8. Trzecia droga

- powinna stawiać sobie za cel pomoc obywatelom w odnalezieniu drogi przez wielkie rewolucje naszych czasów : globalizację , przemiany w życiu osobistym oraz nasz stosunek do natury

- przeciwnikiem ideologicznym nie jest socjalizm ale liberalizm

- powody upadku socjalizmu : marksistowska nadzieja że socjalistyczne społeczeństwa uwolniłyby potencjał uwięziony w warunkach kapitalizmu , produkując wieksze bogactwo i rozpraszając je sprawiedliwiej wsród społeczenstwa ; kapitalizm jest dynamiczny pod względem gospodarczym; socjalizm jest głebokim kryzysie;

socjaldemokracja nie zrealizowała obietnicy zarządzania mieszaną gospodarką w celu gospodarczego wzrostu, harmonii społecznej umowy , pełnego zatrudnienia, podtrzymywania państwa opiekuńczego ; socjaldemokracja zlekceważyła istotność globalizacji , zlekceważyła tez zasadnicze przemiany w obrębie społeczeństwa obywatelskiego , nie zareagowała w odpowiedni sposób na zagadnienia związane z zagrożeniem środowiska naturalnego (odnosi sie do socjaldemokracji Wielkiej Brytanii)

- odnowa centro-lewicowej socjaldemokracji - demokratyzacja aparatu państwowego , decentralizacja władzy , aktywizacja społeczeństwa obywatelskiego i ożywienie trzeciego sektora, program był zaprojektowany dla ujęcia zasadniczych wartości cywilizowanego społeczeństwa , które zostały zawłaszczone przez prawicę

- socjaldemokraci drugiej fali muszą zauważyc w globalizacji znacznie więcej niż ekonomiczną tendencję, musząpokazać ze może ona być efektywnie regulowana , ale najpierw muszą przejsc do porządku dziennego nad tym , ze globalizacja jest rzeczywistoscią a nie hiperbolą

- globalizacja powoduje poszerzenie, pogłębienie i przyspieszenie głobalnych wzajemnych połączeń we wszystkich aspektach współczesnego zycia - od kulturowych do kryminalnych , finansowych i duchowych , ma ona 4 wymiary : rozciągłość( odnosi sie do geograficznego rozproszenia) , natężenie (ogrom wzajemnych połączeń pomiędzy działaniamia) , szybkość ( predkosc wzajemnych interakcji i przepływów ), wpływ (nacisk wywierany na politykę instytucje oraz dystrybucję) --> współczesna globalizację okresla sie jako"gęstą" ze wzgledu na te 4 wymiary.

- dwa pośrednie typy globalizacji : ekspansywną (odnosi sie do epoki imperializmu europejskiego ) i rozproszoną.

-Callinicos Trzecią drogę nie ocenia zbyt przychylnie. Oznacza ona porzucenie jakiejkolwiek próby zmierzenia sie z globalnym kapitalizmem , trzecia droga niezamierzenie zapewnia neoliberalizmowi ideologiczne zaplecze , trzecia droga jest forma neoliberalizmu osłabionego przez politykę społeczną . nie udaje jej sie przeciwstawić "fetyszyzacji" wzrostu gospodarczego

Trzecia drogo próbuje dostosować państwo do rynku a nie odwrotnie . przeciwnikiem jest kapitalistyczny system produkcji - zakłada zwiekszenie kontroli nad globalnym kapitalizmem przez umocnienei międzynarodowych instytucji regulacji. Postulaty Trzeciej drogi uswiadomiły lewicy i prawicy, że przezwyciężenie polaryzacji mysli na prorynkowej i antyrynkowej nie jest łatwe.

- Trzy zasadnicze punkty programu socjaldemokracji drugiej fali : ujęcie współczesnej globalizacji jako zasadniczo nowego zjawiska , założenie o możliwości kontrolowania jej przez międzynarodowe instytucje regulacji, twierdzenie , ze globalizacja stanowi więcej niz zjawisko czysto ekonomiczne

- Hedl mówi, że -twierdzenie , ze globalizacja stanowi więcej niz zjawisko czysto ekonomiczne -tzn. globalizacja leży w samym sercu kultury nowoczesności , a nowoczesne praktyki kulturowe w samym sercu globalizacji. Globalizacja nigdy nie była zagadnieniem czysto ekonomicznym . Uważa ze socjaldemokracja z jaka mamy do czynienia na Wyspach Brytyjskich domaga się prawomocnej władzy politycznej ktora musi zaotać utrzymana na wszytskich poziomach ale być także ograniczona przez przywiązanie do wartości i zasad , na jakich opiera sie polityczna równość, prawa człowieka , zdrowe zarządzanie. Zasady o których mówi sa fundamentem uczciwego , ludzkiego i przyzwoitego społeczeństwa. Pociąga za sobą pewien rodzaj demokracji , ale demokracja nie jest czsto zachodnim wynalazkiem - dominuje ona w Trzecim Swiecie .

RACJONALNY WYBÓR I RACJONALNOŚĆ INSTRUMENTALNA

- Teoria racjonalnego wyboru posiada kilka charakterystyk, z których najważniejsze są dwie:

1. Teoria wyboru opiera się na metodologicznym indywidualizmie- zasadzie mówiącej iż zjawiska społeczne mogą i powinny być redukowane do właściwości pojedynczych ludzkich istnień. Przedsiębiorstwo, rząd, państwo narodowe to tylko abstrakcje- tak naprawdę są tylko sumą indywidualnych członków,

2. Teoria ta utrzymuje że ludzie ZAWSZE działają tak by osiągnąć swoje cele w jak najbardziej efektywny sposób ze względu na swoje preferencje i wiedzę,

- Teoria buduje abstrakcyjne modele teoretyczne, które oparte są na upraszających założeniach,

- Goldthrope wyróżnił 3 wymiary w jakich można umieścić różne odmiany tej teorii:

* obiektywna/ subiektywna racjonalność

* sytuacyjna/ proceduralna racjonalność

* ogólna/ szczegółowa teoria działania,

- teoria racjonalnego wyboru promuje wizję homo oeconomicus, człowieka racjonalnego. Według zwolenników jest to obraz prawdziwy, ponieważ ideały, przywiązanie a nawet altruizm jest zakorzeniony w egoizmie,

- teoria zakłada, że światem społecznym rządzi zasada Zweckrationalitat, czyli racjonalność celowa bądź instrumentalna. Działanie instrumentalne polega na racjonalnej kalkulacji najlepszych środków do osiągnięcia celu,

- krytyka:

* Habermas: instrumentalna racjonalność jest amoralna, „kolonizuje świat życia”

* Bauman: analiza Holocaustu sytuacja 4 więźniów zmusiła ich do instrumentalnej racjonalności. 4 więźniów zostało pojmanych przy próbie ucieczki, następnie przed rozstrzelaniem zmuszono ich do wskazania innej osoby z obozu która umrze razem z nimi. Odmówili, na co komendant stwierdził że jeśli tego nie zrobią to sam wybierze 50 osób. Skazańcy postanowili jednak wybrać te 4 osoby, które zostaną rozstrzelane razem z nimi.

- Weber uznał nowoczesną demokrację za nośnik instrumentalnej racjonalności, która napędzana jest racjonalnym duchem: technicznej wydajności, dobrego projektowania, itp.

Rynek jako utopia i dyskopia:

• właściwości rynku:

• Pro-rynkowe :

wybór suwerennosc konsumentów dobrobyt dynamizm wolność

• Anty-rynkowe

fetyszyzm towarowy władza koroporacji nierównosci dehumonizacja hegemonia

Fetyszyzm towarowy

-rynek zapewnia obfitość wyboru, relacje między ludzmi ulegaja patologicznym zaburzenia i przemieniaja się w relacje między nieożywionymi przedmiotami (alienacja) obfitośc produktów na rynku prowadzi do patologii a nie do zaspokojenia potrzeb.

Suwerennośc konsumenta kontra korporacji- celem produkcji jest konsupcja, rynek jest mechanizmem funkcjonujacym po to aby zapewnic podporzadkowanie interesów producentów interesów konsumentów, rynek proponuje konkurencyjna walke której przetsiebiorstwa odpowiadaja na potrzeby konsumentow

Dobrobyt kontra nierównosci -wolny rynek zapewnił większej liczbie ludzi system społeczny - więcej materialnego dobrobytu, kontrastem do tego systemu były tandetne produkty i niski poziom usług, wolny rynek prowadzi do nie równosci, jednak podniósł on ogólny poziom standardów zycia, rynek potrzebuje masowego społeczeństwa konsumentów, nie może zaspokojać tylko najbogatszych, nierównosc wynika z zasobow materialnych

dynamizm kontra dekumanizacja

-rynek to królestwo innowacji, przedsiebiorcy podejmuje ryzyko wprowadzajac nowe dobra i usługi za co są nagradzani, bierne firmy zostaja orzucone przez klientów, innowacji konkurencyjna walka prowadza do poswiecania dobrobytu pracowników na rzecz konsumentów

wolnosc kontra hegemonia

-rynek potrzebuje pewnych hegemonnych, swobówd zawierania umow i wolnego przypływu pracy zachce ludzi do niezaleznosci, rynki nie mogą jednak funkcjonowac właściwie jeśli społeczeństwu zabrania się lub ogranicza bez przyczyny dostęp do zatrudnienia.

Teorie racjonalnego wyboru

Bada przede wszystkim proces kształtowania instytucji w sferze polityki. Teoria wyboru publicznego korzysta z badań empirycznych i stanowi ważną podstawę decyzji strategicznych i planistycznych. Jest istotnym i coraz powszechniejszym źródłem wiedzy o mechanizmach i prawidłowościach funkcjonowania społeczeństwa. Znaczna część tej teorii dotyczy wyboru metod głosowania i agregacji preferencji indywidualnych.

podstawowe obszary zainteresowan TWP

_ problematyka głosowania - teoria wyboru społecznego

_ ekonomiczna teoria władzy w panstwie

_ dostarczanie dóbr publicznych

_ grupy interesu

1. teoria wyboru społecznego

_ bada metody zbiorowego podejmowania decyzji w wyniku

głosowania członków grupy (lub wybranych przez nich

reprezentantów) oraz sposoby dokonywania społecznego wyboru

lub społecznej oceny rozwiazan, których konsekwencje sa ro_ne

dla poszczególnych głosujacych

2. ekonomia konstytucyjna i ekonomiczna teoria władzy

_ analiza ekonomiczna ładu prawno-politycznego

(konstytucyjnego)

_ stosuje analize ekonomiczna do poszukiwania rozwiazan w

zakresie struktury i organizacji władzy odpowiadajacych

potrzebom poszczególnych panstw

_ bada przyczyny ró_norodnosci struktur władzy w panstwach

przez odwołanie do teorii ekonomii

_ ekonomiczna teoria demokracji

3. teoria dóbr wspólnych

_ analizuje wykorzystanie dóbr wspólnych (dóbr publicznych, dóbr

klubowych i wspólnych zasobów)

_ bada mechanizmy efektywnego ich dostarczania, zarówno w

wymiarze teoretycznym jak i praktycznym

4. teoria grup interesu i pogoni za renta

_ bada ekonomiczne motywy i warunki działan grup interesu, ich

skutecznosc i efektywnosc oraz skutki gospodarcze tej

działalnosci

_ analizuje zródła rent ekonomicznych i politycznych oraz efekty

społeczno-gospodarcze „pogoni za renta”, bada sposoby

uzyskiwania rent politycznych i metody ograniczania tego

zjawiska

---