MPOT Wykład nr 1 17.02.2002

Transformacja- 11 letnie zjawisko.

Rys historyczny:

Transformacja- gospod.jako przeobrażenia społ.-ekonomiczne dokonuje się w b.wielu częściach świata.

Rozróżnienie transf. ma 2 rodzaje:

Przebudowa gospod. rynkowej już funkcjonującej, już istniejącej jest to TRANSFORMACJA MODYFIKUJĄCEJ (przystosowanie do wymogów globelizacji) ma miejsce w krajach:

• Azji Pd. z wyjątkiem Chin , Tajlandia, Malezja, Indie, Indonezja w kr. Ameryki Łacińskiej ( Meksyk ,Chile, Brazylia, Wenezuela).Próbę takie transformacji podejmują kraje Płn. Afryki i kraje Pd. Europy, Grecja, Turcja, Cypr. Niektóre kraje w Ameryce Pd. w ostatnich latach podjęto przebudowę chociaż rynek i gospodarka już były, trzeba było je tylko zmodyfikować np. Polska, Czechy musi dokonać 2 trans. 1 ustrojową a drugą modyfikującą.

Transformacja modyfikująca występuje w wielu krajach już rozwiniętych.

Transformacja niesie wiele szans ale i także zagrożeń, świat jest jedną wielką transformującą się ......................................poza wybrzeżami Afryki.

Prze 89 rokiem od II wojny światowej gospodarka polska była gospodarką monocentryczną. Był 1 ustrój i 1 ideologia. Dominująca własność (państwowa lub ogólnospołeczna ) że zarządzanie gospod.odbywało się poprzez instyt. CENTRALNEGO PLANISTY, który ustalał zadania dla wszystkich sfer gospodarki a rozdzielał te zadania i środki zarazem poprzez system nakazów, zakazów- system nakazowo-rozdzielczy.

Centralny planista ustalał co i kto ma wytwarzać i rozdzielał środki na ten cel.

Cena urzędowa- ustalane były przez państwo a rynek w sposób ograniczony działał w sferze dóbr konsumpcyjnych.

W ramach tego systemu podejmowano od pocz. lat .70 reformy, ale te reformy określamy dziś jako pozorowane, ponieważ one nie zmieniały te ref.postaw ustroju ekonom.ani społecznego a wymieniały tylko niektóre narzędzia np. przed., które chciały eksportować były wyizolowane teraz mogą ale CHZ

( Centrala Handlu Zagranicznego) musi znaleźć kontrahenta.

Odważniejsze kroki zaczęto podejmować od pocz. lat 80. Aktywność społ. wymogła pewne ustępstwa. Te reformy często określane są jako połowiczne.

Słynne 3S dla przeds.(samorządność, samodzielność, samofinansowanie)

„WOGI” słynne wielkie org .gospodarcze w zarządzaniu nie zmieniły jednego- państwo miało decydujący głos w zarządzaniu a Centr. Planista decydujący głos w sferze ekonomicznej. Wysoka i szybko rosnąca inflacja- ogromne i rosnące niezadowolenia społeczne. Doszło do rozmów „ okrągłego stołu” od 6.II-5.IV.1989r.

-rozwój samorządności i partycypacji pracowniczej

-przebudowa strukt. własności w Polsce (likwidacja domin. wł.państwa) PRYWATYZACJA.

-budowa postaw gospodarki rynkowej, czyli tworzenie warunków dla działania mechanizmu rynkowego.

-likwidowanie pozostałości systemu nakazowo-rozdzielczego.

-wprowadzenie jednolitej polityki finansowej wobec przed. I likwid.monocentrycznego systemu partycyjnego, czyli nomenklatury w gospodarce.

Po okrągłym stole trzeba było przejąć pewną koncepcję wdrożenia tych ustaleń.

Powstały 3 koncepcje przebudowy zgodnie z ustaleniami „OS”

1.Koncepcja opracowana została przez polskich ekspertów pod presją i przy pomocy ekspertów funduszu walutowego. Mieczysław Rakowski.

Koncepcje te miały charakter liberalny ale nie odchodziły od socjalizmu.

2.Koncepcja prof. Mieczysława Mieszczeńkowskiego- jeden ze zdolniejszych ekonomistów. Koncepcja zakładała silną rolę państwa tej transformacji. Państwo zostawiamy tylko trochę zmieniamy rolę.

3. Koncepcja L.Balcerowicza (j. Sachs'a) wspierając Balcerowicza w tej koncepcji miał zdanie, że trzeba szybko zliberalizować gospodarkę trzeba zmienić politykę pieniężną- twarde finansowanie.

NAJPIERW TRZEBA PIENIĄDZ UPORZĄDKOWAĆ!

Był za łatwy dostęp do tych pieniędzy - miękkie finansowanie. Pieniądz ma być walorem w gospodarce. Ustabilizowanie kursów walutowych. Liberalizacja cen oraz restrykcyjna polityka dochodowa.

Wygrały 3 koncepcje , która znalazła się w sejmie i została przyjęta jako postawa programowa transformacji. Rozpoczęta w realizowaniu od 01.01.1990r.

3 Wizje ustrojów gospod.rynkowej:

1.Neoliberalny- zwolennicy chcieli wyeliminować państwo. Koniec z państwem. Gospodarka sami się stransformuje ale bez państwa.

2. Ustrój społ. gospodarki rynkowej w Niemczech.

Społeczne gospodarka rynkowa- taką gospodarkę tworzył Armack, Adenauer, Erhart.

Budowali tę społeczną gospodarkę, silna mocną, ale o dużym udziale państwa. To połączenie rynku i wsparcie ze strony państwa. W wyd. praktycznym nie miało to tak wyglądać. Adenauer uważał, że trzeba stworzyć silną gospodarkę z silnym rynkiem.

3. WIZJA socjaldemokratyczna na wzór szwedzki lub angielski tzw. Interwencjonizm albo koncepcja zw.z państwem opiekuńczym.

Transformację wg L.Balcerowicza trzeba przeprowadzić SZOKOWO- szybko stworzyć warunki gospodarki rynkowej (zmienić):

-zmienić bazę przepisów prawnych i instytucji, bo to pozwoli szybko przebudować gospodarkę.

-zmiana w zakresie polityki pieniężnej, prioretytowa polityka wg L.Balcerowicza (1990- 1992-przebudowa systemu bankowego)

-podjęcie restrukt. i prywatyzacji jako przebudowy ekonomiki.

Patrząc na to można wywnioskować wysokie k-ty transf, rosnące w szybkim czasie.

MPOT - wykład II.

Sekwencje reformy :

Transformacja rynkowa w latach 90 - 91 stosunkowo łatwo dokonała się po stronie popytu agregatowego, natomiast trudno i powoli dokonywała się po stronie podażowej.

Tworzenie warunków dla zmian po stronie podażowej wymagało także tworzenia klimatu makroekonomicznego.

Ekonomiści byli zgodni, że kreowanie tego klimatu dla zmian podażowych opierać się musi o 4 podstawowe procesy :

1. powiązanie cen krajowych z cenami światowymi

2. absolutna stabilizacja gospodarcza ( w warunkach hiperinflacji )

3. bodźcem dla przedsiębiorstw muszą stawać się sygnały rynkowe

4. zasoby wytwórcze w kraju muszą być mobilne ( prawo wyboru, mobilność wszystkich czynników wytwórczych łącznie z pracą )

Podstawową kwestią na początku lat 90 był wybór, którą z ważnych kwestii wdrożyć na początku a którą później.

Czy stabilizacja gospodarki powinna nastąpić przed zmianą struktury własności czyli przed prywatyzacją, czy też odwrotnie ??

Zaczęto jednak od stabilizacji, czyli walki z inflacją, zmiany polityki pieniężnej ( twardego finansowania ) polityki dochodowej, kursowej i fiskalnej.

Planowano wprowadzenie prywatyzacji po ustabilizowaniu gospodarki.

Opóźniona prywatyzacja wepchnęła jednak gospodarkę w stan recesji, która z kolei wytrąciła gospodarkę ze stanu stabilizacji.

Polityka stabilizacji objęła :

• uwalnianie cen rynkowych spod administracyjnej kontroli państwa. Do 1990 roku uwolniono 90 % wszystkich cen

Pod koniec 1990 zarysowała się równowaga makroekonomiczna na rynku; pojawiła się „inflacja korekcyjna” - inflacja utrzymywana pod względna kontrolą

• wprowadzenie restrykcyjnej polityki płac a ta polityka była z kolei częścią polityki dochodowej. ( zahamowano wzrost płac, tempo wzrostu płac skorelowano z tempem zmian wydajności pracy; wprowadzono podatek od ponadnormatywnego przekraczania płac ( od 100 - 500 % )

• zastosowanie restrykcyjnej polityki pieniężnej ( ograniczenia ilości pieniądza w obiegu )

Stworzono niezależny Bank Centralny, który jest jedyną instytucją odpowiedzialną za podaż pieniądza.

• restrykcyjna polityka fiskalna

Drastyczne zmniejszenie wydatków państwa i skorelowanie ich z podatkami; zakaz dodruku pieniędzy

• polityka walutowa :

Zmiana partnerów handlowych i zakresu wymiany z zagranicą;

Dewaluacja złotego co znalazło pozytywne odbicie w eksporcie

Zlikwidowano monopol państwa w handlu zagranicznym

Wprowadzono wewnętrzną wymienialność waluty krajowej na waluty innych krajów.

MPOT Wykład nr 3 17.03.2002r.

PROBLEMY STR.ROZWOJOWEJ W POLSCE.

Cel a strategie to nie to samo. społ. i państwo miało wizje transformacji.

Wizje to wytyczna droga a kolejne kroki tej drogi to jest strategia.

Ta strategia ma zmienić drogę wzrostu gospodarczego.

Rys. zaklęty krąg ubóstwa.

Str. rozwoju zajmuje się takim działem ekonomii, który nazywa się studia strategiczne.

Te studia wypracowywane są przez ośrodki uniwersyteckie, przez ośrodki badawcze. (w Polsce to KBN, PTE) a także wszelkiego rodzaju ośrodki,agendy państwowe, które zostały powołane do pracy nad tymi strategiami.

Mamy 5 STRATEGII:

1.Najczęściej rozważana to:

Str.LIBERALNA- ( Balcerowicz) hasło:

„ zdać się na rynek i jego mechanizm”

a za najważniejsze narzędzia przyjmow. się politykę pieniężną i fiskalną.

Za najważniejsze cele tych, które ją wykorzystują uważa się:

• Walkę z inflacją

• Możliwość przywrócenia równowagi makroekonomicznej

• Sprawność i efektywność takich efektów jak ceny.

• Usprawnienie alokacji zasobów, co prowadzić ma do wzrostu prod. i do wzrostu dochodów.

• Wystabilizowanie gospodarki,dobre funkcjonowanie nowo utworzonych rynków (kapitał., pieniężnego).

• Sprzyjanie wysokiemu poziomu oszczędzania

• Efektywne wykorzystanie krajowego kapitału (ciągle jest zbyt mały)

II Str. OTWARTEJ GOSPODARKI -

Po stabilizacji uważa za priorytet otw. gospodarki i skutki, konsekwencje tego otwierania. Otw. gospodarki uznawano za najważniejszy element w tej strategii.

Założenia:

• Szeroko rozumiany obrót za granicą (handel)

• Przypływ i odpływ kapitału ( ZIB zagr.inwest. bezpośrednie)

• Handel zagraniczny uczyniony jako priorytetowy krok (kraje azjatyckie -zastosowały).

Cała ta strategia zbudowana jest na korzyściach komparatywnych. Kraj musi sobie znaleźć miejsce na rynku gdzie osiąga przewagę komparatywną, wymiana międzynarodowa nie pojawia się w XXw. tylko już w czasach starożytnych.

III Str. INDUSTRALIZACJI czyli uprzemysłowienia.

Miała za cel wybudować strukturę przemysłu, który już istniał, wybudować przemysł ciężki a potem lekki, ogromna część nakładana na inwestycje.

Zmniejszać gałęzie przem. Ciężkiego a rozwijać, przem. Przetwórczy. Zwracano uwagę, że przemysł przetwórczy ma szansę na szybką efektywność, bo ludzie wszystkiego potrzebowali.

MPOT - wykład 4 - 21.04.2002

Polityka pieniężna

Polityka pieniężna dotyczy regulacji pieniądza w gospodarce.

Uprawiana jest na rynku pieniężnym, który jest rynkiem specyficznym, różniącym się od wszystkich innych rynków.

Popyt na pieniądz -

tworzą go podmioty ( gospodarstwa domowe, instytucje, przedsiębiorstwa itp. ) Popyt charakteryzuje się niejednorodna strukturą. Ze względu na motywy jego powstania rozróżniamy 3 różne rodzaje popytu na pieniądze. Tworzą one segmenty ( części składowe ) popytu ogólnego.

A B C

A ) popyt transakcyjny : potrzeby podmiotów gospodarczych, w celu zawierania transakcji. Popyt ten jest najobszerniejszy i najbardziej stabilny, ponieważ nie reaguje na zmianę stopy procentowej.

B ) popyt przezornościowy : popyt na pieniądz odkładany; jest on skorelowany ze stopa procentową

C ) popyt spekulacyjny : ( pieniądz u inwestora ) popyt na pieniądz przeznaczony na rynek papierów wartościowych; pieniądz ten pomnaża się.

Stopa procentowa pułapka płynności

p. przezornościowy + p. spekulacyjny

MS, MD.

Pułapka płynności : może wystąpić wtedy, gdy stopa procentowa w banku spadnie do bardzo niskiego poziomu; podmioty w takiej sytuacji wycofują swoje środki pieniężne z banków. W ten sposób dysponują dużą ilością pieniądza, dla którego poszukują dobrej formy lokaty. Część z tych pieniędzy przekazują na zakup potrzebnych dóbr i usług, dla części szukają sensownej lokaty ( na przykład na rynku obligacji ). Duży popyt na obligacje powoduje wzrost ich ceny, przez co stają się one nieatrakcyjne dla kupujących.

Obraz gospodarki w sytuacji pojawienia się pułapki płynności :

• brak pieniądza w bankach

• dużo płynnego pieniądza w gospodarstwach domowych.

Podaż pieniądza - ilość pieniądza znajdującego się w obiegu.

Rodzaje polityki pieniężnej :

1. polityka ekspansywna ( MS1 ) - zwiększanie podaży pieniądza

2. polityka restrykcyjna ( MS2 ) - zmniejszanie ilości pieniądza na rynku.

MS2 MS1

W rzeczywistości w gospodarce krąży zawsze trochę więcej pieniądza niż go w rzeczywistości wyemitowano.

Związane jest to z tym, że cześć transakcji zawieranych jest w postaci bezgotówkowej ( tzw. Pieniądz wykreowany ) .

Banki pod pojęciem podaży rozumieją różne zasoby pieniądza.

Podział zasobów pieniądza : ( kręgi zasobów )

M ₀ - ( najbardziej wewnętrzny krąg ) - baza monetarna ( pieniądz wielkiej mocy )

Pieniądz fizyczniedostępny w danym momencie, czyli pieniądz w gospodarstwach domowych, na ROR-ach, w banku

M ₁ = M ₀ + wkłady krótkoterminowe

M ₂ = M ₁ + wkłady średnioterminowe

M ₃ = M₂ + wkłady długoterminowe

M ₄ = M ₃ + papiery wartościowe.

Narzędzia którymi bank centralny posługuje się przy kreowaniu polityki pieniężnej :

polityka ekspansywna

skup papiery wartościowe

stopa rezerw obowiązkowych

stopa redyskontowa stopa kredytu refinansowego stopa kredytu lombardowego

operacje otwartego rynku

sprzedaż papierów wartościowych

polityka restrykcyjna

Stopa rezerw obowiązkowych może być:

• jednakowa dla wszystkich banków

• różna dla różnych banków

• różna dla różnych lokat

Bank Centralny stosuje obecnie jednakowe stopy rezerw obowiązkowych dla wszystkich banków, przy czym różne dla różnych wkładów oszczędnościowych ( około 20 % dla M₀ i M₁ , 10 % dla M₂ i M₃ )

NISKI POZIOM PRODUKCJI

NISKI POZIOM DOCHODÓW

NISKIE TEMPO AKUMULACJI

NISKI POZIOM OSZCZĘDNOŚCI I NWESTYCJI

---