SEMIOTYKA
Semiotyka - nauka o znakach, znaczeniu symboli, dzieli się na pragmatykę, syntaktykę, semantykę.
Semiotyczną podstawą języka jest to, że język ma charakter znakowy i jest skonwencjonalizowany.
W komunikacji oprócz kodów werbalnych używamy także gestów, mimiki (kody kinezyjne), język ciała jest rozbudowany.
Znak jest podstawową jednostka kodu będąca nośnikiem znaczeń. Nie wszystkie znaki maja tą samą funkcję. Rodzaje znaków:
indeksy - coś, co wskazuje bliskość formy i przyczyny: dym jest indeksem pożaru, warkot silnika wskazuje na bliskość silnika. Naturalna więź pomiędzy indeksem, a tym, na co on wskazuje
ikony - wizualny bądź fonetyczny wizerunek danego przedmiotu, jest podobny do przedmiotu, np. znaki drogowe. Ikony mają charakter genetyczny, naturalny, z nich wyrasta pismo - hieroglificznie musimy uczyć się kodu
symbole - znaki językowe, więź między formą a znaczeniem nie jest naturalna, jest arbitralna i konwencjonalna. Pod znakiem kryje się dane pojęcie
Znakiem może być na hymn państwowy - znak umowny, arbitralny.
Wszystkie 3 typy znaków występuja w języku ludzkim.
Zasada indeksowości - umiejętność wskazywania przedmiotu, zaimki, np. tu (ze wskazaniem gdzie) - odniesiony do konkretnej przestrzeni ma znaczenie, póki jednak nie wskażemy danej rzeczywistości, do której się dane zaimki odnoszą zaimki są puste semantycznie. Znajomość kontekstu jest konieczna
Egocentryczny charakter interpretacji indeksu - relacje, które odczytujemy wyznacza mówiący (czyli rozpatrujemy z jego punktu widzenia).
Orientacja deliktyczna (dla siebie)
Orientacja właściwa też naśladuje orientację egocentryczną, np. przód samochodu jest zawsze w tym samym miejscu - tam gdzie kierownica. Przód i tył jest naśladownictwem człowieka, który też ma przód i tył (antropocentryczna koncepcja świata)
Zasada ikoniczności - pozwala dostrzegać podobieństwo pomiędzy formą a przedmiotem, tu: formą językową. Przejawia się w trzech zasadach porządku:
porządek sekwencyjny - odbicie rzeczywistości, zasada kolejności wydarzeń: veni, vidi, vici - nie mogło być innego porządku, gdyż komunikat przestaje mieć sens. Zasada sekwencji kategoryzuje język. W języku utrwalają się pewne zjawiska językowe na poziomie językowym
Jaś nosi spodnie czerwone - w zdanie wkrada się już jakieś nacechowanie, komunikat przestaje być naturalny
dystans - elementy, które znajdują się blisko siebie w rzeczywistości (w sensie pojęciowym) występują obok siebie w języku
Ojciec kupił synowi nową zabawkę - jest to komunikat naturalny, ojciec i syn są bliżej siebie niż rzecz (zabawka)
ilość - polega na zasadzie stosunku ilości formy do ilości znaczenia. Im więcej form w języku, tym więcej znaczenia i na odwrót.
Dłuuugo facet marudził na wykładzie. - zwiększenie formy = zwiększenie znaczenia
Wzdłużenie poszczególnych głosek, reduplikacje, zwiększają wartość formy. Zasadę ilości wykorzystują strategie porozumienia. Ktoś jest bardzo uprzejmy - powinien dużo mówić. Rozkaz: Otwórz okno! ale może ktoś z Państwa otworzy okno - większa ilość, zmiana znaczenia. Ważna jest tu zarówno redundancja jak i ekonomia języka. Nadmiar również szkodzi.
Zasada symboliczności - znak językowy jest znakiem umownym, arbitralnym, np. pol. dom, niem Haus, wł. Casa. Miednica zmieniła znaczenie - nie zmieniła formy.
Kategorie językowe, kategorie pojęciowe:
Pojęcie - czyjeś wyobrażenie o czymś, które opiera się na pewnych głównych cechach (zasadniczych). Cechy zasadnicze naszego postrzegania są uwarunkowane kulturowo, wyobrażenie prototypu w różnych językach może być różne, np. stół - tradycyjny, cztery nogi, blat - potem coraz bardziej oddalamy się od głównego doświadczenia: szklany stolik na trzech nogach, stół chirurgiczny.
Kategorie pojęciowe - ujmują zbiór elementów jako całość. Widząc świat kategoryzujemy go. Każdy z nas postrzega daną kategorię podobnie. W języku kategoryzuje się świat
Model świata pojęć
↓
konceptualizator
↓
świat (jako przedmiot doświadczenia)
↓
pojęcia (kategorie)
pojęcia w języku myśli
↓ (nieskategoryzowane)
znaki językowe
Znaczenie wyrazu przechodzi przez dwa sita:
sito zmysłów - nie wszystko można widzieć
sito kultury - np. hand - ang. ręka, dłoń - u nas cała ręka
Pojęcia skategoryzowane stają się pojęciami jezyka, nieskategoryzowane giną. Widzenie świata zdeterminowane jest językiem pojęciem językowym. Istnieją formy niejęzykowego myslenia (głuchoniemi).
Kategoria leksykalna - zespół wyrazów czy wyraz użyte dla nazwania określonego zjawiska. Wyrazy zdefiniowane gramatycznie, elementami są tu części mowy.
Teoria prototypów - pojęcia, które przywołujemy jako pierwsze