Magdalena Urbańska
Semestr II
Grupa PWT 656
Nr albumu 16637
NAJWAŻNIEJSZE ZAGADNIENIA Z KULTURY JĘZYKA W NAUCZANIU WCZESNOSZKOLNYM.
Mowa w dużej mierze wpływa na całokształt rozwoju dziecka, a szczególnie na jego powodzenia w szkole. Daje możliwości precyzyjnej komunikacji, stanowi narzędzie w zdobywaniu informacji, pozwala na wyrażanie swoich myśli, własnych opinii i uczuć. Poziom językowej komunikacji w dużym stopniu determinuje możliwości człowieka z innymi ludźmi.
Zdolność dziecka do posługiwania się językiem rozwija się spontanicznie w kontaktach z innymi ludźmi. Rozwój językowy przebiega najlepiej we wspólnocie, w której dziecko odczuwa bliskość innych, ciepło i bezpieczeństwo, gdzie oczywistym jest dla niego wyrażanie się przy użyciu wszystkich dostępnych mu środków. Szeroko rozumianą stymulacje językową trudno jest, dlatego przełożyć na szereg ćwiczeń formalnych.
Istnieje także inny aspekt rozwoju językowego u dzieci, który uwzględnia możliwość planowanego oddziaływania na rozwój języka. Mówimy tu o językowej świadomości dziecka.
Celem zabaw i ćwiczeń jest stymulacja rozwoju językowej świadomości oraz przygotowania dziecka do samodzielnego odkrywania różnych aspektów języka. Działalność tego rodzaju ma za zadanie pomóc dzieciom w zastanowieniu się nad językiem.
My, dorośli jesteśmy dla dzieci wzorcami do naśladowania. Nasze słowa, gesty, nawet mimika są kopiowane przez nasze pociechy. To jak się wysławiamy, w jakiej formie zwracamy się do innych osób, jest powielane przez ciągle obserwujące nas dzieci. Dlatego tak ważne jest w codziennym życiu używanie poprawnych zwrotów.
Dziecko większą część dnia spędza w placówkach oświatowych pod opieką pedagogów i to na ich barkach spoczywa odpowiedzialność za prawidłową edukację najmłodszego pokolenia. Jako przyszły pedagog, chciałabym zaprezentować kilka ćwiczeń, które mogą być pomocne przy rozwoju poprawnej mowy u dzieci.
Zaczynamy już przy porannym sprawdzaniu listy obecności, kładąc nacisk na poprawne wymawianie nazwisk dzieci. Zabawa może polegać na nieświadomej odmianie nazwisk, np.: wyczytując z listy chłopca, który nazywa się Oskar Kozłowski, pytamy dzieci jak ma na nazwisko mama Oskara. Dziecko oswaja się z tym, iż jest grupa nazwisk brzmiących tak samo u obojga płci i są nazwiska,które różnią się u różnych członków rodziny. Możemy próbować wyjaśniać dzieciom te różnice; Tata Kozłowski, a mama to będzie pani Kozłowska, itd.
Następnym takim ćwiczeniem rozwijającym mowę, może być zachęcanie każdego dziecka do tego, by wypowiedziało się na temat tego, co robimy. Niektóre dzieci na nasze pytanie o to, co robiły np. w czasie zajęć dowolnych odpowiadają w najlepszym razie: „Nic”. Wówczas za pomocą żartów czy pytań innych kolegów i nauczyciela staramy się uzyskać jakąś informację.
Czasami możemy wymyślać bajki, które potem zapisujemy. Nauczyciel zaczyna: „Dawno, dawno temu był sobie kotek, który mieszkał w stajni. Było tam....” Dzieci dopowiadają teraz po jednym fragmencie opowiadania. Mogą to być najbardziej wymyślne historie. Przy tej okazji dzieci nie tylko uczą się prawidłowego wypowiadania się, lecz także uważnego przysłuchiwania się temu, co mówią ich koledzy. Może zdarzyć się tak, że jedno dziecko opowie nam cała bajkę, którą nauczyciel zapisuje, a potem odczytuje pozostałym dzieciom. Czasami wymyślamy wspólnie bajkę na zadany temat: Bajka o babuni sadzącej ziemniaki na polu pod lasem. W taki przypadkach mamy możliwość zastanowienia się i rozmowy o słowach i wyrażeniach, o ich poprawnej formie, o tym czy zdania są pełne i dokończone, czy tez musza zostać uzupełnione. Wykorzystujemy każdą okazje, by rozmawiać o języku. Stale dokonując wspólnych odkryć. Jesteśmy gorliwymi podróżnikami w świecie języka i stale się przy tym nim posługujemy.
Ważnym elementem naszego języka jest ortografia, która w polszczyźnie jest dość trudna szczególnie dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym.
Celem nauki ortografii w klasach I - III jest wytworzenie u ucznia pamięci wzrokowej i motorycznej wyrazów oraz nawyku samokontroli poprzez ćwiczenia, które mają doprowadzić go do automatyzacji poprawnego pisania. Opanowanie zasad polskiej pisowni nie jest łatwym zadaniem dla uczącego się dziecka ze względu na abstrakcyjność treści oraz długi okres opanowywania umiejętności ortograficznych. Dlatego troską i zadaniem nauczyciela jest dobieranie i stosowanie takich ćwiczeń, które motywowałyby ucznia do wysiłku, a także by rozwijały jego zdolności twórcze. Najlepszym sposobem na spełnienie tego wymagania jest uczenie przez zabawę, czyli wzbogacanie procesu nauczania ortografii przez stosowanie różnych ciekawych rozrywek umysłowych, wierszyków, zagadek, rebusów, pomysłowo zilustrowanych ortogramów, itp. Różnorodne i urozmaicone ćwiczenia będą sprzyjały wyrabianiu nawyku bezbłędnego pisania, a jednocześnie wpłyną na wzrost koncentracji uwagi i aktywności oraz rozwój myślenia i pamięci uczniów. By pomóc młodemu człowiekowi odnaleźć się w zawiłościach naszego pisma, możemy wprowadzić do nauki wierszyki, które pomogą dzieciom zapamiętać niektóre trudne do napisania dla nich słowa.
Żaba
Spójrz na pierwsze "zet" w tym słowie
- wygląda jak żabka - każdy to powie.
A ta kropka nad nią? To lecąca mucha,
co w żabim pyszczku wyzionie wnet ducha...
Pszenica i pszczoła
Pszenica i pszczoła to pierwszy wyjątek,
który zapamiętasz na dobry początek,
bo tu nietypowo - po "pe" piszesz "esz".
Jeśli nie wiedziałeś, to teraz już wiesz.
Możemy też posłużyć się wierszykami, w których trzeba uzupełnić literki, np.: wierszyk pomagający przyswoić pisownię litery „u” i „ó”
Kurka pisarka
Chociaż może pisać pi..rem,
k..ra pisze list paz..rem,
kleks..w robiąc w nim bez lik..
Tak to bywa już w k..rnik.
Takie ortograficzne rymowanki, umilą i rozweselą każdą lekcje języka polskiego i z pewnością okażą się pomocne w zapamiętaniu pisowni niektórych słów.
Mnie w szkole podstawowej polonistka nauczyła wierszyka dotyczącego pisowni „ rz”, nie pamiętam jego treści, ale pamiętam kiedy i po jakich literach piszę się „rz”