Metodologia
*gr.iść wzdłuż drogi badawczej aby osianą cel
*łac.metodos-nauka, logos-nauka:
=nauka o metodach badawczych
Metoda badawcza: postępowania badawcze prowadzące do osiągnięcia celu
Z metod badawczych muszą wynikać techniki badawcze.
Techniki- zbiór czynności, które badacz musi wykonać w odpowiedniej kolejności aby osiągnąć cel.
Z technik bad.wynikają narzędzia bad,są to wytwory materialne, które pozwolą zebrać informacje przydatne do osiągnięcia celi.
Struktura procesu badawczego: zbiór czynności, które badacz musi wykonać w określonej kolejności w przeprowadzaniu badań naukowych:
określić problematykę i zakres badań,
określić cele badań,
sformułować zbiór pytań, na które szukamy odpowiedzi,
określić hipotezy do przyjętych problemów,
wyodrębnić z problemów badawczych- hipotezy,
dobrać wskaźniki do zmiennych,
dobrać odpowiednie metody, techniki i narzędzia badawcze,
przeprowadzić badania próbne (wstępne)
przeprowadzić badania właściwe,
pomiar zmienności zmiennej zależnej i niezależnej,
opisać zbiór wyników uzyskanych z pomiarów,
dokonać weryfikacji hipotez,
sformułować wnioski,
dokonać zakończenia
naświetlić ciąg dalszy badań.
Określenie problemu i zakresu badań: funkcja opiekuńcza, wychowawcza, kształcąca, zakres badań należy zawęzić.
Cele procesu badawczego: jest to ostateczny rezultat do którego dążymy i chcemy w badaniach osiągnąć.
Cel poznawczy: chcemy zjawisko poznać, opisać, określenie przewidywane, jak to zjawisko zachowa się w przyszłości, chcemy to wyjaśnić. (opis, przewidywanie, wyjaśnienie)
Cel teoretyczne: model zjawiska opracowujemy, a potem weryfikujemy go teoretycznie i praktycznie. (np.określić status materialny rodziny, wartości moralne itp.)
Cel praktyczny: polega na opracowaniu pewnych dyrektyw związanych z pewnym zjawiskiem, pod adresem koleżanek, kolegów. (dyrektywa: jeśli będę postępował tak i tak, to spotka mnie to i to.)
Problemy badawcze: to zbiór pytań, na które szukamy odpowiedzi poprzez badania. Każdy problem badawczy jest pytaniem, ale nie każde pytanie jest problemem (pseudoproblem, nic nie wnosi do pracy badawczej). Wyróżniamy problemy ogólne i szczegółowe. Rodzaje pytań:
*alternatywne: „Czy…”
*w postaci pyt.dopełniena: „Jaki, Jaka, Jakie, Co, Dlaczego, Na ile…”
Gnitecki: podział problemów ze względu na związki:
*typ istotnościowy,
*typ zależnościowy.
Hipoteza: jest to jedna z wielu odpowiedzi, która wydaje nam się najbardziej prawdopodobną odpowiedzią na stawiane pytanie.
Warunki:
*adekwatna, nie może zawężać ani rozszerzać problemu,
*nie może generalizować ani uogólniać,
*musi być sprawdzalna.
Cechy hipotez bad. to zmienne.
Zmienna dychotomiczna przyjmuje tylko dwie wartości np.płeć
Zmienna wielowartościowa przyjmuje wiele wartości. (zmienna, którą doprowadzimy do dwóch wartości to zmienna zdychtomizowana)
Zmienna zależna i niezależna: czynnik badany to zmienna zalezna, a zmienna niezależna to ta, która wpływa na zmienność zmiennej zakleznej.
Podział zmiennych:
Zmienne niezależne:
*ważne (głowne, uboczne, pośredniczące)
*zakłócające (uniwersalne, okazjonalne)
Zmienne zależne:
*jakościowe (nominalne)
*ilościowe (porządkowe, interwałowe, stosunkowe)
Zmienne pośredniczące, takie co istnieją w umyśle badacza.
Zmienne zakłócające, te, które przeszkadzają przy określaniu zm.zależnej.
Zmienne zakłócające, uniwersalne, stale przeszkadzają w badaniach, należy je eliminować.
Zmienne zakłócające okazjonalne- sporadycznie występują w procesie badawczym.
Zmienne jakościowe ,to te którym wartościom nie da się przypisać liczby,ale można je skategoryzować,
Zmienne ilościowe, wartością można przypisać liczbę.
Zmienna porządkowa, występują w badaniach w różnym natężeniu, ale nie ma jednostki miary i zera bezwzględnego (motywy, oceny)
Zmienna interwałowa, to taka cecha, w której można przypisać jednostkę miary, ale nie ma zera bezwzględnego (*C,*F)
Zmienna stosunkowa, to taka która ma jednostę miary i zero bezwzględne (wysokość, masa, temp.Kalvina)
Wskaźniki: wskaźnikiem W badanego zjawiska Z będziemy nazywać, takie zjawisko W, którego wystąpienie pozwoli nam stwierdzić z całą pewnością lub z wysokim prawdopodobieństwem, że zaszło zjawisko Z. (WZWZ)
Wskaźnik empiryczny: zmienna, która występuje w relacji empirycznej z cechą badaną. Cecha jest obserwowalna i mierzalna, można zbadać związek między cechami.
Wskaźnik definicyjny: przyjmuje taką cechę, która ma relację tożsamości z cechą badaną.
Wskaźnik inferencyjny: relacja między wskaźnikiem, a cechą badaną.
Metody badawcze:
Brzeziński, Gnitecki, Kuźniak: eksperyment pedagogiczny, metoda ex post facto, metoda korelacyjno- regresyjna.
Pilch, Bauman: eksperyment pedagogiczny, metoda indywidualnych przypadków, monografia pedagogiczna, metoda diagnostyczna.
Sobocki, Okoń: obserwacja, eksperyment, diagnoza, metoda indywidualnych przypadków, monografia, metoda testowa.
Obserwacja: zbieranie info.na temat badanego zjawiska w jej naturalnym środowisku. Aby była metodą musi być:
*celowa,
*obiektywna,
*dogłębna,
*wnikliwa.
Techniki badawcze:
*indywidualna - zbiorowa.
* obserwacja ciągła - próbek czasowych,
Narzędzia badawcze:
*dziennik obserwacji,
*arkusz obserwacji,
*schemat obserwacyjny
Eksperyment jako metoda bad. Rozumiemy badanie rzeczywistości ped. przy czynnym wprowadzaniu czynnika zewnętrznego i obserwowaniu jakie zmiany zachodzą w badanym zjawisku. W eksperymencie badanie zachodzi przy czynnej ingerencji.
Warunki, aby badanie było eksperymentem:
*badacz musi mieć możliwość manipulowania co najmniej jedną zmienną niezależną główną.
* badacz powinien zmienne niezależne uboczne utrzymywać na stałym poziomie.
* badacz powinien manipulować wpływ zmiennych zakłócających na zmienną badaną.
* badacz powinien mieć możliwość umiaru zmienności zmiennej zaleznej.
Semieksperyment (półeksperyment) spełnione warunki 1 i 4
Rodzaje badań eksperymentalnych:
*eksperyment jedno-jednoczynnikowy, manipuluje jedną zmienną główną, która wpływa na jedną-jednozależną.
*eksp. wielojednoczynnikowy, manipuluje wieloma zmiennymi niezależnymi, które wpływają na jedną- jednozależną.
*eks. jednowieloczynnikowy, manipuluje jedną-jednozalezną, która wpływa na wielojednozależna.
*eksp. wielowieloczynnikowy, manipuluje wieloma zmiennymi niezależnymi, które wpływają na wielowielozależne.
Eksperyment naturalny: badania przeprowadza się w środowisku naturalnym, mamy prawo ingerować w przebieg badanego zjawiska.
Eksperyment laboratoryjny.
Techniki badawcze eks.klasycznego:
*technika z jedną próbą badawczą
a)z pomiarem początkowym
b)bez pomiaru początkowego
*technika dwóch prób równoległych:
a)z pomiarem początkowym,
b)bez pomiaru początkowego
*technika czterech prób równoległych:
*technika prób krzyżowych.
Techniki badawcze: test pedagogiczny (ma na celu sprawdzenie czegoś)
Taksonomia Blooma.
Kategorie celów kształcenia:
*wiadomości,
*rozumienie wiadomości,
*zastosowanie w sytuacjach wyuczonych,
*zastosowanie w sytuacjach różnych.
Metoda ex post facto, bada zjawiska, które już zaszły. Nie można w tej metodzie zastosować eksperymentu pedagogicznego (nie ma możliwości wprowadzenia czynnika eksperymentalnego). Metody nie można stosować tam, gdzie weszlibyśmy w konflikt z prawem, sumieniem, są to zjawiska, które już trwają. Metoda pozwala znaleźć czynniki zmienne niezależne, które mogą wywołać albo wywołują zmienność zmiennej badanej. Do tych zjawisk zaliczamy: narkomanię, alkoholizm, agresję. Kroki w tej metodzie:
określić przedmiot, zakres badań,
określić cel badań,
określić problem badawczy,
określamy zmienne
wybieramy zmienną zależną i niezależną (dychotomizujemy)
dzielimy na 4 grupy.
po badaniach i otrzymaniu wyników, stawiamy pytanie: Czy zmienna niezależna wpływa na zmienną zależną?
obliczamy wartość funkcji x.
Metoda korelacyjna, polega na szukaniu związków między dwoma cechami.
Najprostszymi wzorami, określającymi wzory korelacyjną są wz.Spearmana i Kendalla.
Ranga obiektu, wśród obiektów znajduje się takie, których natężenie badanej cechy jest największe i najmniejsze. Przypisując tym obiektom odpowiednie liczby, zgodnie z wartością badanej cechy dajemy jej odpowiednią rangę. Tym samym zauważymy, że ranga obiektu w badaniu jest niczym innym tylko liczbą wskazującą miejsce obiektu w uporządkowanym zbiorze ze względy na stopień natężenia badanej cechy.
Współczynnik korelacji wg.Spearmana można liczyć, gdy pomiędzy dwoma badanymi cechami zachodzi związek liniowy, tzn.,że zwiększeniem jednej cechy zwiększa się druga cecha i na te cechy nie działają czynniki trzecie.
Jeżeli na dwie badane cechy działa czynnik trzecie wówczas stosujemy wzór Kendalla, ponieważ on uwzględnia działanie czynników trzecich na dwie badane cechy.
Współczynnik korelacji Kandalla przyjmuje wartości mniejsze niż wartości współczynnika Spearmana.
Indukcjonizm: zakłada, ze cała nasza wiedza pochodzi z doświadczenia. Obserwacja jest naocznym stwierdzeniem jakie to fakty są najbliższym faktem docierającym do naszego umysłu. Zakłada się, że zmysły nie mogą nas mylić, a nasza wiedza jest pewna. Fakty potwierdzają naszą teorię, nasza wiedza jest prawdziwa, ale może być niepewna.
Indukcja zupełna: na grupie założeń wyciągamy wniosek zupełny,
Indukcja numeryczna: związana z ciągiem numerycznym,
Indukcja eliminacyjna: opiera się na założeniach J.S.Milll'a
Kanon zgodności: polega na tym, że jeśli w kilku zjawiskach pojawia się jeden jedyny czynnik powtarzalny, a pozostałe są różne to możemy twierdzić, że ten jeden jedyny jest przyczyną tego zjawiska.
Kanon jednej jedynej różnicy: w tych zjawiskach, w których znajduje się jeden jedyny czynnik, którego brakuje możemy twierdzić, ze ten jeden jedyny czynnik jest przyczyną tego zjawiska.
Kanon jednej jedynej zgodności i różnicy,
Kanon zmian towarzyszących: twierdzi i wyjaśnia nam, że jeżeli zmieniamy jakiś jeden czynnik i on spowoduje zmiany drugiego czynnika to pociągnie on go do odpowiedzialności.
Kanon reszt: jeżeli wyjaśniamy sobie jakieś zjawisko szukamy czynników, które wyjaśniają dane zjawisko, występuje jeszcze reszta, która dalej wyjaśniałaby dane zjawisko.
Hipotetyzm: (wiedza nietrwała), zakłada nietrwałość naszej wiedzy oraz stara się badać, zbierając fakty, stara się hipotezy odrzucać.
Esencjalizm, by budować zdarzenie trzeba wyróżnić wiele czynników, które tworzą esencję.