Koniec teorii socjologicznej. Ponowoczesna nadzieja.
Wstęp
Autor krytykuje teorię socjologiczną za jej naukowość. Proponuje wprowadzenie „teorii społecznej”. Autor stwierdza, że w dalszej części pracy będzie nawiązywał do stanowisk modernistycznego i postmodernistycznego.
Teoria socjologiczna, a teoria społeczna: ważna różnica
Autor przedstawia teorię społeczną jako związaną z aktualnymi dla danego czasu nastrojami społecznymi. Stwierdza, że teoria społeczna ma za zadanie ocenę bieżących wydarzeń, nadawanie im kategorii etycznych.
Teoria socjologiczna natomiast ma za zadanie, według autora, znalezienie jedynego właściwego zestawu pojęć odzwierciedlającego świat społeczny. Ma na celu powiększenie zasobu wiedzy społeczeństwa a przez to postęp społeczny.
Autor podkreśla równoległe istnienie teorii socjologicznej i teorii społecznej. Wskazuje, że pod II wojnie światowej zaczęto deprecjonować teorię społeczną.
Nadzieja postmodernistyczna: narracja społeczna z intencją moralną
Autor krytykuje instytucjonalizację nauk społecznych oraz strategie pojęciowe. Stwierdza, że lepsze są lokalne uzasadnienia dla systemów pojęciowych.
Autor mówi o stworzeniu teorii ogólnej jako celu teorii socjologicznej. Krytykuje takie podejście. Podkreśla, że tworzenie pojęć niezależnych od bieżących wydarzeń prowadzi do zatracenia sensu tych wyrażeń.
Ponowoczesna narracja, proponowana przez autora, jest czasowo i przestrzennie ograniczona.
Autor krytykuje modernistyczne narracje za brak ich umiejscowienia w historycznymi przestrzennym kontekście.
Krytykuje koncentrowanie się na społeczeństwach Zachodu, szowinistyczne podejście modernistów polegające na przekładaniu rozwoju swoich narodów na cały świat.
Autor nie krytykuje jednak wszelkich teorii ogólnych. Dopuszcza takie, które dotyczą problemów ogólnoświatowych (np. epidemia AIDS a rewolucja seksualna). Szeroko zakrojone narracje dostarczają alternatywnych obrazów przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, muszą jednak pozostawać mocno związane z kontekstem społecznym, wydarzeniami i danym krajem.
Autor krytykuje modernistyczne narracje także za to, że nie uwzględniają złożonych, heterogenicznych, i moralnie niejednoznacznych społecznych prądów, oraz napięć składających się na życie każdego społeczeństwa. Wielkie modernistyczne opowieści posługują się jednowymiarowymi pojęciami. W związku jednowymiarowością teorii modernistycznych autor wskazuje na brak uwzględnienia w tych teoriach różnorodności związanej m. In. z płcią, rasą, etnicznością i jednoczesne skupienie się wyłącznie na walce ludzkości o wolność. Autor postuluje zmianę sposobu dyskursu polegającą na przedefiniowaniu i przekształceniu pojęć, tak jak nastąpiło to pod wpływem ruchów feministycznych i pojęciem gender.
Autor zauważa, że pojęcia określające grupy ludzkie są w różnych okolicznościach różnie interpretowane. Różnorodność interpretacji może dotyczyć także jednej określonej grupy społecznej w danym kraju, jednakże w innych momentach czasowych.
Seidman podkreśla wielowymiarowość jednostki ludzkiej i związaną z tym konieczność dostosowania narracji społecznych.
Autor uważa, że narracje ponowoczesne powinny uznać swój moralny i społeczny charakter. Krytyka społeczna powinna nie tylko wskazywać na ułomności obecnej rzeczywistości społecznej z ogólnej perspektywy moralnej, ale być także świadoma swej roli społecznej. W związku z tym konieczne dla krytyka społecznego jest odwołanie się do lokalnych wartości i tradycji.
Teoretycy powinni stać się orędownikami swoich teorii, zachęcającymi do moralnego dyskursu publicznego.
Podsumowanie
Według autora, teoria socjologiczna stała się zaściankowa i uwikłana w metamerytoryczne dyskusje. Autor nalega na reorientację teorii socjologicznej, poprzez powiązanie jej z publicznymi debatami moralnymi i politycznymi, oraz konfliktami społecznymi. Autor stwierdza, że narracje ponowoczesne powinny uznać swoją praktycznomoralną doniosłość, a analiza moralna powinna stać się częścią rozwiniętej, racjonalnej argumentacji społecznej.