Just In Time (JIT)

Za twórcę metody Just In Time uznawany jest Taiichi Ohno, który rozwijał swoją koncepcję w oparciu o przesłanki występujące w systemie Forda oraz amerykańskiej branży handlu detalicznego. Została ona po raz pierwszy zastosowana przez Kiichiro Toyodę w zakładach Toyoty w latach 50-tych, a wdrożenie we wszystkich oddziałach koncernu zakończyło się w 1962.

Celem stosowania metody Just In Time jest jak sama nazwa wskazuje, która wywodzi się z języka angielskiego i oznacza w wolnym tłumaczeniu „ściśle na czas” pozwala na terminową realizację dostaw w taki sposób aby nie zdestabilizować procesów wytwórczych toczących się w przedsiębiorstwie. Zakres stosowania tej metody oraz dobór narzędzi wynika ze specyfiki struktury organizacyjnej, systemu ui zakresu produkcji, rodzaju świadczonych usług itd.

Do głównych zadań tej metody należy poprawa efektywności produkcji oraz oddziaływanie na kształtowanie się kosztów. Istotą Just In Time jest realizacja dostaw dokładnie w momencie kiedy istnieje na nie zapotrzebowanie co przyczynia się do niewątpliwej redukcji kosztów działalności związanych z magazynowaniem towarów. Skuteczność wdrażania tejże metody zależy w głównej mierze od znalezienia równowagi pomiędzy elastycznością dostawców a stałością użytkowników, przy właściwym zaangażowaniu kierownictwa, pracowników oraz wykorzystaniu zalet pracy zespołowej.

Wyróżnia się następujące zasady JIT:

• każdy proces jest dostawcą innego procesu; każdy proces jest klien­tem innego procesu;

• kierownictwo nie powinno wywierać nacisku na produkcję; pro­wadzone działania powinny być nastawione na wspieranie rozwo­ju oraz stymulowanie procesu wytwórczego;

• indywidualne potrzeby klientów powinny być zaspokajane w dro­dze produkcji masowej;

• proces produkcji musi być wolny od defektów;

• wymiana produktów, usług i informacji wewnątrz przedsiębiorstwa
  oraz z kooperantami zewnętrznymi powinna być realizowana w możliwie najkrótszym czasie;

• informacje dotyczące decyzji kierownictwa, rozmiarów i wyników
  produkcji, stanu magazynowego itd. powinny być wyraźnie i jasno
  przedstawiane;

• do przedsiębiorstwa należy dostarczać tylko to, co jest potrzebne,
  wtedy, kiedy jest potrzebne i dokładnie tam gdzie jest potrzebne;

• transport powinien być przystosowany do dostaw i rozładunku
  bezpośrednio na linię produkcyjną;

• dla zapewnienia uniwersalności działania komórek roboczych tworzący je pracownicy powinni być przeszkoleni w wielu dziedzinach;

• przedsiębiorstwa powinno dążyć do ciągłej redukcji kosztów pro­dukcji;

• dostawcy muszą być włączeni do projektowania produktu i procesu;

• wskazane jest podejmowanie długoterminowych wspólnych inwe­stycji z dostawcami.

• zalecane jest ciągłe rozszerzanie ściśle określonych oczekiwań ja­kościowych na dostawców;

• zalecane jest ciągłe przenoszenie nowych technologii do dostawców;

• ekspedycja zamawianych przez odbiorców towarów powinna do­konywać się z ominięciem wcześniejszego magazynowania;

• każdy robotnik może zatrzymać linię produkcyjną powodując, że
  powstały problem zostanie usunięty bezzwłocznie i na miejscu;

• przeprowadzane przez kierownictwo inspekcje nowych stanowisk
  pracy powinny być wykonywane ze szczególną dokładnością; kon­trole powinny mieć na celu wspieranie działań ulepszających miej­sce i zakres wykonywanych prac;

• działania eliminujące przesunięcia pracowników, błędy, przemę­czenie oraz stres powinny być podejmowane w sposób kreatywny;

• zakupów należy dokonywać uwzględniając jakość, nie cenę, ogra­niczać liczbę dostawców do minimum, zawierać z dostawcami dłu­goterminowe kontrakty;

• powszechnie powinny być stosowane karty kanban.

Wprowadzanie programu JIT wymaga budowania długoterminowych związków producent - dostawca zmierzających do ograniczania liczby tych ostat­nich. Korzystanie z jednego pełnego źródła dostaw określonego komponentu gwarantuje możliwość realizacji małych zamówień w krótkich odstępach cza­su. Warunkiem istnienia spójnego systemu dostaw opartego na ograniczo­nej i ściśle wyselekcjonowanej liczbie kooperantów jest sprawnie funkcjonu­jąca komunikacja oraz ustalone kryteria jakościowe. Program JIT wymaga pełnego zaangażowania wszystkich zatrudnionych w ciągłe usprawnianie. Należy jednak pamiętać, że główną zasadą JIT jest dokonywanie zmian do­piero z chwilą uzyskania całkowitej pewności co do gotowości organizacji. Powszechnie uznaje się, iż omawianą metodę należy wprowadzać sukcesyw­nie, nie oczekując szybkich rezultatów. Zakłada się przy tym, że pełne wpro­wadzenie metody JIT wymaga od 5 do 7 lat. Okres funkcjonowania JIT, podob­nie jak i zarządzania przez jakość, uważa się za nieograniczony, ponieważ jedynie niekończące się usprawniania oraz redukcja strat gwarantują uzy­skanie długookresowej przewagi konkurencyjnej.

^{R.Kraszewski, „ Total Quality Managment „ Toruń 1999r, s.125}

---