieka o innych istot żywych ze środowiskiem.

• sposób myślenia o człowieku, jak radzi on sobie ze środowiskiem, w którym żyje i w bezpośrednich relacjach z innymi ludźmi.

Zajmuje się poznaniem człowieka, określa prawidłowości życia psychicznego w określonym momencie jego rozwoju i w określonych warunkach społecznych

2. Działy psychologii

1. Psychologia teoretyczna
a) Psychologia ogólna
- Psychologia procesów poznawczych
b) Psychologia rozwojowa
c) Psychologia społeczna
2. Psychologia stosowana
a) Psychologia wychowania i nauczania
b) Psychologia kliniczna
c) Psychologia pracy

3. Charakterystyka psychologicznych koncepcji człowieka

1. Psychobiologiczna - szuka przyczyn zachowania w działaniu genów i mózgu, jej celem jest wyjaśnienie zachowania i świadomych doświadczeń w kategoriach procesów fizjologicznych.

2. Psychologia behawioralna - człowiek to układ zewnątrzsterowny, zachowanie jest całkowicie kontrolowane przez środowisko zewnętrzne, system nagród i kar

3. Psychologia humanistyczna - to nowy kształtujący się kierunek badań, dążenie do samorealizacji

4. Psychologia poznawcza - człowiek to układ przetwarzający informację, jego zachowanie zależy od informacji oraz od trwałej wiedzy, człowiek to układ samodzielny, podstawową metodą prowadzącą do zmian jest wychowanie

5. Psychoanaliza - zachowanie ludzi jest zależne od wewnętrznych sił dynamicznych, zwanych popędami, potrzebami, dążeniami, które z reguły są nieświadome.

4. Objaśnij pojęcie wzmocnienia negatywne

Brak nagrody jest postrzegany jako kara - wzmocnienie negatywne. Prowadzi to do wygaszenia reakcji, unikania zachowań. Negatywne wzmocnienia to coś, co możemy zatrzymać lub, czego możemy uniknąć modyfikując nasze zachowanie. W momencie zmiany zachowania negatywny bodziec ustaje i nowe zachowanie jest wzmocnione

5. Przyczyny zachowania wg psychobiologii

Zachowanie jest motywowane przez siły wewnętrzne, a przyczyną ludzkich działań są wrodzone instynkty biologiczne, popędy oraz usiłowania zmierzające do rozwiązywania konfliktów między potrzebami a wymaganiami społecznymi, żeby postępować właściwie.

6 .Pojęcie sytuacji i ich klasyfikacja

Układ wzajemnych stosunków człowieka z innymi elementami jego środowiska w określonym czasie. Sytuacja jest zawsze czyjaś i nie da się jej określić bez podania jej podmiotu.

Klasyfikacja:

• ze względu na podmiot

• ze względu na aktywność

• ze względu na elementy otoczenia i ich stan

Rodzaje sytuacji:

-optymalna

- normalna

- całkowita

- przedmiotowa

- subiektywna

- obiektywna

- trudna

7. Sytuacja optymalna a sytuacja trudna - porównaj

Sytuacja optymalna jest wtedy, gdy przebieg jakiejś czynności i jej wynik pozostają na poziomie najlepszym z możliwych a sytuacja trudna jest wtedy, gdy cokolwiek będzie zaburzone lub będzie czegoś brakować

8. Specyfika i rola procesów poznawczych

Procesy zmierzające do poznania obiektywnie istniejącej rzeczywistości. Polega na manipulacji wrażeń i spostrzeżeń, wyobrażeniami, pojęciami, słowami w umyśle człowieka w celu orientacji w otoczeniu. Mają charakter ciągły i obejmują:

- wrażenia i spostrzeżenia

- pamięć

- myślenie

- uwagę

- wyobraźnię i wyobrażenia

- uczenia się

- mowę i słowa

Zapewniają człowiekowi elementarną orientację w otoczeniu. Dostarczają bodźców, które bezpośrednio działają na nasze narządy zmysłu

9. Podział spostrzeżeń wg rodzaju narządów zmysłu

Spostrzeżenia polisensoryczne - mają charakter wielozmysłowy;

spostrzeżenia monosensoryczne - mają charakter jednozmysłowy

10. Co to są wyobrażenia wyobrażenia

Wyobrażenia wszelkie odtwarzanie przedstawione w obrazach, reprodukcja obrazowa polega na przekształceniu danych obrazów i tworzeniu nowych w wyniku twórczej działalności jednostki.

11. Typy wyobraźni:

• ejdetyczna - zdolność tworzenia wyobrażeń tak dokładnych jak oryginały

• -odtwórcza - zdolność tworzenia wyobrażeń z nieznacznymi odstępstwami od rzeczywistych obrazów

• ­ twórcza - zdolność tworzenia wyobrażeń o dużym przekształceniu rzeczywistych obrazów

• konkretna - zawiera szereg szczegółowych obrazów zgodnych z rzeczywistymi

• abstrakcyjna - pozbawione są szeregu szczegółów, są ogólne.

12. Czym się charakteryzują wrażenia

jest to prosty proces psychiczny, poznawczy, powstający pod wpływem działania elementarnych bodźców na receptory jednego rodzaju i polegający na odzwierciedleniu pojedynczych cech bodźca .Wyróżnić można wrażenia: wzrokowe, słuchowe, dotykowe, termiczne, stawowe, mięśniowe, równowagi ciała, ustrojowe.

13. Co to jest wyobraźnia odtwórcza

Wyobraźnia odtwórcza - zdolność tworzenia wyobrażeń z nieznacznymi odstępstwami od rzeczywistych obrazów.

14. Co to jest pamięć, uczenie się i operacje umysłowe

• Pamięć stanowi podstawową własność psychiczną, bez której trudno było by sobie wyobrazić życie jednostki. Dzięki pamięci kształtuje się doświadczenie człowieka, gromadzone i przechowywane są informacje, aby w odpowiednim momencie móc je wykorzystać. Pamięć zapewnia poczucie ciągłości własnego rozwoju i biegu życia.

• Uczenie się to proces prowadzący do względnie trwałych zmian w zachowaniu się jednostki w wyniku jej wcześniejszego doświadczenia.

• Operacje umysłowe

- analiza

- synteza

- porównanie

- abstrahowanie

- uogólnienie.

15. Cechy pamięci

- trwałość - długotrwałe przechowywanie doświadczeń

- gotowość - zdolność do szybkiego ich odtwarzania

- wierność - dokładne odtwarzanie zapamiętanej treści

16. Założenia behawioryzmu

Określa psychologię jako badanie zachowań i ogranicza dane psychologiczne do dających się zaobserwować działań. Odrzuca przeżycia jako nieistotne dla wyjaśnienia przyczyn zachowania. Zajmuje się bodźcami działającymi na organizm zmieniając lub kształtując zachowani.

17. Czym są emocje

specyficzna klasa procesów regulacji polegająca na ocenie stosunków między podmiotem a otoczeniem ocena ta może dotyczyć przebiegu procesów wewnętrznych i czynności zewnętrznych jak też czynników wpływających na przebieg tych procesów i czynności.

18. Źródła emocji

Istnieją trzy źródła emocji:
1.Pierwotne bodźce emocjonalne-źródło wrodzone, czyli uniwersalne:
-wszystkie bodźce zmysłowe oraz pochodzące z narządów wewnętrznych
2. źródła wyuczone, wytworzone w wyniku własnych czynności
3. Wtórne bodźce emocjonalne- naturalne, same od siebie nie wywołują emocji

19. Rola emocji w życiu człowieka

-ustaleniu relacji z innymi ludźmi

-pełnią funkcję poznawczą

-pozwalają na zorganizowanie społecznych więzi

-określaniu przyjaciół i wrogów, sympatii i antypatii

-pozwalają nam na unikanie niebezpieczeństwa

-ukierunkowanie na określone pozytywne dla nas obiekty a odpychają innych

20. Jaka jest różnica między emocjami a uczuciami

Uczucia to świadome przeżywanie emocji wyższych właściwych tylko człowiekowi i związane z jego potrzebami społecznymi, natomiast emocje polegają na ocenie stosunków między podmiotem a otoczeniem ocena ta może dotyczyć przebiegu procesów wewnętrznych i czynności zewnętrznych jak też czynników wpływających na przebieg tych procesów i czynności.

21. Rodzaje procesów emocjonalnych

Procesy emocjonalne są często dzielone na:

• uczucia - stany psychiczne wyrażające ustosunkowanie się człowieka do określonych zdarzeń, ludzi i otaczającego świata, polegające na odzwierciedleniu stosunku człowieka do rzeczywistości.

• afekty - Bardzo silne, lecz krótkotrwałe stany emocjonalne, które cechują się nagłym, gwałtownym początkiem, intensywne natężenie uczuć, zwężenia pola świadomości, obniżona zdolność logicznego myślenia, krótki czas trwania, znużenie po ustąpieniu afektu

• nastroje - długotrwały stan emocjonalny o małej sile i spokojnym przebiegu, bez ukierunkowania na określony cel. Daje długotrwałe zabarwienie naszym przeżyciom.

• namiętności - trwałe skłonności do przeżywania różnych nastrojów i afektów w związku z określonymi celami dążeń człowieka. Namiętności mają dużą siłę pobudzającą, zawężają pole świadomości, brak aktywnej oceny, ponieważ determinują przebieg myślenia i działania.

22. Co to są namiętności

trwałe skłonności do przeżywania różnych nastrojów i afektów w związku z określonymi celami dążeń człowieka. Namiętności mają dużą siłę pobudzającą, zawężają pole świadomości, brak aktywnej oceny, ponieważ determinują przebieg myślenia i działania.

23. Czemu służą emocje

- ustalenie relacji z innymi

- zorganizowanie społecznych więzi

- ukierunkowują na określone pozytywne dla nas obiekty a odpychają od innych

- pozwalają na unikanie niebezpieczeństwa

24. Motywacja

Jest działanie świadomym, celowym, nastawionym na realizację określonego celu lub nieświadomym, mniej lub bardziej sprecyzowanym, zawsze jednak aktywizującym jednostkę do działania i ukierunkowującym jej działanie.

25. Cechy procesu motywacyjnego

- wzbudzenie energii, aktywacji

- ukierunkowanie wysiłku i działania na określony cel

- zwracanie uwagi na istotne bodźce

- zorganizowanie pojedynczych reakcji w silnie zintegrowany wzorzec

- wytrwałe dążenie, kontynuowanie ukształtowanej w ten sposób czynności, dopóki nie zostaną zmienione warunki, które ją zapoczątkowały.

26. Pojęcie procesu motywacyjnego

Drugi obok procesów emocjonalnych potężny proces regulacji zachowania człowieka. Podstawowe pojęcia z nim związane to: cel, zamiar, potrzeba, intencja, pragnienie, chęć, życzenie, motyw, itp.

27. I prawo Yerkesa Dodsona.

W miarę wzrostu motywacji sprawność działania wzrasta do pewnego poziomu a następnie zaczyna spadać. Przy bardzo wysokim natężeniu motywacji sprawność działania jest niska a nawet ulega degradacji

28. II prawo Yerkesa Dodsona.
Podczas rozwiązywania łatwego zadania największą sprawność osiąga się przy wysokim poziomie motywacji, a w czasie rozwiązywania zadań trudnych - przy niskim poziomie motywacji

29. Pojęcie stresu i stresora

• Stres - „stan wzmożonego napięcia nerwowego, będący reakcją na działanie negatywnych bodźców fizycznych lub psychicznych, mogący wywołać ogólną mobilizację sił organizmu lub przy dłuższym trwaniu doprowadzić do zaburzeń czynnościowych, a nawet chorób.”

• Stresory - „czynnik psychologiczny lub fizjologiczny wywołujący stres, utrudniający lub uniemożliwiające zaspokojenie potrzeb i wykonanie zamierzonych zadań.”

30. Fazy stresu wg. Selye'go

• Faza mobilizacji / reakcja alarmowa / , w fazie tej następuje pełna mobilizacja procesów psychicznych, wydziela się adrenalina powodując szybsze bicie serca i powoduje przyspieszony oddech

• Faza adaptacji - w fazie tej dłuższe utrzymywanie się stanu stresu powoduje obniżenie poziomu czynności umysłowych

• Faza destrukcyjna - następuje zaburzenie realnej oceny zaistniałej sytuacji, zatraca się motywacja do zwalczenia stresu, emocje przewyższają rozsądek, pojawia się lęk, zaburzenia snu, napięcie mięśniowe.

31. Rodzaje stresu.

• Eustres / stres pozytywny /, stresory które działają na organizm ludzki pozytywnie mobilizują go do działania i dzieki temu jednostka się rozwija, usprawnia swoje działanie

• Dystres / stres negatywny /, stresory działające na organizm ludzki obciążają go , nie dają mu możliwości walki. Przedłużający się dystres prowadzi do chorób psychosymatycznych

32. Symptomy stresu

• Reakcje fizyczne: napięcie, bóle mięśni, trudności w oddychaniu

• Emocje : poczucie bezradności, obniżona samoocena, chwiejność emocjonalna

• Symptomatyczne zachowanie : używki, nerwowe tiki

33. Składniki osobowości :

• Temperament - nasza reakcja na bodźce zewnętrzne, dynamika określająca żywiołowość organizmu

• Charakter- wyraża on stosunek jednostki do innych ludzi

• Zainteresownia

• Zdolności

• Poglądy

34. Osobowość wg Reykowskiego - pełni funkcję centralnego systemu regulacji zachowania w skład, których wchodzą: mechanizmy popędowo-emocjonalne, sieć poznawcza, czyli wiedza o sobie i otoczeniu i systemem wartościowania, sieć operacyjna, czyli, posługiwanie się posiadaną wiedzą.

35. Osobowość wg Eysenck`a “Jest to względnie stały sposób organizacji dyspozycji motywacyjnych danej osoby, wynikający z interakcji między popędami biologicznymi a otoczeniem społecznym i fizycznym.”

36. Osobowość wg Freuda - osobowość jest organizacją sił dynamizujących zachowanie. Popęd seksualny, instynkt śmierci Id są w konflikcie z normami społecznymi, które prezentuje Superego. Konflikt ten jest źródłem wszelkich zachowań, których ostateczny kształt nadaje racjonalne Ego.

37. Klasyfikacja temperamentu wg Hipokratesa

Na podstawie obserwacji podstawowych substancji w organizmie wyróżnił cztery typy ludzi:

• Sangwinik- dominuje krew / duża pobudliwość , silne napięcie, zdolność szybkiego hamowania i dostosowania się do nowej okoliczności /

• Choleryk- dominuje żółć / duża pobudliwość, szybka reakcja, motywami pobudzania jest emocja /

• Flegmatyk- dominuje flegma / powolna reakcja, silne napięcie oraz powolność, słabość hamowania , brak stanowczości /

• Melancholik- przewaga czarnej żółci / jest najsłabszy, słaba pobudliwość, szybko się męczy, potrzebuje opieki, pomocy, ciągle dosnaje niepowodzeń /

38. Temperament wg Kretschmera

Na podstawie zależności występujących pomiędzy budową ciała a typem psychologicznych wyróżnił:

• Antenik / szczupły, wątły / zamknięty w sobie

• Pyknik / okrągły / towarzyski, wesoły, zmienność reakcji- cyklotymik

• Atletyk / silny /

• Dysplastyk / nieproporcjonalny / dewiant, złośliwy

39. Co to są afekty, czym się charakteryzują

Bardzo silne, lecz krótkotrwałe stany emocjonalne, które cechują się:

- nagłym, gwałtownym początkiem

- intensywne natężenie uczuć

- zwężenia pola świadomości

- obniżona zdolność logicznego myślenia

- krótki czas trwania

- znużenie po ustąpieniu afektu

40. Co to są namiętności

trwałe skłonności do przeżywania różnych nastrojów i afektów w związku z określonymi celami dążeń człowieka. Namiętności mają dużą siłę pobudzającą, zawężają pole świadomości, brak aktywnej oceny, ponieważ determinują przebieg myślenia i działania.

41. Fobia - jest nieuzasadnionym, irracjonalnym lękiem, niewspółmiernym do przyczyny, powiązanym z konkretnym niebezpieczeństwem. Fobia to chorobliwy i uporczywy lęk przed różnymi określonymi substancjami, sytuacjami, zjawiskami i przedmiotami. Doznawane uczucie lęku bywa połączone z takimi przykrymi objawami fizjologicznymi, jak np. silne bicie serca, suchość w ustach, poty. Lęk ten często ma charakter paniki. Zasadniczym elementem fobii staje się unikanie za wszelką cenę. Człowiek cierpiący na fobie wie, że ten lęk jest nieuzasadniony, bezpodstawny, ale ta świadomość nie wystarcza do zwalczenia go.

---