Opozycja: trzy rogi.
Rogi: TAK, NIE, NIE MAM ZDANIA. W pomieszczeniu. Uczestnicy zmieniają swoje położenie w zależności od stanowiska wobec zdania wypowiadanego przez prowadzącego
Co to będzie?
Wyobrażamy sobie, że znaleźliśmy stary papirus, który zawiera przepowiednie o tym jak będzie wyglądał świat w roku np. 2010. Ponieważ jest to dokument nieczytelny przeto przy pomocy długopisu powinniśmy go odczytać. Oznacza to, że musimy praktycznie stworzyć tą przepowiednię. Jak będzie wyglądał świat za tyle lat? Potem opisujemy siebie w tym roku. Co robimy ? Jak się czujemy? Co widzimy, gdy patrzymy w lustro ? Wizje się zapisuje by o nich podyskutować. Wreszcie kluczowe pytanie: Jak będzie wyglądać Kościół w tym roku? Jak będzie rozwijać się chrześcijaństwo? Co możemy zrobić, by to co spotka Kościół było o.k.? Przytaczamy teksty w których Pan Jezus obiecuje Kościołowi swoją asystencję (oto Ja będę z wami po wszystkie czasy itp.) Wprowadzamy poczucie nadziei i pewności co do przyszłości chrześcijaństwa i Kościoła.
Sondaż
Metoda ta polega na zebraniu wypowiedzi różnych osób na określony temat. Uczniowie mogą zebrać dane wypowiedzi w swoich środowiskach przed katechezą bądź też w trakcie katechezy napisać własne przemyślenia.
Burza mózgów
(inaczej "giełda pomysłów") polega na wyszukiwaniu jak największej ilości odpowiedzi na postawione pytanie. Właściwie chodzi o wymienianie wszystkich pomysłów, jakie przychodzą na myśl uczestnikom, bez żadnej wstępnej selekcji. W fazie wstępnej koncentrujemy się na ilości rozwiązań, a nie na ich jakości. Metodę "burzy mózgów" można zastosować w różnych wersjach, zarówno na forum całej klasy, w małych grupach, jak i indywidualnie.
Na forum całej klasy metodę tę ograniczamy do I członu. Pomysły zapisujemy na tablicy, dopóki starczy miejsca. Następnie dokonujemy selekcji pomysłów. Polega to na wykreślaniu w pierwszym rzędzie tych pomysłów, które się powtarzają albo mówią o takich samych lub równoznacznych działaniach. Druga selekcja polega na wymazywaniu tego, co nie jest związane ściśle z tematem. Trzecia selekcja to wybranie tylko najważniejszych pomysłów i ustalenie ich kolejności. Mankamentem pracy, według tej wersji metody, jest szybkość działań: szybko wymyślamy pomysły, a później równie szybko je wymazujemy, często rezygnując z wartościowych sugestii. Temu zdaje się zaradzać druga wersja stosowania tej metody.
W małych grupach uczniowie na kartkach wypisują wszystkie pomysły. Kartka może być przekazywana po kolei uczestnikom. Następnie wszystkie pomysły ze wszystkich zespołów grupujemy, niektóre wybieramy do wspólnego omawiania, co nie znaczy, że inne odrzucamy. Jeżeli "zbieranie pomysłów" rozpoczniemy w III członie, a na następnej katechezie w I członie będziemy je grupować, istnieje możliwość dołączenia nowych pomysłów na samym początku następnej katechezy. W ten sposób uzyskujemy naturalne połączenie dwóch katechez. Na jednej metoda "burzy mózgów" może inspirować uczniów do poszukiwania własnych propozycji, które mogą być odpowiedzią dawaną Bogu. Na następnej korzystanie z tej samej pracy uczniów ma charakter problemowy: szukamy tych propozycji, które najbardziej są dostępne dla nas i możliwe do wykonania.
Metoda sytuacyjna
jest następną metodą służącą wzbudzaniu zaciekawienia. Należy do grupy gier dydaktycznych. Ich wspólną cechę stanowi charakter zabawowo-kształcący. Metoda sytuacyjna polega na wysłuchaniu fikcyjnego, choć prawdopodobnego opowiadania egzystencjalnego oraz omawianiu go wg trzech etapów:
1) analizowanie postaw osób występujących w opowiadaniu z wyrażeniem własnej oceny;
2) radzenie, co powinna zrobić osoba, która przeżywa określoną trudność (musi być wyraźna sytuacja problemowa);
3) utożsamianie się z daną osobą - co ja zrobiłbym w danej sytuacji? (odbiegamy od konkretów danego opowiadania, zamieniając je na konkrety własnego życia).
Pomoce: Zbiorek z trudnymi sytuacjami do rozwiązania.
Np. jest dwóch rozbitków z tonącego Tytanika. Ty na łódce masz możliwość zabrać jednego. Co robisz itp.
Metoda przypadków
Uczniowie analizują zaistniałą sytuację życiową, podobnie jak w czasie dwóch poprzednich metod, lecz prowadzący zajęcia przekazuje im początkowo bardzo niewiele informacji, które tylko sygnalizują problem. Uczniowie najpierw przygotowują pytania, które umożliwią im zebranie koniecznych informacji do analizy sytuacji. Katecheta udziela zwięzłych odpowiedzi (najczęściej "tak" lub "nie").
Antytemat
polega na odwróceniu problemu i poszukiwaniu zgodnym z nowo sformułowanym problemem. Tę metodę stosujemy wtedy, gdy odpowiedzi na pierwsze pytanie są stereotypowe. Np. trudno znaleźć odkrywcze odpowiedzi na pytanie: dlaczego mamy być świętymi? Jednak, gdy problem odwrócimy i zapytamy: dlaczego mielibyśmy być grzesznikami? - na pierwsze pytanie (to właściwe) spoglądamy w nowy sposób, a odpowiedzi przestają być banalne.
Podwójny antytemat
to dwukrotne zastosowanie metody antytematu. Przykład pytania podstawowego: dlaczego mamy chodzić na niedzielną Mszę św.? Pierwszy antytemat: co możemy zyskać przez wolną godzinę, którą uzyskamy z powodu nieobecności na Mszy św.? Drugi antytemat: co wtedy jednak tracimy?
Skąd czerpię wiedzę o Jezusie?
Ćwiczenie uświadamia uczniom źródła informacji o Jezusie i jaki wpływ mają one na kształtowanie się naszego obrazu Jezusa.
Tabela: źródło / co z niego wpłynęło na mój obraz Jezusa - co się w nim utrwaliło
rodzice - Bóg mnie kocha
parafia - należy Go czcić w liturgii
katecheta
film
telewizja
sztuki plastyczne
Biblia
podręcznik
inne
Potem podsumowanie na forum w kierunku uświadomienia sobie jaki jest mój obraz Jezusa i ewentualnie utrwalenie w formie dzieła artystycznego.
Tworzenie list.
Dzieci tworzą listy różnych rzeczy: zainteresowań, cech, rzeczy, które są denerwujące itp. Te listy później przydają się w dyskusji. Może być tak, że kryterium znalezienia się na liście jest ocena czegoś, wybór, którego dziecko dokonać musi spośród wielu możliwości. Ale niekoniecznie.
Fantazjowanie: mam nowe możliwości.
Dyskusję prowadzimy wokół fantazji, której cechą wyróżniającą jest to, że fantazjujący w fantazji zdobywa nowe możliwości (np. wygrywa miliard dolarów). Lub władzę itp. W ten sposób uczniowie weryfikują i poznają swoją hierarchię wartości.
Giełda definicji.
Każemy klasie stworzyć jak najwięcej definicji danego pojęcia religijnego (mogą być śmieszne i nietypowe). Potem analizujemy propozycje dochodząc do najważniejszych atrybutów danego pojęcia. Na koniec jeszcze możemy ćwiczyć definiowanie danego pojęcia tak, by zrozumiał np. 3 - latek, 7 - latek itp.
Pytania i odpowiedzi - stanowiska.
Wymyślamy listę problemów do rozwiązania w formie pytań i listę środowisk-grup (znaczących dla dziecka), które na te pytania udzielać będą odpowiedzi. Np. Jak osiągnąć szczęście. Odpowiadają: rodzice, dziadkowie, proboszcz, grupa podwórkowa, mój idol muzyczny itp. Pytania są losowane a odpowiedzi udzielają po kolei wszystkie grupy. Ćwiczenie ma na celu doprowadzenie do odkrycia przez dzieci konieczności wyboru między różnymi opiniami. Trzeba szukać własnego zdania pośród różnych opinii i wskazówki odnajdywać w Biblii, nauczaniu Kościoła i własnym sumieniu.
Potrzeba - odpowiedź.
Każdy uczeń ma wypisać na kartce jedną dostrzeżoną przez siebie potrzebę z najbliższego środowiska. To znaczy konkretną osobę, która cierpi. Potem rozlosujemy w klasie potrzebujących i trzeba wymyślić najskuteczniejszy sposób aby im pomóc.
Twórcza konstrukcja.
Rzucamy jakiś problem do rozwiązania. Następnie każda grupa lub jednostka wymyśla sposób lub dwa sposoby-zdania na rozwiązanie tego problemu. Wpisuje zdania dużymi literami. Następnie są one cięte na wyrazy i zbierane do kupy. Następuje selekcja według części mowy: rzeczowniki, przymiotniki, czasowniki i inne. Potem układamy wspólnie szereg zdań, które będą rozwiązywać problem. Wybieramy przy tym najlepszy rzeczownik i najlepiej pasujący doń czasownik itp. Może być tak, ze kopertami z pociętymi zdaniami wymieniamy się w grupach itp.
To się nie uda.
Nauczyciel wymyśla sytuację z życia bardzo trudną. Potem grupa ma za zadanie wymyślić metodą burzy mózgów sto różnych powodów dla których dana rzecz nie może się udać lub sytuacja dana nie będzie miała rozwiązania. Następnie przytacza się wydarzenie w którym w podobnej sytuacji Bóg znalazł znakomite rozwiązanie. Wniosek: Dla Boga nie ma rzeczy niemożliwych.
Dobra/zła nowina.
Masz szereg informacji, które musisz zakwalifikować jako dobre lub złe nowiny. Może być też tak, że dopasowujesz ludzi w różnych sytuacjach i różne wiadomości jakie otrzymują. Masz zakwalifikować co dla kogo jest dobrą a co złą nowiną. Ewentualnie masz tylko podane sytuacje ludzi a ty masz wymyślić co dla poszczególnych ludzi jest dobrą a co złą nowiną. To wszystko prowadzi do odkrycia czym w istocie jest dobra nowina i w jakim sensie ewangelia jest dobrą nowiną.
Złote reguły.
Podajemy uczniom kilka „złotych reguł” wynikających pośrednio lub bezpośrednio z Biblii. Mogą to być wprost słowa Pana Jezusa. Zadaniem uczniów jest wymyślić jak najwięcej zastosowań tych reguł w życiu codziennym. Kto wymyśli najwięcej zastosowań - zwycięża.
Powrót do przeszłości.
Fantazja katechety: wyobraźcie sobie, że nagle msza odprawia się po łacinie, ksiądz stoi tyłem do ołtarza itp. (dokładny opis). Jak byście czuli się gdybyście w takim nabożeństwie uczestniczyli? A wiecie, że tak kiedyś było? Kościół się jednak zmienia. Bogu dzięki. Dyskusja o zmianach w Kościele. Ta metoda zasadza się na tym, że sytuacja wyobrażana oparta jest na przeszłości.
Krąg pytań - wersja z wyłonieniem ekspertów.
Wersja „kręgu pytań”. Prowadzący sam formułuje pytania i układa je w kręgu. Każdy jedno pytanie losuje i wręcza dowolnie wybranej osobie z grupy. Wszyscy czynią to równocześnie dzięki czemu przyspiesza się później procedura odpowiadania na pytania. Ale tu myk: każdy, kto otrzymuje pytanie ma prawo go się pozbyć poprzez wręczenie jeszcze innej - trzeciej osobie. Wtedy samorzutnie wyodrębniają się „eksperci”. Są to ludzie, których grupa w większości uznała za kompetentnych aby udzielali odpowiedzi na dane pytania. Pytania w tej wersji powinny być problemowe i zmuszać do myślenia.