Anna Olender

Fizjoterapia (n1)

KINEMATYKA, DYNAMIKA ORAZ BIOMECHANIKA CHODU.

Chód- seria rytmicznych, zmiennych ruchów kończyn i tułowia powodujących w rezultacie przesunięcie się do przodu środka ciężkości człowieka, rytmiczne gubienie i odzyskiwanie równowagi w zmieniających się na przemian fazach podporu i przenoszenia.

Cykl chodu:

• czynności i ruchy wykonywane przez idącego pomiędzy kontaktem pięty z podłożem jednej z kończyn i powtórnym jaj zetknięciem się z podłożem

• podczas jednego cyklu chodu każda z kończyn dolnych przechodzi przez jedną fazę podporu i przenoszenia kończyny

Fazy chodu:

• faza podporu

• podczas przeciętnie szybkiego chodu faza podporu jednej kończyny dolnej zajmuje około 60% czasu cyklu chodu

• rozpoczyna się w momencie zetknięcia się pięty z podłożem, a kończy w chwili oderwania palucha

• składa się z pięciu elementów (w odniesieniu do stopy):

1. kontakt pięty z podłożem

2. „stopa płasko” - cała powierzchnia stopy przylega do podłoża

3. pełne obciążenie - podpór właściwy (środek masy ciała znajduje się nad środkiem geometrycznym powierzchni styku stopy z podłożem)

4. oderwanie pięty od podłoża - przetaczanie stopy (propulsja)

5. oderwanie palucha - odbicie

• faza przenoszenia

• podczas przeciętnie szybkiego chodu faza przenoszenia jednej kończyny dolnej zajmuje około 40% czasu cyklu chodu

• rozpoczyna się w momencie oderwania od podłoża palucha, a kończy w chwili zetknięcia pięty tej samej kończyny z podłożem

• składa się z trzech elementów:

1. przyspieszenie

• rozpoczyna się w momencie gdy paluch kończyny dolnej zakrocznej odrywa się od podłoża i noga zakroczna goni tułów, a kończy w chwili gdy kończyna ta znajdzie się pod środkiem ciała

2. przenoszenie właściwe

• sytuacja , w której oś poprzeczna stawu skokowo - goleniowego znajduje się w płaszczyźnie czołowej głównej ciała

• w tym momencie przenoszona kończyna jest potrójnie zgięta (w stawie skokowym, kolanowym, biodrowym)

3. hamowanie

• po wyprzedzeniu tułowia przez kończynę dolną zakroczna następuje zwolnienie tempa ruchu kończyny ku przodowi i przygotowanie jej do kontaktu z podłożem

• faza podwójnego podparcia

• sytuacja w której paluch nogi zakrocznej jeszcze się nie oderwał od podłoża a pięta nogi wykrocznej już się oparła

• czas trwania fazy podwójnego podparcia jest zależny od szybkości chodu

• im jest ona większa tym faza ta jest krótsza

• podczas biegu faza podwójnego podparcia nie występuje - zastąpiona jest fazą lotu

OCENA ZMIAN STATYCZNO - KINETYCZNYCH

• Wpływ na statykę ciała mają:

1. pozycja ciała

• w symetrycznej pozycji stojącej na obu nogach punkt ciężkości ciała pada w środek czworoboku podparcia (pole na którym stoimy, zawarte pomiędzy linią łączącą obydwie pięty, końce paluchów obu stóp oraz brzegami bocznymi stóp)

• środek ciężkości przesuwa się w obrębie tego pola w miarę tego jak pochylamy tułów w przód, tył oraz na boki

• pozycje które rozszerzają czworobok podparcia i obniżają środek ciężkości zwiększają stabilność stania

• trwałe zmiany w budowie ciała powodują bądź zawężenie pola podparcia (brak jednej nogi), bądź trwałe symetryczne ustawienie się środka ciężkości w obrębie pola podparcia z (przymusowe odciążenie jednej kończyny, ból, niepełny zrost kostny, przykurcz, porażenie)

• rzutowanie środka ciężkości można prześledzić za pomocą pionu spuszczanego na przedniej powierzchni ciała z wysokości II kręgu kości krzyżowej

2. masa ciała

• nadwaga, ciąża, zwiększa obciążenie kończyn dolnych i może powodować obniżenie się środka ciężkości, przesunięcie go do przodu w obrębie pola podparcia oraz obniżenie się sklepienia stóp

3. siła antygrawitacyjna mięśni

• do utrzymania pozycji stojącej w warunkach fizjologicznych potrzebna jest minimalna siła mięśniowa

• każde przesunięcie środka ciężkości ciała wciąga w grę inne grupy mięśniowe wprowadzając je w stan napięcia

• ogólne osłabienie siły mięśniowej prowadzi do zapadania się postawy człowieka

ANALIZA DYNAMICZNA

• określa wielkość siły mięśni, która jest potrzebna w trakcie prawidłowego chodu

• na idącego człowieka działają dwa rodzaje sił:

1. zewnętrzne

• siła grawitacji, reakcja podłoża

• na ogół działają zgięciowo

2. wewnętrzne

• pracujące mięśnie (utrzymanie prawidłowej postawy, stabilizacja stawów, hamowanie lub przyspieszanie poszczególnych części kończyn i tułowia)

• Największą aktywność podczas chodu wykazują:

• mm. stabilizujące tułów

• mm. odpowiedzialne za stabilizacje miednicy

• faza podporu:

• prostownik grzbietu strony przeciwnej

• mm. czworoboczny lędźwi strony przeciwnej

• mm. pośladkowy średni

• mm. przywodziciel wielki

• faza przenoszenia

• mm. grupy strzałkowej (zabezpieczenie przed supinacją)

• m. piszczelowy tylny (zabezpieczenie przed pronacją)

• m. przywodziciel wielki

WYZNACZNIKI (DETERMINANTY) CHODU

• Wyznaczniki chodu prawidłowego:

• wyróżniamy 6 determinantów chodu

• trzy z nich dotyczą zmiany położenia miednicy i stawów biodrowych

• dwa zakresu ruchu w stawach kolanowych

• jeden stawów skokowo-goleniowych

• są to wyznaczniki kinematyczne

• dotyczą chodu po gładkiej poziomej płaszczyźnie

1. Skręty miednicy w płaszczyźnie poziomej

• określenie prawidłowego ustawienia miednicy i stawów biodrowych w płaszczyźnie poprzecznej w fazie podwójnego podparcia

• w chwili wysunięcia nogi wykrocznej do przodu miednica podąża za ruchem i wysuwa swą wykroczna stronę nieco do przodu

• wykazuje ona skręt w płaszczyźnie poziomej około 4° do przodu i 4° do tyłu

• ruch odbywa się w obu biodrach

• na skutek ruchów miednicy udo nogi wykrocznej - rotacja zewnętrzna, udo nogi podpierającej w rotacji wewnętrznej

• skręcanie się miednicy wydłuża krok

2. Pochylenie miednicy w płaszczyźnie czołowej

• określa ustawienie miednicy i stawów biodrowych w płaszczyźnie czołowej

• podczas chodu miednica (w warunkach prawidłowych) ustawia się lekko ukośnie, opadając w stronę kończyny przenoszonej

• staw biodrowy kd. podporowej - ustawiony w przywiedzeniu

• staw biodrowy kd. przenoszonej - ustawiony w identycznym odwiedzeniu

• miednicę przed większym opadaniem w kierunku kończyny przenoszonej zabezpiecza napięcie mięśnia pośladkowego średniego po stronie przeciwnej

3. Ruchy boczne miednicy

• określa konieczność bocznych przemieszczeń miednicy w czasie chodu, wynikających z naprzemianstronnego obciążania kończyn dolnych

• miednica podąża w kierunku nogi podporowej

• ruchu boczne miednicy najbardziej widoczne są podczas wolnego chodu

• podczas biegu zostają całkowicie zniwelowane

• wykonywane są w odcinku lędźwiowym kręgosłupa i obu stawach biodrowych (przywodzenie + odwodzenie + rotacja)

• wielkość wychyleń bocznych miednicy jest osobniczo różna

4. Zgięcie w stawie kolanowym w fazie podporowej

• określa wielkość kąta zgięcia stawu kolanowego kończyny podporowej w fazie pełnego obciążenia

• musi on wynosić około 20°

• w fazie podporu gdy pięta styka się z podłożem kolano jest wyprostowane

• zaraz potem ulega zgięciu, aż stopa przyłoży się podeszwą do podłoża

• zaraz po okresie pełnego obciążenie stopy znowu następuje gwałtowny wyprost stawu kolanowego

• zgięcie stawu kolanowego w chwili gdy masa ciała przenosi się do przodu ponad nogą podporową, redukuje wysokość środka ciężkości

5. Skrócenie czynnościowe kończyny w fazie przenoszenia

• określa wymaganą wielkość skrócenia czynnościowego kończyny dolnej w fazie przenoszenia

• kończyna przenoszona powinna przemieszczać się do przodu dokładnie w płaszczyźnie strzałkowej przeprowadzonej przez staw biodrowy

• miednica po tej stronie jest lekko opuszczona

• skrócenie czynnościowe odbywa się we wszystkich trzech stawach

• największe jest w stawie kolanowym

• kolano zgina się zaraz po styku pięty z podłożem gdy kostki unoszą się zakreślając łuk ponad stępem oraz po raz drugi gdy pięta zaczyna się unosić a stopa przygotowuje się do odbicia

• aby chód mógł być prawidłowy, staw kolanowy musi mieć możliwość zgięcia do kąta 65° (w fazie przenoszenia)

6. Ruchy stopy i stawu skokowo-goleniowego w płaszczyźnie strzałkowej

• określa kątową wielkość zakresu ruchomości w stawach skokowo-goleniowych w płaszczyźnie strzałkowej, która jest potrzebna przy prawidłowym chodzie

• od 15° (W) do 20° (Z)

---