Z. Majchrzyk: Neutralność i relatywizm w opiniowaniu
sądowo - psychiatrycznym
relatywizm w opiniowaniu - zróżnicowanie treści i poziomu opinii psychologicznych spowodowane:
Orientacji teoretycznej psychologa (np. humanistyczna, behawioralna)
Zbytnim zawężeniem interpretacji czynów sprawcy objętych zarzutem, do dysfunkcji natury klinicznej.
Tendencją do eksponowania przyczynowości biologicznej (poszukiwanie organiki za wszelką cenę)
Choroba psychiczna nie zawsze eliminuje wolność podejmowania decyzji. Zaburzenia organiczne często mają marginalny związek z popełnionym czynem i jego motywacją.
Zbytnim przywiązaniem do eksponowania wyników testowych
Trudnością porozumiewania się biegłych uwzględniających różne podejścia psychologiczne, używających różnej często błędnej i niespójnej teoretycznie terminologii.
Oddzielnym analizowaniem różnych sfer osobowości (takich jak sfera poznawcza, emocjonalno - popędowa, uczuciowo -dążeniowa) pod kątem zaburzeń, bez odpowiedniego powiązania ich ze sobą w kontekście całej osobowości opiniowanego.
Zbytnia ufność w testy psychometryczne przyczynia się do niedoceniania analizy wyborów opiniowanego, jego wizji życia oraz systemu wartości.
Nie uwzględnianie procesu motywacyjnego sprawcy:
Wg prof. Gierowskiego proces motywacyjny utożsamiany jest z procesami wpływającymi na działanie. Funkcje motywów mogą spełniać: sfera poznawcza, potrzeby, poziom aspiracji, normy postępowania.
Natomiast wg prof. Reykowskiego kształtowanie się postaw wobec innych ludzi zależy od systemu wartości danej osoby. Kształtowanie się pozytywnych i negatywnych postaw wobec ludzi zależy od kategoryzowania informacji o nich. Inni ludzie mogą być kategoryzowani ze względu na:
mechanizmy popędowo - emocjonalne, a wtedy rozpatrywani są jako wartości konsumpcyjne lub jako zagrożenia i przeszkody
strukturę JA podmiotu i w zależności od specyficznych właściwości tej struktury wyróżnia się ich jako opiekunów, autorytety, osoby podporządkowane, rywali, itp.
odniesienie do sieci operacyjnej podmiotu wtedy rozpatrywani są jako ludzie budzący ciekawość, jako problem lub zadanie.
miejsce jakie ci ludzie zajmują w sieci wartości danej osoby.
Szczególną uwagę należy zaś zwrócić na:
Unikanie sądów wartościujących zachowanie opiniowanego
Kontekst społeczny - pomijanie kontekstu społ. zubaża opinię i utrudnia zrozumienie motywacji sprawcy.
Poczucie winy i poczucie krzywdy - ma istotne znaczenie w regulacji społeczno - moralnego zachowania jednostki. Poczucie winy jest jednym z niezbędnych elementów socjalizacji. Psycholog nie może zapominać o uwzględnieniu zachowania człowieka po popełnieniu czynu i zanalizowaniu przeżywania przez sprawcę poczucia winy, jako istotnego wymiaru osobowości człowieka.