Rak płuca wikipedia, Fizjoterapia, . fizjoterapia


Rak płuca (inna, niekiedy stosowana nazwa rak oskrzela) - najczęstszy nowotwór złośliwy, na który umiera rocznie na całym świecie 1,3 mln osób. Jest jednym z najgorzej rokujących nowotworów. Stanowi najczęstszą przyczynę zgonów z powodu raka u mężczyzn i jest na 2. miejscu pod tym względem u kobiet. Obecny stan wiedzy wskazuje na to, że największy wpływ na ryzyko zachorowania na raka płuca ma długoterminowe narażenie na wdychane karcynogeny, a zwłaszcza dym tytoniowy. Wydaje się, że w rzadkich przypadkach zachorowań na raka płuca u osób, które nigdy nie paliły do zachorowania dochodzi najczęściej przez połączenie czynników genetycznych oraz ekspozycji na bierne palenie. Poza tym radon oraz zanieczyszczenie powietrza, także mają wpływ na powstawanie raka płuca. Głównymi objawami choroby przy rozpoznaniu są: kaszel, duszność, ból w klatce piersiowej i krwioplucie. Podstawą rozpoznania jest ocena histopatologiczna wycinków guza pobranych, na przykład, podczas bronchoskopii. Leczenie i rokowanie zależy od typu histologicznego raka oraz stopnia klinicznego zaawansowania i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. W leczeniu stosuje się przede wszystkim metody operacyjne (wybrane postacie raka płuc), radioterapię i chemioterapię - co składa się na systemowe leczenie nowotworów. Efekty leczenia raka płuca są niezadowalające i najważniejsze znaczenie w zmniejszeniu śmiertelności z jego powodu ma zwalczanie nałogu palenia tytoniu i innych zagrożeń środowiskowych, w tym reżimu BHP np. podczas utylizacji azbestu

Epidemiologia

Jest najczęstszym nowotworem złośliwym w Polsce i na świeci. Według danych z 2002 roku zachorowania na raka płuca stanowią 12,3% wszystkich nowych przypadków raka w ciągu roku[16]. Rak płuca występuje kilka razy częściej u mężczyzn niż u kobiet. W 2002 roku podawano, że rak płuca jest pierwszym pod względem umieralności z powodu chorób nowotworowych wśród mężczyzn i drugim wśród kobiet. Od połowy lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku obserwuje się zahamowanie zachorowalności wśród mężczyzn. Wśród kobiet liczba zachorowań nadal rośnie. Najwięcej zachorowań na raka płuc występuje w wieku około 60-70 lat.Kraje europejskie o największej zachorowalności na raka płuc wśród mężczyzn i kobiet w 2000 roku (według: Lung Cancer In Europe, ENCR Cancer Fact Sheets, vol.1, Marzec 2002):

Etiologia

Palenie tytoniu

Najbardziej znanym czynnikiem ryzyka zachorowania na raka płuc jest palenie tytoniu. Uważa się, że ponad 90% przypadków tej choroby związanych jest z kancerogennym działaniem dymu tytoniowego. Ryzyko zachorowania podnosi także palenie bierne. W dymie tytoniowym występuje ponad 3000 rakotwórczych substancji, należą do nich chlorek winylu, metan, chinolina, hydrazyna, alkaloidy, akroleina, węglowodory aromatyczne, metale ciężkie (np. kadm, ołów, nikiel, polon) oraz szereg różnorodnych amin, fenoli, alkoholi, estrów, eterów, aldehydów czy amidów. Ponadto w skład dymu wchodzą toksyczne gazy takie jak tlenek węgla, cyjanowodór, formaldehyd, amoniak, dwutlenek azotu. Głównymi kancerogenami są węglowodory aromatyczne (benzopiren, dibenzoantracen), które powodują mutacje antyonkogenu p-53. Ryzyko wystąpienia raka płuca jest zależne od liczby wypalanych papierosów w ciągu doby, a także od czasu trwania nałogu

Procent raków płuca przypisywanych wpływowi palenia tytoniu w krajach rozwiniętych

35-69 lat 70 lat+ Wszyscy

Mężczyźni 93,9% 90,3% 92,5%

Kobiety 68,8% 68,9% 68,8%

Wszyscy 88,7% 84,3% 86,6%

Inne

Innym istotnym czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania na raka płuca jest narażenie zawodowe na szkodliwe substancje m.in.

azbest

chrom

arsen

krzemionkę

radon

węglowodory aromatyczne, a szczególnie wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne

promieniowanie jonizujące

Znaczenie mają ponadto:

zanieczyszczenie środowiska, a zwłaszcza powietrza

czynniki dziedziczne

Podział histologiczny wg WHO

Podział kliniczny [edytuj]

Klinicznie wyróżniamy dwa typy pierwotnych nowotworów złośliwych płuc:

  1. Rak drobnokomórkowy (SCLC) - nienadający się do leczenia operacyjnego, nieco lepiej poddający się leczeniu chemicznemu i (lub) napromieniowaniu (około 17%[43] - 25%). Charakteryzuje się ponadto szybkim wzrostem i wczesnym tworzeniem przerzutów.

  2. Rak niedrobnokomórkowy (NSCLC) - oporny na chemioterapię, natomiast nadający się do leczenia operacyjnego (około 75% - 80%[43]) i radioterapii.

Przerzuty

Płuca są miejscem, gdzie często przerzutują nowotwory z innych części ciała. Można określić miejsce ich pochodzenia i dlatego przerzut raka sutka do płuca jest dalej nazywany rakiem sutka. Posiadają one charakterystyczny okrągły kształt na zdjęciach rentgenowskich[48].

Pierwotne nowotwory płuca najczęściej przerzutują do nadnerczy, wątroby, mózgu i kości.

Objawy

Objawy podmiotowe

Objawy raka płuca pojawiają się często dopiero w zaawansowanym stadium choroby; w większosci przypadków są to objawy niecharakterystyczne.

Objawy związane z naciekaniem oskrzeli, tkanki płucnej i innych struktur klatki piersiowej

przewlekły kaszel (najczęstszy objaw)

duszność

ból w klatce piersiowej

krwioplucie

powtarzające się zapalenie płuc

zespół żyły głównej górnej

zespół Hornera (przy guzie Pancoasta)

zaburzenia rytmu serca (świadczą o naciekaniu serca)

chrypka (związana z naciekaniem nerwu krtaniowego wstecznego)

Objawy przerzutów odległych

objawy przerzutów do kości - ból kości, złamania patologiczne

objawy przerzutów do mózgu - ból głowy, drgawki, zaburzenia równowagi, zaburzenia czucia, niedowłady, zaburzenia osobowości

objawy przerzutów do wątroby - ból brzucha, nudności, spadek masy ciała, żółtaczka

Zespoły paraneoplastyczne (paranowotworowe)

zespół Cushinga

SIADH

hiperkalcemia

ginekomastia

wzrost stężenia kalcytoniny we krwi

zwiększone stężenie LSH i FH

hipoglikemia

nadczynność tarczycy

zespół rakowiaka

zapalenie wielomięśniowe i skórnomięśniowe

toczeń rumieniowaty układowy

twardzina układowa

encefalopatia

zespół Lamberta-Eatona

osteodystrofia przerostowa (osteoartropatia przerostowa)

palce pałeczkowate

objaw Trousseau

DIC

niedokrwistość

kłębuszkowe zapalenie nerek

zespół nerczycowy

Objawy w badaniu przedmiotowym

osłuchowe i opukowe cechy niedodmy, nacieku, płynu w jamie opłucnowej

powiększenie węzłów chłonnych

powiększenie wątroby

nieprawidłowości w badaniu neurologicznym

palce pałeczkowate

cechy wyniszczenia

Badania dodatkowe

Położony obwodowo guz płuca lewego w klasycznym radiogramie klatki piersiowej.

Powyższy guz w badaniu tomokomputerowym.

Diagnostyka obrazowa

W rozpoznawaniu i monitorowaniu przebiegu raka płuca wykorzystuje się następujące badania obrazowe:

Badanie RTG klatki piersiowej

Zmiany radiologiczne w raku płuca:

cień okrągły w miąższu płuca

niedodma

powiększenie węzłów chłonnych wnęk lub śródpiersia

obecność płynu w jamie opłucnowej

przerzuty do kości i zmiany związane z bezpośrednim nacieczeniem kości przez guz

uniesienie kopuły przepony po stronie guza związane z porażeniem nerwu przeponowego

Należy pamiętać, że prawidłowy obraz RTG klatki piersiowej nie wyklucza raka płuca!

Tomografia komputerowa klatki piersiowej

spiralna tomografia komputerowa

tomografia komputerowa wysokiej rozdzielczości (HRCT) - badanie wykorzystywane tylko w ocenie miąższu płuc

wielorzędowa tomografia komputerowa

Pozytonowa tomografia emisyjna (PET i PET-CT)

Badanie szczególnie przydatne w:

ocenie przerzutów do węzłów chłonnych śródpiersia,

ocenie zasięgu nowotworu w ognisku niedodmy,

poszukiwaniu przerzutów poza klatką piersiową,

w kwalifikacji do leczenia operacyjnego,

w określaniu obszaru napromieniania guza

Dostępność tego badania w Polsce jest niewielka (aparaty do PET znajdują się w Bydgoszczy, Gliwicach, Warszawie i we Wrocławiu).

Oprócz ograniczonej dostępności (rok 2008), wysokiej ceny badania, dochodzi zagadnienie interpretacji wyników PET, która będąc metodą bardzo czułą potrafi niekiedy stwarzać problemy diagnostyczne (zdarzają się niekiedy wyniki fałszywie dodatnie).

Bronchoskopia

Badanie bronchoskopowe umożliwia m.in.:

ocenę zasięgu guza na ekranie monitora,

pobranie wycinków do badań histopatologicznych,

pobranie popłuczyn oskrzelowych do badania cytologicznego,

wykonanie wewnątrzoskrzelowego badania ultrasonograficznego z biopsją okołooskrzelowych węzłów chłonnych.

Badania morfologiczne

Badania te służą wykrywaniu komórek nowotworowych w różnego typu materiale tkankowym:

plwocina,

płyn z jamy opłucnej,

materiał uzyskany z biopsji przezskórnej płuca,

materiał uzyskany z biopsji wykonanych podczas badań endoskopowych (bronchoskopia, mediastinoskopia, wideotorakoskopia),

materiał z biopsji obwodowych węzłów chłonnych.

Wykorzystanie badań morfologicznych ma też znaczenie w opracowaniu metod wczesnego wykrywania raka płuca. Prowadzone były między innymi badania, na podstawie których uznano, że wykazana metodami immunohistochemicznymi nadekspresja białka p-53 w ogniskach dysplazji, w materiale pobranym z nabłonka oskrzela w trakcie bronchoskopii, może być wykorzystywanym klinicznie markerem wczesnego raka[59].

Badania laboratoryjne

Znaczenie tych badań w diagnostyce raka płuca jest niewielkie. Wykonuje się:

podstawowe badania laboratoryjne takie jak: morfologia krwi z rozmazem, badanie aktywności transaminaz, badanie wydolności nerek, parametry stanu zapalnego np. CRP

markery nowotworowe[60][61] (korzyści z tego badania są ograniczone)

CEA

NSE (w raku drobnokomórkowym)

SCC (w raku płaskonabłonkowym)

CYFRA21.1 (w raku płaskonabłonkowym)

Rokowanie

Rak płuca jest nowotworem rokującym źle. Wynika to głównie z powodu wykrycia choroby w zaawansowanym stadium i dużej złośliwości samego nowotworu. Odsetek przeżyć 5-letnich jest niższy niż 10%. W przypadku raka niedrobnokomórkowego za jedyną, dającą szansę na całkowite wyleczenie metodę terapii, uznaje się prawidłowo przeprowadzony zabieg operacyjny. W stopniu I odsetek 5-letnich przeżyć wśród pacjentów operowanych sięga 70%, ale chorzy z tak niskim stopniem zaawansowania choroby stanowią mniejszość. W stopniu IIIA (granica operacyjności) wspomniany odsetek wynosi maksymalnie 30%. W stopniu IV przeżycia 5-letnie się nie zdarzają. Rak drobnokomórkowy od samego początku rokuje bardzo źle, 5 lat przeżywa około 2% chorych. Nawet w przypadku pomyślnego rokowania skutkiem agresywnego leczenia jest poważne upośledzenie wydolności organizmu, co rodzi niepełnosprawność i niezdolność do pracy.

Profilaktyka

Profilaktyka pierwotna

Profilaktyka pierwotna polega na wszelkich działaniach, które zapobiegają rozwojowi raka płuca. Zwalczanie raka płuca na szeroką skalę przez politykę zdrowotną państw i organizacji o zasięgu ponadnarodowym polega przede wszystkim na zwalczaniu palenia tytoniu i narażania na działanie dymu tytoniowego (palenie bierne) w środowisku pracy i w miejscach publicznych. Jedną z metod walki z nikotynizmem jest ograniczenie, bądź też zakaz reklamy wyrobów tytoniowych obowiązujący między innymi w Unii Europejskiej. Zakaz reklamy oraz obowiązek umieszczania napisów ostrzegawczych na opakowaniach wyrobów tytoniowych reguluje również obowiązująca od 27 lutego 2005 roku Ramowa Konwencja o Ograniczaniu Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu (ang. Framework Convention on Tobacco Control - FCTC) przygotowana przez Światową Organizację ZdrowiaNiektóre kraje, w tym i kraje UE wprowadzają coraz bardziej ostre restrykcje związane z paleniem w miejscach publicznych (np. puby i restauracje)

Do działań mających na celu ograniczenie liczby zachorowań na nowotwory płuc należy również zakaz produkcji wyrobów z azbestu oraz usuwanie ze środowiska wytworzonych w przeszłości. W Polsce działania takie prowadzone są na podstawie ustawy z dnia 19 czerwca 1997 roku o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest oraz rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 14 sierpnia 1998 w sprawie sposobów bezpiecznego użytkowania oraz warunków usuwania wyrobów zawierających azbest

Profilaktyka wtórna, screening

Są to wszelkie działania polegające na wykrywaniu wczesnych stadiów nowotworu u osób zdrowych, bez objawów:

okresowe badania rtg klatki piersiowej,

okresowe badania TK klatki piersiowej,

cytologiczne badanie plwociny.

W badaniu naukowym z 2006 r. przeprowadzonym przez Presbyterian Hospital i Weill Medical College z Cornell University w Nowym Jorku wykazano przydatność wykonywania przesiewowych badań profilaktycznych za pomocą spiralnej tomografii komputerowej o niskiej dawce promieniowania Badanie to wykazało, że wykonywanie tego typu badań screeningowych jest tak samo lub bardziej uzasadnione jak wykonywanie mammografii piersi w celu wykrywania raka sutka.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Rak szyjki macicy Wikipedia, Fizjoterapia, . fizjoterapia
Rak trzonu macicy Wikipedia, Fizjoterapia, . fizjoterapia
Toczeń rumieniowaty układowy wikipedia, Fizjoterapia, . fizjoterapia
Rak piersi gr3, Fizjoterapia, . fizjoterapia
pyt 15 rak jelita grubego, Fizjoterapia
RAK TARCZYCY gr3, Fizjoterapia, . fizjoterapia
Rak Jelita Grubego, Fizjoterapia, . fizjoterapia
Rak jelita grubego (2), Fizjoterapia, . fizjoterapia
Rak płuca extranet
rak płuca TNM2010
patomorfologia rak płuca
Rak jajnika wikipedia
ftyzjatria, rak płuca
Rak pluca prezentacja
Rak pluca KURS
Rak pluca studenci
rak płuca epidemiologia
Rak pluca

więcej podobnych podstron