PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA
Pedagogika resocjalizacyjna - to dyscyplina teoretyczna i praktyczna zajmująca się wychowaniem osób z zaburzeniami w procesie socjalizacji, tj. tę kategorią osób, które wykazują objawy:
- nieprzystosowania i wykolejenia społecznego,
- paraprzestępczości (np. nadmierne picie alkoholu, zażywanie narkotyków, ucieczki z domu),
- przestępczości.
PRZEDMIOT PR:
Wychowanie , czyli ciąg następujących po sobie faktów wychowawczych, których istota polega na przywracaniu zaburzonej równowagi między dążeniami jednostki resocjalizacyjnej do zachowania własnej autonomii, a dążeniami społeczeństwa do podporządkowania jej własnym normom zachowania, które są powszechnie akceptowane.
ISTOTA PR:
Opis i wyjaśnienie procesów zachodzących pomiędzy wychowankiem a wychowawcą,
Formułowanie zaleceń i wdrażanie projektów zmian w procesie kształtowania człowieka i jego środowiska wychowawczego,
Dyscyplina teoretyczna i praktyczna.
PROBLEMY PR:
- ustalenie nadrzędnych, etapowych i operacyjnych celów wychowania resocjalizacyjnego,
- określenie wyjściowego stanu osobowości, postaw, manifestacji i zachowań osób wychowywanych oraz psychospołecznych determinantów tych stanów,
- ustalenie wyjściowej sytuacji wychowawczej, w jakiej znajdują się osoby wychowywane i wychowujące,
- konstruowanie teoretycznych i praktycznych modeli oddziaływania opiekuńczego, wychowawczego i terapeutycznego na osoby mające trudności w społecznym funkcjonowaniu.
DZIAŁY PR:
Teleologia wychowania resocjalizacyjnego - co osiągać, jakie są cele ?
Teoria wychowania resocjalizacyjnego - w jaki sposób to osiągnąć, jakie wykorzystać zależności?
Metodyka wychowania resocjalizacyjnego - jakimi środkami osiągnąć zamierzone cele?
CELE PR:
- doprowadzenie do stanu ponownego przystosowania społecznego jednostki,
- kształtowanie takich cech jej zachowania i osobowości, które będą jej gwarantować optymalne uspołecznienie, twórcze funkcjonowanie w społeczeństwie, respektowanie standardów aksjologicznych.
ASPEKTY PR:
Społeczny - stosunek jednostki społecznie niedostosowanej do norm społecznych jest zaburzony - zagraża porządkowi społecznemu.
Indywidualny - wewnętrzna psychiczna sytuacja takiej jednostki jest trudna (bolesna, uciążliwa) na skutek utrudnionych kontaktów ze środowiskiem.
INTERDYSCYPLINARNOŚĆ PR:
Psychologia, filozofia, prawo, aksjologia, etyka, socjologia, ekonomia, patologia społeczna, medycyna, kryminologia.
RESOCJALIZACJA - powtórna socjalizacja, powtórne uspołecznienie jednostek trudnych, które mają problem z dostosowaniem się do norm społecznych.
WYCHOWANIE RESOCJALIZACYJNE - kształtuje głównie mechanizmy kontroli wewnętrznej
- wychowanie resocjalizacyjne: indywidualizm jednostki + uspołecznienie,
- świadomy i zaplanowany proces działania wychowawczego, główny cel polega na trwałym przekształcaniu osobowości.
RESOCJALIZACJA JAKO: modyfikacja zachowań, zmiana społecznej przynależności, przebudowa emocjonalna, wrastanie w kulturę zaspokajania potrzeb, kształtowanie prawidłowych postaw społecznych.
ELEMENTY PROCESU RESOCJALIZACYJNEGO
Opieka - zaspokojenie potrzeb psychospołecznych wychowanka
Wychowanie - czyli działalność intencjonalna, zgodna z przyjętym ideałem wychowania
Terapia - leczenie zaburzeń środkami psychologicznymi i pedagogicznymi.
ZADANIA WYCHOWANIA RESOCJALIZACYJNEGO:
wyeliminowanie czynników, które wywołują zaburzenie stanu osobowości (likwidowanie przyczyn- postępowanie etiotropowe)
naprawianie stanów osobowościowych (wprowadzanie pozytywnych, konstruktywnych wzorców postępowania ergotropowe)
utrwalanie uzyskanych w powyższych dwóch zakresach rezultatów resocjaliz (postępowanie semiotropowego).
WAŻNE OSOBY I INSTYTUCJE POWIĄZANE Z PR W POLSCE:
Polski Instytut Pedagogiki Specjalnej (1952); Maria Grzegorzewska WSPS (1978 -˃ASP 2000)
Czesław Czapów (1971) Pedagogika resocjalizacyjna (wspólnie z S. Jedlewskim); (1978)= Wychowanie resocjalizujące: elem. metodyki i diagnostyki.
Otto Lipkowski (1966): Wychowanie dzieci społecznie niedostosowanych, (1970) Resocjalizacja, (1971) Dziecko społ niedostosowane i jego resocjalizacja
Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacyjnej UW (1972)
Krajowy Komitet Wych. Resocjalizacyjnego im, Lisieckiego (1988)
Lesław Pytka (1991), Pedagogika resocjalizacyjna
Pedagogika WSPR (wyższa szkoła pedagog reso) w Warszawie 1997
Andrzej Bałandynowicz (UW, Pedagogiczne WSPR), Marek Konopczyński (Pedagogium WSPR)
Bronisław Urban (UJ), Wiesław Ambroziak (UAM), Henryk Machel (UG)
Polski system instytucji resocjalizacji i profilaktyki
Schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze
Ośrodki o char szkolno-wychowawczym (SOSW,MOW)
Ośrodki szkolenia i wychowania OHP
Policyjne Izby Dziecka
Sądy Rodzinne RODK
Kuratorzy rodzinni, ośrodki kuratorskie pracy z młodzieżą
Ogniska wychow, świetlice środowisk, świetlice socjoterapeutyczne
Pedagodzy szkolni, Poradnie PP
Pogotowia Opiekuńcze, Domy dziecka, rodziny zastępcze
Pracownicy socjalni (GOPS, PCPR, MCPR)
Systemy resocjalizacji (formy i metody wych. resocjalizacyjnego):
1. System oparty na zasadzie samorządności.
system korczakowski (samorządność);
kolonie makarenkowskie (ZSRR, Makarenko) wychowanie kolektywne, (oddziaływanie pośrednie);
2. System socjopedagogiczny
wychowanie oparta jest na układzie grupowym kierowania życiem podopiecznych pośrednio przez organizowanie działalności grup wych.;
struktura pozioma;
wychowawca - współdziała w org. zajęć, aktywizowaniu w pożądanym kierunku, inicjuje, wspiera i koordynuje działania uznane za pożądane;
w praktyce - elementy tego systemu;
3. System indywidualny oparty na psychoterapii
punktem zainteresowania jest wychowanek, traktowany indywidualnie i jego osobowość;
oddział. poprzedzone są dokładną diagnozą m.in. poznanie jednostki, etiologia zaburzeń jego zachowania;
nacisk na rolę psychoterapii;
4. System dyscyplinarny (dyscyplinarno-izolacyjny)
bezwzględnej dominacji wychowawcy,
eksponowane kary, izolacja (regulamin);
„wychowanie” to przełamywanie oporu wychowanka środkami przymusu i nacisku;
izolacja ma charakter odwetu za łamanie norm współżycia społ.;
pozwoli w przyszłości właściwie (d)ocenić wolność;
5. System progresywny, czyli system poziomów i sekcji
odmiana systemu izolacyjno-dyscyplinarnego;
dyscyplina oparta na swoistym nagradzaniu, przechodzenie z sekcji o ostrzejszych rygorach do sekcji o rygorach lżejszych;
zachowanie negatywne przejście do sekcji o większej dyscyplinie i mniejszych przywilejach;
6. System homogeniczny
wychowanek poddany jest resocjalizacji stosownie do stanu jego osobowości, który to stan jest indywidualnie określany przez badania diagnostyczno-selekcyjne;
wychowanie opiera się na odpowiednio organizowanych i traktowanych grupach;
homogeniczne tj. grup skupiających wychowanków o zbliżonym stopniu wykolejenia i podobnym stanie osobowości;
7. System komplementarny (eklektyczny)
wszechstronne badania umożliwiające dokładne zdiagnozowanie przypadku;
prognoza wskazująca najskuteczniejsze sposoby postępowania z wychowankiem;
wykorzystywaniu sprawdzonych osiągnięć i na stosowaniu w określonych warunkach najlepszych form organizacyjnych, środków i metod wychowawczych;