Układ Krążenia - 2
Cele nauczania
Wprowadzenie i powtórzenie wiedzy o lekach stosowanych w terapii dusznicy, arytmii oraz zastoinowej niewydolności serca.
Powtórzenie informacji o lekach w tych grupach, które wykazują działania niepożądane w obrębie oka.
Kluczowa terminologia i leki
dusznica
Azotany
Nitrogliceryna
Diazotan Izosorbidu
beta blokery
Kardioselektywne: metoprolol, acebutolol, atenolol
Blokery kanałów wapniowych
Nifedypina
Verapamil
Dilitiazem
Leki inotropowe
Leki przeciw arytmii
beta blokery
Amiodaron
Digoksyna
Adenozyna
Leki bezpośrednio rozszerzające naczynia
Hydralazyna
Antagoniści aldosteronu
Sprionolakton
Eplerenon, kanrenon
Wstęp
Właśnie skończyliśmy się uczyć o nadciśnieniu tętniczym Teraz dowiemy się czegoś o 3 innych chorobach serca i ich leczeniu: dusznicy, arytmiach oraz zastoinowej niewydolności serca.
Dusznica
Dusznica to ból w klatce piersiowej, będący skutkiem przepływu w naczyniach wieńcowych, który nie jest w stanie zaspokoić zapotrzebowania mięśnia sercowego na tlen. Ból jest nagły i ostry - często opisywany jako "miażdżący ucisk". Klinicznie, rozróżnia się 3 postaci dusznicy: stabilna (czyli przewklekła choroba niedokrwienna serca), niestabilna (ostry zespół wieńcowy) i dławicę odmienną (skojarzoną ze spazmatycznym skurczem tętnicy wieńcowej).
Podstawę leczenia stanowią 3 grupy leków:
organiczne azotany
blokery receptorów adrenergicznych beta, oraz
Blokery kanałów wapniowych
Leki z 3 grup stosowane są w terapii skojarzonej, zależnie od występujących u pacjenta schorzeń współistniejących.
A. Azotany (organiczne azotany)
Azotany powodują rozkurcz tętnic wieńcowych. Ich działanie rozszerzające naczynia zmniejsza zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen, zmniejszając powrót żylny do serca.
Istnieje szereg preparatów: od podjęzykowych tabletek nitrogliceryny oraz nitrogliceryny w atomizerze do systemów transdermalnych (plastrów) i przedłużonym uwalnianiu, noszonych przez 12h/ 12h przerwy oraz tabletek zawierających diazotan izosorbidu.
Najczęściej występującym działaniem niepożądanym leku jest ból głowy Szybko rozwija się tolerancja na lek
B. Blokery receptorów adrenergicznych beta
Dla najkorzystniejszych efektów leczenia dusznicy preferowane są beta blokery kardioselektywne (działające wybiórczo na mięsień sercowy). Metoprolol, acebutolol, oraz atenolol to kardioselektywne blokery receptorów beta-1 w dawkach klinicznych (przy wyższych dawkach traci się swoistość działania leku). Zmniejszają one zapotrzebowanie na tlen spowalniając i zmniejszając siłę skurczów serca.
Blokery kanałów wapniowych
Blokery kanałów wapniowych wykorzystuje się także w leczeniu dusznicy ze względu na ich działanie na skurcze mięśni. Spośród trzech prototypów, nifedypiny, verapamilu, oraz diltiazemu, nifedypina wykazuje najsilniejsze działanie na naczynia obwodowe a verapamil wykazuje najsilniejsze działanie na mięsień sercowy. Dilitiazem jest "w połowie drogi". Niemniej jednak, dilitiazem może być najkorzystniejszy w sytuacji gdy dusznicę wywołał spazmatyczny skurcz naczynia wieńcowego (dławica odmienna).
Verapamil ma ujemne działanie inotropowe i nie powinien być stosowany w leczeniu dusznicy u pacjentów z niewydolnością serca.
(Lek inotropowy zwiększa siłę skurczu mięśnia sercowego. Lek o ujemnym działaniu inotropowym będzie osłabiał siłę skurczu serca).
Leki przeciw arytmii
A. Na początku lat 90tych, wyniki dużej próby klinicznej (CAST) wskazały, że leki przeciw arytmii mogą paradoksalnie wywoływać arytmię i powodować wyższą liczbę zgonów niż te, którym były w stanie zapobiec. To, wraz z ulepszoną technologią rozruszników serca, zmniejszyło zastosowanie tych leków. Leczenie rozpoczyna się u pacjentów, u których korzyści zdecydowanie przewyższają ryzyko. (Leczenie empiryczne bezobjawowych postaci arytmii nie daje już żadnych gwarancji).
B. Leki przeciw arytmii klasyfikuje się ze względu na ich podstawowy mechanizm działania na potencjał czynności serca - klasyfikację opiera się na działaniu a nie podobieństwie budowy leków.
C. Beta blokery nadal uznaje się za użyteczne - wiadomo bowiem, iż wpływają na zmniejszenie śmiertelności na skutek ostrego zawału mięśnia sercowego. Leki te zostały omówione wcześniej. Są to leki grupy II. Klinicznie stosuje się propranolol, metoprolol (działający wybiórczo na receptory beta - 1), oraz b. krótko działający esmolol
D. Leki grupy III blokują kanały potasowe. Wszystkie one mogą powodować arytmie.
Użyteczne leki z grupy III to Amiodaron, sotalol, oraz dofetalyd. Każdy z nich zapisuje się specyficznym grupom pacjentów.
Amiodaron wykazuje szereg działań niepożądanych obejmujących wpływ na wzrok, zaburzenia czynności tarczycy (niedoczynność lub nadczynnoś), działanie hepatotoksyczne, ataksję oraz zwłóknienie płuc. Jego okres półtrwania wynosi 53 dni.
E. Digoksyna i Adenozyna stosowane są w przypadkach migotania przedsionków. Czas działania adenozyny wynosi ~ 15 sekund, więc jest ona stosowana wyłącznie w stanach ostrych. Okres półtrwania digoksyny to 7-10 dni (dłużej u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek).
Zastoinowa niewydolność serca
Zastoinowa niewydolność serca to postępowe zaburzenie, w którym serce niezdolne jest do tłoczenia odpowiedniej ilości krwi, aby sprostać potrzebom metabolicznym organizmu. Lewokomorowa niewydolność serca spowodowana chorobą naczyń wieńcowych jest najpowszechniejszą postacią. Celem leczenia farmakologicznego jest łagodzenie objawów, spowolnienie progresji i zwiększenie przeżywalności.
W różnych wersjach leczenia skojarzonego stosuje się leki należące do 6 kategorii: inhibitory układu renina - angiotensyna - aldosterol, beta blokery, diuretyki, leki inotropowe, leki bezpośrednio rozszerzające naczynia oraz antagonistów aldosteronu.
inhibitory układu renina - angiotensyna - aldosterol
inhibitory ACE: kaptopryl, enalapryl, inne
Blokery receptorów angiotensyny II: losartan
beta blokery:
atenolol, karwedilol (NIE obniża ciśnienia tętniczego), metoprolol
diuretyki;-- zmniejszają obrzęk oraz zastój w krążeniu płucnym
furosemid, hydrochlorotiazyd, metolozon
Leki inotropowe
amrynon, milrynon—-- inhibitory fosfodiesterazy —zwiększają poziom wewnątrzkomórkowego cAMP (cyklicznego adenozynomonofosforanu)
dobutamina, digoksyna
Toksyczne działanie digoksyny jest dość szeroko znane.
Leki bezpośrednio rozszerzające naczynia
hydralazyna, diazotan izosorbidu, nitroprusydek sodu (wyłącznie do wstrzyknięć dożylnych)
może powodować częstoskurcz odruchowy w przypadku stosowania w monoterapii
Antagoniści aldosteronu
spironolakton, eplerenon, kanrenon
(należy zauważyć działanie oszczędzające potas)
zarezerwowane dla ciężkich przypadków zastoinowej niewydolności serca
V. Działania niepożądane w obrębie oka leków wymienionych w tej części
Amiodaron— keratopatia wirowa, oftalmopatia tarczycowa (obecna nazwa zalecana: orbitopatia tarczycowa), neuropatia nerwu wzrokowego/ zapalenie nerwu wzrokowego (?) kontra niedokrwienna przednia neuropatia nerwu wzrokowego, nadwrażliwość na światło; zaburzenia widzenia, mikrozłogi w rogówce
Glikozydy nasercowe (digoksyna) - zwyrodnienie siatkówki, zaburzenia widzenia barwnego, rozmyte widzenie
Zaburzenia widzenia barwnego to klasyczne działanie niepożądane, które może być jednym z pierwszych objawów toksyczności digoksyny - warto wiedzieć!
Strona 2 z 4 Układ Krążenia - 2
Carol L. Beck, Pharm.D., Ph.D.
Układ Krążenia - 2 Strona 1 z 4
Carol L. Beck, Pharm.D., Ph.D.