WYKŁAD IV
Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne
30.10.08r.

„Składka na ubezpieczenie społeczne”
Składka w ubezpieczeniu społecznym jest świadczeniem pieniężnym o charakterze przymusowym, celowym, odpłatnym i bezzwrotnym.

Przymusowość - należności z tytułu składem mogą być dochodzone w trybie właściwym do ściągania opłat publicznych i podatków.

Odpłatność - zakłada związek pomiędzy obowiązkiem uiszczania składek, a prawem do świadczeń, którego realizacja następuje w razie zajścia przewidzianych prawem zdarzeń. Jeżeli zdarzenie nie zajdzie, składka nie podlega zwrotowi.

Stopy procentowe są jednakowe dla wszystkich i wynoszą:
- 19,52% podstawy wymiaru - na ubezpieczenia emerytalne,
- 6,00% podstawy wymiaru - na ubezpieczenie rentowe,
- 2,45% podstawy wymiaru - na ubezpieczenie chorobowe,
- 0,67% - 3,6% - podstawy wymiaru - w roku 2007 na ubezpieczenie wypadkowe.

Fundusz Emerytalny:
Składka emerytalna wynosi dziś 19,52% pensji - 12,2% płacimy do ZUS, 7,3% do OFE.

„Ubruttowenie płac”
Od 1 stycznia 1999r. pracodawcy podwyższyli pracownikom wynagrodzenie należne, przeliczając tak, aby po odtrąceniu składek nie było ono niższe niż przed odtrąceniem składki.

Zróżnicowanie składek:
- preferencje polityki finansowej, społecznej i zatrudnieniowej państwa,
- zakres świadczeń,
- względy techniczne,
- czynniki demograficzne danej grupy ubezpieczonych.

Podstawa wymiaru składek:
- faktyczny przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych,
- przychód w kwocie zdeklarowanej przez ubezpieczonego,
- kwota minimalnego wynagrodzenia miesięcznego o prace,
- kwota stałego zasiłku,
Ale:
- podstawa wymiaru składki nie zawsze może być stosowana, nie zawsze przychód można udokumentować,
- ustawodawca pozwala, aby ubezpieczony sam oznaczył (zadeklarował) jaki przychód osiąga lub jaką składkę chce płacic,
- ustawodawca ustala kwotę najniższego dochodu.

Minimalne wynagrodzenie za pracę od 01.01.08r. do 31.12.08r. wynosi 1,126zł.

Ubezpieczenie wypadkowe: od 1 stycznia 2003r. płatnicy składek mają prawo i obowiązek ustalania wysokości płacenia składki.

Składka wypadkowa: od 1 kwietnia 2007r. wynosi 0,67% - 3,6% - podstawy wymiaru. Im wiecej wypadków przy pracy tym pracodawca musi płacić wyższą składkę.

Prawo do deklarowanej kwoty:
- osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, zlecenie,
- osoby prowadzące pozarolniczą działalność,
- osoby podlegające dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym,
- osoby kontynuujące ubezpieczenie emerytalne i rentowe po ustaniu tego obowiązku.


Obowiązki płatników:
1) Zgłoszenie do ubezpieczenia
Płatnicy składek są zobowiązani dokonać zgłoszenia w ZUS osób podlegających ubezpieczeniom społecznym w terminie 7 dni od daty zatrudnienia pierwszego pracownika lub powstania stosunku prawnego uzasadniającego objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi pierwszej osoby.
2) Zawiadomienie o zmianach w zgłoszeniu
O wszelkich zmianach, jakie nastąpiły w zgłoszeniu, płatnik składek jest zobowiązany zawiadomić właściwą jednostkę terytorialną ZUS w terminie 14 dni od:
- zaistnienia zmian,
- stwierdzenia nieprawidłowości we własnym zakresie,
- otrzymania zawiadomienia o stwierdzeniu nieprawidłowości przez ZUS.
3) Obliczanie, potrącanie, rozliczanie i opłacanie składek
Zgodnie z art. 46 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych płatnik składek jest zobligowany obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy.
4) Wyrejestrowanie z ubezpieczeń
Płatnik składek, który zakończył prowadzoną działalność, ma obowiązek zgłoszenia wyrejestrowania w terminie 14 dni od dnia wygaśnięcia tytułu do ubezpieczeń.

Obowiązki ubezpieczonego:
1. Ubezpieczeni mają obowiązek finansowania z własnych środków połowy składki na ubezpieczenie społeczne (drugą połowę opłaca płatnik składki, czyli pracodawca).
2. Zadaniem niektórych grup ubezpieczonych jest obliczanie wysokości składek i ich opłacanie w całości. Taka sytuacja ma miejsce w przypadku:
- osób prowadzących pozarolniczą działalność,
- osób, którym przysługuje prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi,
- osób, które są uprawnione do dobrowolnego kontynuowania ubezpieczenia.

Płatnikami składek na ubezpieczenia społeczne są:
- pracodawca — w stosunku do zatrudnionych na podstawie umowy o pracę i poborowych odbywających służbę zastępczą,
- powiatowy urząd pracy — w stosunku do osób pobierających zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne lub stypendium,
- ośrodek pomocy społecznej — w stosunku do osób pobierających zasiłki stałe lub gwarantowane zasiłki z pomocy społecznej,
- wójt, burmistrz lub prezydent miasta — w stosunku do osób otrzymujących świadczenie pielęgnacyjne,
- jednostka wypłacająca świadczenia socjalne, zasiłki socjalne oraz wynagrodzenia przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie — dla osób uprawnionych,
- podmiot, na którego rzecz wykonywana jest odpłatnie praca w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania — w stosunku do osób, które ją wykonują,
- ubezpieczony zobowiązany do opłacenia składek na własne ubezpieczenia społeczne,
- Kancelaria Sejmu — w stosunku do posłów i posłów do Parlamentu Europejskiego oraz Kancelaria Senatu — wobec senatorów,
- duchowny niebędący członkiem zakonu albo przełożony domu zakonnego lub klasztoru w stosunku do członków swych zakonów lub, za zgodą ZUS, inna zwierzchnia instytucja diecezjalna lub zakonna — w stosunku do duchownych objętych tą zgodą,
- jednostka organizacyjna podległa ministrowi obrony narodowej — w stosunku do żołnierzy niezawodowych pełniących służbę czynną,
- Zakład Ubezpieczeń Społecznych — w stosunku do osób podlegających ubezpieczeniom społecznym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego,
- podmiot wypłacający stypendium sportowe — dla osób uprawnionych,
- minister finansów oraz dyrektor izby celnej — w stosunku do funkcjonariuszy celnych,
- Krajowa Szkota Administracji Publicznej — w stosunku do słuchaczy pobierających stypendium,
- osoba prowadząca pozarolniczą działalność — w stosunku do osób współpracujących przy prowadzeniu tej działalności,
- jednostka obsługi ekonomiczno-administracyjnej utworzona przez jednostkę samorządu terytorialnego — jeżeli rozlicza i opłaca składki za ubezpieczonych wykonujących pracę w podlegających jej szkołach, przedszkolach i innych jednostkach organizacyjnych systemu oświaty,
- inne niż powiatowe urzędy pracy podmioty kierujące (np. Ochotnicze Hufce Pracy, agencje zatrudnienia, instytucje szkoleniowe, jednostki naukowe, związki zawodowe, organizacje pracodawców itp.) — w stosunku do osób pobierających stypendium w okresie stażu lub przygotowania zawodowego.
Składki na ubezpieczenie emerytalne:
- pracowników,
- osób wykonujących pracę nakładczą,
- członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych,
- zleceniobiorców,
- posłów i senatorów,
- stypendystów sportowych,
- pobierających stypendium słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,
- osób wykonujących odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
- osób współpracujących ze zleceniobiorcami,
- funkcjonariuszy Służby Celnej,
- poborowych odbywających służbę zastępczą,
- osób pobierających świadczenie szkoleniowe po ustaniu zatrudnienia, finansują z własnych środków, w równych częściach, ubezpieczeni i płatnicy składek.

Składki na ubezpieczenie rentowe:
- pracowników,
- osób wykonujących pracę nakładczą,
- członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych,
- zleceniobiorców,
- posłów i senatorów,
- stypendystów sportowych,
- pobierających stypendium słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,
- osób wykonujących odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
- osób współpracujących ze zleceniobiorcami,
- funkcjonariuszy Służby Celnej,
- poborowych odbywających służbę zastępczą,
- osób pobierających świadczenie szkoleniowe po ustaniu zatrudnienia, finansują z własnych środków, w wysokości 1,5% podstawy wymiaru ubezpieczeni i w wysokości 4,5% podstawy wymiaru płatnicy składek.

1

---