Drożdże

Podział grzybów (kliniczny)

1. Dermatofity: Microsporum, Trichophyton, Epidermophyton. Głównie atakują skórę i jej wytwory. Choroby: dermatofitozy.

2. Drożdże: Candida, Cryptococcus, Geotrichum, Torulopsis, Rhodotorula, Trichosporon.

3. Grzyby dimorficzne ( w 25-30°C rosną jako pleśniaki, w 35-37°C jako drożdżaki).

Blastomyces dermatidis

Histoplasma capsulatum

Coccidioides immitis

Sporothrix schenckii

Paracoccidioides brasiliensis

4. Pleśnie (grzyby nitkowate): Zygomycetes, grzyby ciemne, hialinowe

5. Grzyby kropidlakowate: Aspergillus (zaliczany do grzybów ciemnych) - jest przede wszystkim pleśnią, a później dopiero grzybem kropidlakowatym.

Candida

• komórki wegetatywne: kuliste, owalne, jajowate, cylindryczne, czasem nieregularne

• tworzą blastospory i pseudostrzępki

• większość gatunków ma zdolność fermentacji cukrów

Candida albicans

• komórki: kuliste, jajowate, cylindryczne

• kolonie: kremowe, białe, o gładkich, równych brzegach, wypukłe, w miarę starzenia się kolonii => fałdowanie, wydzielają zapach drożdży

• chorobotwórczość: kandydozy narządowe i uogólnione

Candida glabrata

• chorobotwórczość: kandydozy wieloogniskowe, kandydozy narządów moczowych i płciowych, kandydozy jamy ustnej

Candida tropicalis

• chorobotwórczość: zakażenia narządowe w ciężkich zakażeniach uogólnionych szczególnie u osób z obniżoną odpornością

Candida parapsilosis

• chorobotwórczość: zakażenia uogólnione, zakażenia narządów płciowych i moczowych u kobiet

Candida kefyr

• chorobotwórczość: zakażenia szpitalne, u osób po zabiegach ogólnych lub z chorobami podstawowymi, kandydozy narządów płciowo-moczowych

Candida guilliermondii

• chorobotwórczość: kandydozy uogólnione, kandydozy wieloogniskowe

• fungemia - obecność grzybów we krwi

Chorobotwórczość Candida spp.

A. kandydozy błon śluzowych

- jamy ustnej

=> postać rzekomobłoniasta ostra - pleśniawki

=> postać rumieniowa ostra (zanikowa)

=> postać przewlekła zanikowa

=> zajady

=>

B. kandydoza narządów płciowych

- pochwy i sromu

- zapalenie żołędzi i worka napletkowego

- zespół przewlekłej kandydozy śluzówkowo-skórnej

C. kandydozy skóry

- wyprzenia drożdżakowe fałdów

- pieluszkowa

- międzypalcowa

D. kandydozy paznokci i wałów paznokciowych

E. rzadko choroby związane z zakażeniami drożdżakami

- kandydoza skóry u noworodków

Cryptococcus

• komórki pączkujące z otoczkami polisacharydowymi

• brak pseudostrzępek

• nie fermentuje cukrów

• ureaza (+)

• C. neoformans (drożdżyca europejska)

• komórki: kuliste lub cylindryczne, otoczka

• kolonie: kremowe, z czasem pomarańczowo-brązowe, różowe lub perłowe, śluzowe, w miarę starzenia się => pofałdowanie

• chorobotwórczość: kryptokokoza (drożdżyca europejska), schorzenia skóry i tkanki podskórnej, płuc i OUN

• C. albidus

• ZOMR, zapalenia układu oddechowego

• C. laurentii

• ropnie płuc

• kryptokokoza (drożdżyca europejska)

• źródło: odchody gołębi, ziemia, przedmioty skażone odchodami (klatki, gniazda)

• drogi zakażenia: wdychanie do płuc lub rozsiew krwiopochodny

• najważniejsze i groźne powikłanie dla chorych z AIDS

• u chorych z prawidłową odpornością przebieg bezobjawowy lub łagodny, samowyleczenie

• występuje na całym świecie

• czynnik etiologiczny: C. neoformans

• ZOMR i mózgu (80-90%)

• zapalenie płuc (30%)

• zmiany skórne (15%)

• zapalenie szpiku (5-10%)

• zmiany prostaty

• inne: wątroba, oczy, węzły chłonne, śledziona, nadnercza, zatoki nosowe

Geotrichum

G, candidum

• kolonie: białe, kremowe, początkowo gładkie, później puszyste, o wzniesionym centrum, w miarę wzrostu robią się aksamitne

• zakażenia wieloogniskowe i rodzinne dotyczące narządów płciowych i przewodu pokarmowego

• chorobotwórczość: zakażenia oskrzeli i płuc, zmiany skórne paznokci i układu pokarmowego

G. capitatum

• grzybice uogólnione

• wykrywany w plwocinie i na skórze ludzi zdrowych

Malassezia

• gatunki lipofilne: M. furfur

• gatunek lipidoniezależny: M. pachydermatis

• nie fermentują cukrów, źródło węgla to lipidy

M. furfur

• kolonie: kremowe, żółtawe, lśniące, gładkie lub lekko pofałdowane

• komórki: okrągłe, owalne, cylindryczne

• chorobotwórczość:

• czynnik etiologiczny łupieżu pstrego (zmiany na skórze w postaci plamistych odbarwień, które powstają wskutek zahamowania jednego etapu syntezy melaniny, także zakażona skóra jej nie wytwarza), zapalenia mieszków włosowych

• zmiany w płucach

• grzybice uogólnione

Chorobotwórczość drożdży lipofilnych

• dermatozy - zakażenia skóry, gdzie wzrost grzyba jest bezpośrednio związany z wytwarzaniem zmian skórnych: łupież pstry, zapalenie mieszków włosowych

• dermatozy - zmiany skórne powstałe w innych patomechanizmach, a gdy są obecne drożdże zmiany się nasilają: atopowe zapalenie skóry, łupież tłusty głowy owłosionej, łojotokowe zapalenie skóry

M. pachydermatis

• chorobotwórczość: na skórze noworodków w przebiegu łuszczycy, które są odżywiane parenteralnie lipidami, zapalenie uszu i skóry u psów i kotów

Rhodotorula

• kolonie: mają zdolność wytwarzania barwników karotenowych, połyskliwe, śluzowe, różowe, czerwone, łososiowe

• nie fermentują cukrów

• izolowane ze środowiska zewnętrznego, produkty mleczne, soki owocowe

• R. rubra (grzybice narządowe i uogólnione), R. glutinis, R. minuta, R. mucilaginosa

Trichosporon

• środowisko zewnętrzne, izolowane z jamy ustnej i skóry człowieka

• T. cutaneum

• zmiany skórne, paznokciowe i biała piedra (tropiki, biały kolor włosów w zakażonych miejscach)

Diagnostyka

• bezpośrednie badania mikroskopowe i preparaty barwione => wykrycie elementów struktury grzyba

• hodowle i mikrohodowle

• zymogramy (fermentacja), auksonogramy (asymilacja) węglowodanowe i azotowe

• ocena wyhodowanych grzybów na leki

• badania właściwości enzymatycznych grzybów

• badania histopatologiczne i immunologiczne

• badania genetyczne

Rodzaj materiału do badań zależy od objawów.

Materiał do badań

• fragmenty paznokci

• wymazy z fałdów skórnych

• plwocina

• wymaz z gardła, odbytu

• krew, mocz, PMR, płyn wysiękowy

• fragmenty tkanek narządów wewnętrznych

• większość materiałów do badań mykologicznych (wyjątek krew) powinna być przechowywana w 4°C

Hodowla

• materiał płynny: odwirować, posiać na podłoże Sabourauda

• posiew na podłoże Sabourauda z dodatkiem chloramfenikolu w T= 37°C przez 7-10 dni

• podłoża zubożone (ryżowe, PCB, podłoże Nickersona) - wykazanie zdolności tworzenia chlamydospor

Identyfikacja biochemiczna

• reakcje fermentacji węglowodanów (zymogram) i przyswajania węgla z węglowodanów (auksanogram węglowodanowy) i azotu ze związków azotowych (auksanogram azotowy)

• testy biochemiczne (API20C, API20AUX)

• identyfikacja na podłożach chromogennych (Candida ID2, CandiSelect4)

Diagnostyka serologiczna

• wykrywanie przeciwciał lub antygenów w płynach ustrojowych

• wykrywanie metabolitów grzybów

• metody lateksowe, metody chromatografii

Wykonanie testu filamentacji!

Diagnostyka Cryptococcus

• wykrycie otoczki

• metody serologiczne

• metody barwienia

• materiał do badań: płyny ustrojowe, próbki tkanek, plwocina, mocz

• hodowla: podłożę Sabourauda z chloramfenikolem w 30-35°C

Diagnostyka Malassezia

• materiał kliniczny: naskórek ze zmian chorobowych

• preparat bezpośredni: widoczne strzępki i pączkujące drożdże (spaghetti z kulkami mięsa)

• podłoża kukurydziane, ziemniaczano-marchwiowe, z olejami, masłem

Preparaty bezpośrednie

• wilgotne (wymazy z błon)

• barwione metodą Grama (drożdże)

• barwione metodą negatywną lub negatywno-pozytywną (otoczki w kryptokokach)

• rozjaśnione (plwocina, łuski skórne)

• z użyciem KOH (rozpuszcza keratynę i materiał komórkowy gospodarza) <= dermatofity

Ocena mikroskopowa

• ocena morfologii

Ocena makroskopowa

• orientacyjne ustalenie rodzaju lub gatunku

• drożdże: kolonie gładkie, kremowe, konsystencja gęstej śmietany

Test filamentacji (germ tube test, test kiełkowania)

• zdolność wytwarzania charakterystycznych wypustek w surowicy lub innych płynach ustrojowych

• wynik (+) : C. albicans, C. dubliniensis, C. tropicalis +/-

• obserwowane po 1-3h inkubacji w 37°C badanej kolonii z surowicą końską lub ludzką

• kształtem przypomina plemniki

Tworzenie chlamydospor (Candida)

• podłoża zubożone: agar ryżowy z Tween 80 lub kukurydziany

• inkubacja w 25 lub 30°C

• po 24-48h mikrohodowlę ogląda się pod mikroskopem świetlnym w małym powiększeniu

• podłoże RAT-Medium

API20C, API20CAUX, API Candida

• szeregi biochemiczne oparte na zymogramach i auksonogramach

• identyfikacja do gatunku

Różnicowanie C. dubliniensis i C. albicans

• test filamentacji (+)

• test chlamydospor (+)

	C. dubliniensis	C.albicans
wzrost w 42-45°C	-	+
wzrost na hipertonicznym bulionie Sabourauda	-	+
rozkład glicerolu	+	-
rozkład D-ksylozy	-	+
ChromAgar	niebieski	biały
rozkład trehalozy	-	+
aktywność glukozydazy	-	+
rozkład D-glukozydu	-	+

Ocena wrażliwości na leki przeciwgrzybicze (antymikotyki)

Metoda rozcieńczeniowa - „złoty standard”

• najbardziej wiarygodna i powtarzalna, bardzo pracochłonna i kosztowna

Fungitest

• metoda półilościowa

• mikrometoda oparta na metodzie rozcieńczeń

• określa stopień wrażliwości na leki przeciwgrzybicze: amfoterycyna, flukonazol, flukocytozyna w odniesieniu do dwóch stężeń każdego leku

• odczyt po 48h

ATB Fungos INT

• metody ilościowa

• ocena wrażliwości na 4 leki: amfoterycyna, flukonazol, flucytozyna, itrakonazol przy użyciu analizatora mikrobiologicznego

• oznaczenie wartości MIC

E-testy

• metoda ilościowa

• oznacza wartość MIC

• określa stopień wrażliwości na amfoterycynę, flukonazol, flucytozynę, itrakonazol, ketokonazol

---