Zagadnienie: Style kierowania
Kierowanie
Najprostszą definicję kierowania na gruncie teorii kierowania podaje M.P.Follet: „sztuka realizowania czegoś za pośrednictwem innych ludzi”.
Inna definicja podana przez Stonera to : „proces planowania, organizowania, przewodzenia i kontrolowania działalności członków organizacji oraz wykorzystania wszystkich innych jej zasobów dla osiągnięcia ustalonych celów”. Definicja wskazuje na to, że kierownik dąży do osiągnięcia ustalonych celów, korzystając nie tylko z pracy innych ludzi ale i dostępnych pieniędzy, wyposażenia i informacji.
T.Strzelecki kierowanie definiuje jako „działanie, które powoduje , że kierowany postępuje tak, jak tego chce kierujący. Rozumiane wąsko oznacza kierowanie ludźmi”. Autor uważa, że aby kierowanie mogło być skuteczne, kierujący musi mieć możliwość egzekucji postępowania zgodnego z założonymi celami, musi mieć władzę. Źródłami władzy mogą być: władza formalna wynikająca z pełnienia funkcji kierownika, autorytet, przywództwo, siła ( faktyczna bądź potencjalna ), szantaż.
Reasumując kierowanie można zdefiniować jako : społeczne działanie wynikające z podziału pracy między różnych wykonawców i podporządkowania opartego na władzy, które po uwzględnieniu parametrów sytuacji zmierza do spowodowania przez kierownika pożądanych zachowań osób kierowanych - członków formalnego zespołu - w celu osiągnięcia ustalonych celów organizacji.
Kierowanie ma więc charakter procesualny i dynamiczny. Dotyczy ono bezpośrednich oddziaływań kierownika na podwładnych realizujących cele organizacji. Jest procesem ciągłym i ulegającym ustawicznej zmianie ze względu na niestabilność czynników sytuacji wewnątrzorganizacyjnej i występujących w otoczeniu organizacji. Kierownik natomiast jest ujmowany jako osoba wykonująca swoje obowiązki kierownicze z woli swojego przełożonego i powołana do bezpośredniego nadzoru podległych sobie członków zespołu. Wynika to z władzy kierowania, która obejmuje władzę : nagradzania i wymuszania, z mocy prawa, odniesienia i ekspercką.
Pojęcie „styl” w popularnym znaczeniu oznacza sposób ( pracy, postępowania itd.. )
Style kierowania najprościej w teorii kierowania definiowany jest jako „ sposób oddziaływania kierownika na podległych pracowników”.
Autorzy Encyklopedii organizacji i zarządzania styl kierowania definiują jako całokształt sposobów oddziaływania przełożonego na podwładnych w celu skłonienia ich do wypełniania ról organizacyjnych. Na styl kierowania składają się techniki kierowania rozumiane jako zestawy bodźców, za pomocą których przełożony oddziałuje na podwładnych. Ogół stosowanych przez danego zwierzchnika technik kierowania składa się na jego styl kierowania.
Najogólniej można ująć styl kierowania jako całokształt względnie trwałych i celowych sposobów oddziaływania kierownika na podległych pracowników, w celu skłonienia ich do wykonywania zadań organizacyjnych.
Styl kierowania łączy się z osobowością i postawą kierownika, z jego właściwościami psychofizycznymi przesądzającymi w jakimś stopniu o organizacji jego pracy i stosunku do podwładnych.
U podstaw podziału stylów kierowania leżą trzy założenia:
1. Związane z teorią cech, zakłada ono, że styl kierowania zależy od kierownika, jego dominujących cech osobowościowych, bądź jego poglądów na kierowanie. Poglądowi temu towarzyszyło twierdzenie, że kierownik może stosować tylko dany styl kierowania, który jest jego „stylem naturalnym”.
2. Opierające się na twierdzeniu, że stosowanie stylu kierowania jest uzależnione od warunków i wymogów efektywności sytuacji, w której znaleźli się kierownik i organizacja. Zgodnie z tym podejściem uważano, że kierownik może stosować różne style kierowania na podstawie nabytych umiejętności nawet wbrew swoim naturalnym skłonnością.
3. Będące syntezą pierwszego i drugiego podejścia do stylów kierowania, są to style osobowościowo-sytuacyjne. W koncepcji tej kierownik jest zobligowany do opanowania metody doboru i stosowania różnych stylów kierowania adekwatnych do sytuacji.
Osobowościowe style kierowania - style wynikające z indywidualnych cech kierowników. Poniżej podam opracowany przez H.Koontza podział typów kierowników. Podział wzorowany jest na cechach przypisywanych ptakom i jest humorystyczny, oprzeć się nie mogłam. I tak :
- cietrzew - kierownik bacznie czuwający nad stadkiem i zacietrzewiający się, jeśli sposób wykonania zadania odbiega od jego nawyków, choćby nawet prowadził do lepszych rezultatów
- dudek nieufny - przełożony, który zleciwszy wykonanie pracy podwładnemu nie zostawia go w spokoju, lecz „wisi” mu nad głową
- dziobek gwałtownik - kierownik, który nigdy jasno nie sprecyzował uprawnień podwładnych. Dzięki temu ma możliwość uderzenia pięścią w stół w sytuacjach dla niego wygodnych
- dzwoniec - ma zwyczaj pochylania się nad podległym mu pracownikiem i wydawania dźwięków „a fe”, „a fe” .
- jastrząb biurokrad - bardzo sprytny kierownik, który żeruje na pracy innych. Gatunek ten jest dobrze znany i często bardzo szanowany
- kukułka biurowa - bardzo pospolity gatunek, podrzuca innym to czego sama nie umie, lub nie chce zrobić
- pełzacz - deleguje uprawnienia na swoich podwładnych, po czym „pełza” po organizacji i załatwia sam najdrobniejsze nawet sprawy, odbierając im inicjatywę
- płochacz - uważa, że przekazuje uprawnienia podwładnym, ale żąda od nich, by konsultowali z nim nawet najbłahsze decyzje
- pterodaktyl szufladkowy - gatunek, który zatrzymał się w rozwoju i świetnie prosperuje w warunkach nowoczesnej biurokracji, nazwa popularna „urzędas”
- raróg - kierownik gotów w każdej chwili do ataku na podległy mu personel
- sęp-grabarz - szef siedzący z założonymi rękoma i wyczekujący na popełnienie błędu przez podwładnego. „Grzebie” wtedy delikwenta z wielkim zadowoleniem i samozaparciem.
Style zdominowane filozofią kierowania dzielą się na takie, które preferują:
- nastawienie na ludzi - pojawia się w trosce kierownika o interesy i potrzeby podwładnych oraz realizację określonych zadań
- nastawienie na zadania - polega na koncentracji przełożonego głównie na tym, co i jak ma być wykonane oraz przebiegu prac, bez względu na cele i oczekiwania uczestników organizacji oraz ich stosunek do pracy
Style kierowanie:
- dyrektorski - bardzo efektywny, zainteresowany celem lub ludźmi w zależności co ma wyższy priorytet w danym momencie. Cechy: w podejmowaniu decyzji korzysta z pracy zespołowej, pobudza ludzi do działania, dba o wzrost efektywności, koordynuje pracę
- otwarty - Cechy: utrzymuje dobre stosunki z innymi, pomaga ludziom, dobry współpracownik, pomaga się rozwijać, ludzie mu ufają
- autokratyczny życzliwy - Cechy: zdecydowany, z inicjatywą, przedsiębiorczy, energiczny, ceni czas i jakość, zorientowany w zyskach i obrocie, zainteresowany ludźmi pod warunkiem, że wpływa to na jakość i wydajność
- biurokratyczny - Cechy: posłuszny zasadom i procedurze, wykonuje polecenia, solidny, niezawodny, dbający o system i jego wartości, racjonalny, logiczny, opanowany, uczciwy, skuteczny
- ugodowy - Cechy: przecenia współuczestnictwo, delikatny, ustępliwy, unikający decyzji lub podjęcia decyzji, może wysyłać pomysły ale nie będzie ich realizował
- misjonarski - cechy: unika konfliktów, uprzejmy, dobrotliwy, to osoba potrzebująca akceptacji, unika inicjatyw i nie będzie kierować, nie jest zainteresowany wynikami i normami
- autokratyczny - cechy: krytyczny, grożący, wymusza posłuszeństwo, sam podejmuje decyzje, uznaje jedynie decyzje odgórne, jest to osoba, której się boją i nie jest lubiana
- olewający - cechy: minimalnie efektywny, łatwo rezygnuje, unika zaangażowania i odpowiedzialności, utrudnia innym, przeszkadza, mało twórczy, niechętny do zmian
Bibliografia:
„Style kierowania i zarządzania. Wybrane koncepcje” M.Mroziewski Difin 2006
notatki
opracowała: Marita Przysiecka