14.„Mowa wyznania” - źródło znaczeń i kryterium prawdy u Paula Ricoeura
Ricoeur, przedstawiciel nurtu zwanego hermeneutyka filozoficzna czy ontologiczna, głównym przedmiotem swoich rozważań czyni kulture, w szczególności ich wytwory językowe (teksty) i problematykę ich interpretacji. Teoria interpretacji stanowi środek bądź sposób dotarcia do pytan, które poza nia wykraczają. Podstawowym pytaniem dla Ricoeura jest pytanie o możliwość poszerzenia horyzontu naszej kultury i w odniesieniu do jednostki ludzkiej poszerzenia jej samoświadomości. Według Ricoeura człowiek nie osiąga samorozumienia wprost, lecz za pośrednictwem rozumienia swych wytworów, na drodze ich
interpretacji i rozumienia. Zasadniczym problemem filozoficznym Ricouera pozostało uformowane wcześniej pytanie: kim jest człowiek,, w jaki sposób osiąga on samoświadomość? Filozof doszedł do wniosku, że samoświadomość nie jest dana bezpośrednio, lecz jedynie przez rozumienie niejasnych i zniekształconych znaków, przez które sie wyraża, a wiec na drodze ich interpretacji. Zadaniem interpretacji
określonego tekstu jest poddanie sie temu, co mówi ten tekst, temu co intenduje i co znaczy. Ricoeur przyjmuje, _e tekst przemawia do czytelnika tylko wtedy, jesli to co mówi, daje sie do jego sytuacji egzystencjalnej. Pierwsza funkcja rozumienia jest zorientowanie nas w
sytuacji, rozumienie jest wiec nastawione na uchwycenie faktu, lecz na poznanie możliwosci bycia. Interpretacja tekstów kultury jedynie droga do samorozumienia, do rozpoznania swej własnej sytuacji egzystencjalnej. Idea przewodnia jest przeświadczenie, że samorefleksja stanowi cel, a interpretacja to środek do tego celu. Podstawowym przedmiotem interpretacji dla Ricoeura sa nie symbole, lecz teksty, ponieważ uznał, że symbol nie poddaje sie w pełni opisowo pojęciowemu. Teorie metafory, a następnie teorie dyskursu i hermeneutykę tekstu uznał za fundament, na którym powinny sie oprzeć badania nad symbolami i ich interpretacja.
Praca Teoria interpretacji podejmuje problemy z zakresu teorii mowy i interpretacji tekstu. Jak uważa Ricoeur każda wypowiedz i każdy tekst nie tylko mówi cos, lecz także mówi o czymś. Wszystkie odmiany mowy, choć w niejednakowy sposób, odnoszą sie do bytu istniejącego poza językiem. Odnoszą sie także do podmiotu wypowiedzi i do jej odbiorcy. Za pośrednictwem znaków i obcowania z tworami znakowymi dokonuje sie rozwój duchowy człowieka, poprzez kulture dochodzi do lepszego rozumienia samego siebie i swojej sytuacji egzystencjalnej, swojego :bycia - w - świeci”. Język służy artykulacji ludzkiego rozumienia siebie i świata., to w języku dokonuje sie rozumienie siebie i swiata, a także utrwalanie i przekazywanie innym naszego doświadczenia. Dla Ricoeura wyjaśnianie i rozumienie to dwie fazy procesu interpretacji, które splatają sie ze soba. Zadaniem interpretacji jest przyswojenie tekstu, przezwyciężenie jego obcości płynącej z dystansu historycznego. Tylko w interpretacji, która tego dokona tekst przemówi do nas i wypełni wobec nas swa podstawowa funkcje kulturowa: stanie sie narzedziem naszego samopoznania.