Poznajemy tajemnice wody

Ewa Monika Braszko

Edukacja: polonistyczna, matematyczna, przyrodnicza, muzyczna, plastyczna, ruchowa.

Cele:
- poznanie właściwości wody,
- wykazanie wpływu temperatury na zmianę stanu skupienia wody,
- utrwalenie stopniowania przymiotników.

Metody pracy: praca z książką, pogadanka, rozmowa kierowana, gra dydaktyczna, ćwiczenia praktyczne, obserwacja, pokaz.

Formy pracy: indywidualna, grupowa, zbiorowa.

Środki dydaktyczne: taśma magnetofonowa z nagraniem radiowej prognozy pogody, kalendarz, globus, mapa fizyczna świata, termometry (lekarski, laboratoryjny, zaokienny), schemat skali Celsjusza, szklane naczynia, czajnik elektryczny, lusterko, śnieżynki, brystol, papier kolorowy, skrawki tapet, kredki, szmatki, plastikowe butelki.

Przebieg zajęć

1. Wprowadzenie. Próba odgadnięcia tematu dnia poprzez wysłuchanie radiowej prognozy pogody. Swobodne wypowiedzi na temat wysłuchanej prognozy pogody.

Jak myślicie, o czym będziemy mówić na dzisiejszych zajęciach? Jaką mamy obecnie porę roku? Jaka może być jesień? Kiedy zaczyna się jesień? Proszę sprawdzić w kalendarzu.

2. Określanie symptomów zimy na podstawie wiersza Jerzego Ficowskiego pt. "To już zima".

Wyjaśnienie niezrozumiałych wyrazów i zwrotów. Co to znaczy, że woda staje się szkłem? W jaki sposób deszcz zmienia się w biały puch? Co to znaczy, że "kwiaty rosną na szybie"?

3. Ciche czytanie tekstu pt. "Pada, prószy, sypie" poprzedzone pytaniami:

Z czego składa się śnieg? Czego nie zaobserwował uczony? Jaką wspólną cechę mają wszystkie śnieżynki? Pokaz schematów, rysunków śnieżynek w książkach popularnonaukowych.

Wszyscy wiemy, że śnieg składa się z maleńkich gwiazdeczek. Są to lodowe kryształy o najróżniejszych kształtach. Do tej pory nie znaleziono dwóch takich samych gwiazdek. Pewien Amerykanin z wytrwałością fotografował przez mikroskop płatki śniegu. Zrobił wiele tysięcy zdjęć, ale i on nie zaobserwował dwóch identycznych wzorów. Wszystkie płatki śniegu mają jednak wspólną cechę - są sześcioramienne. Śnieżynki łączą się często w duże płaty. Mówimy wtedy, że pada gęsty śnieg. Taki śnieg w połączeniu z silnym wiatrem to zamieć śnieżna.

4. Swobodna ekspresja ruchowa "Taniec śnieżynek" do zimowej melodii.

5. Każda śnieżynka szuka swojej pary. W odnalezieniu drugiej połowy pomogą wam wyrazy:

śnieżynka - śnieg    lód - lody    mierzyć - miara chłód - chłody    mróz - mrozy    pióro - pierze

6. Badanie właściwości lodu, czyli wody w stanie stałym.

Gdzie występuje lód w środowisku naturalnym przez cały rok? Wskazanie na mapie świata, globusie obszarów występowania lodu, wiecznych śniegów. Kiedy powstaje lód w środowisku naturalnym w Polsce? W jakiej temperaturze zamarza woda?

Doświadczenie 1 Lejek wypełniony kostkami lodu wkładamy do słoika. Gdy lód zaczyna się topić, wkładamy termometr i odczytujemy wskazanie termometru. Wniosek: Lód topnieje w temperaturze ....... ^oC. Doświadczenie 2 Napełniamy wodą dwie jednakowe plastikowe butelki - w obydwu jest tyle samo wody. Jedną umieszczamy w zamrażalniku, drugą pozostawiamy w temperaturze pokojowej. Wniosek: Woda w stanie stałym ....................... swą objętość. Doświadczenie 3 Wrzucamy do wody kostki lodu. Obserwujemy, co dzieje się z kostkami lodu, próbujemy umieścić kostki lodu na dnie. Dlaczego kostki wypływają? Wniosek: Lód jest (jaki?) ........................... od wody.

7. Pomiar temperatury.

Jakie znamy rodzaje termometrów i do czego one służą? Czym różni się termometr zaokienny od lekarskiego? (inna ciecz, skala, stopnie poniżej zera). W jakich stopniach mierzy się temperaturę? Kim był Celsjusz?(szwedzki fizyk i astronom). W jaki sposób mierzono temperaturę, zanim wynaleziono termometry? Jaka jest temperatura ciała zdrowego człowieka?

Ćwiczenie - uczniowie mierzą temperaturę ciała u wybranych osób.

 Mierzenie i odczytywanie temperatury wody.

Doświadczenie 4 Obserwacja gotującej się wody w czajniku. Co dzieje się z wodą w czajniku? Po czym poznamy (nie mierząc temperatury wody), że woda wrze? Jak powstaje para wodna? Co stanie się z parą wodną, gdy umieszczę nad czajnikiem lusterko? Mierzenie temperatury wrzącej wody. Odczytywanie wskazań termometru. Wniosek: Woda wrze w temperaturze ............ ^oC. Doświadczenie 5 Mieszamy w trzech naczyniach wodę o różnej temperaturze (wrzącą, zimną, ciepłą). Mierzymy temperaturę wody w kolejnych pojemnikach. Uczniowie określają temperaturę wody w naczyniach: ciepła, cieplejsza, najcieplejsza. Stopniowanie innych przymiotników określających temperaturę wody, np. zimna, zimniejsza, najzimniejsza; gorąca, bardziej gorąca, najbardziej gorąca.

8. Prawda czy fałsz - nauczyciel podaje informację, uczniowie odpowiadają.

Woda wrze w temperaturze 100^oC. Temperatura ciała zdrowego człowieka wynosi 50^oC. Woda zmienia się w lód w temperaturze 0^oC. Lód topi się w temperaturze -2^oC. Śnieg może spaść przy temperaturze -5^oC.

9. Rozwiązywanie zadania tekstowego.

Ula była chora. W poniedziałek miała gorączkę, aż 39 stopni. Leżała w łóżku i zażywała leki. W środę miała 37 stopni. O ile spadła temperatura ciała Uli przez dwa dni?

Analiza treści zadania:

• Jaką temperaturę miała Ula w poniedziałek?

• Jaką temperaturę miała Ula w środę?

• Jaka jest różnica?

Rozwiązanie: 39 - 37 = 2
Sformułowanie i zapisanie odpowiedzi.

10. Plastyczne przedstawienie wody w dwóch stanach skupienia, występujących w środowisku naturalnym.

I grupa - przedstawienie przestrzenne krajobrazu zimowego w górach. II grupa - przedstawienie przestrzenne krajobrazu w Grenlandii. III grupa - przedstawienie przestrzenne krajobrazu jeziora latem.

11. Utrwalenie wiadomości i umiejętności zdobytych podczas zajęć.

12. Samoocena aktywności, pracy uczniów podczas zajęć: Oceń swoją aktywność na dzisiejszych zajęciach. Połóż swoją śnieżynkę na odpowiednim stopniu na termometrze.

Praca domowa Napisz dialog pt. "Mówiące termometry". Rodzaje termometrów wybierz dowolnie.

---