UCZESTNICY STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH
I. Pojecie uczestnika międzynarodowego.
Uczestnikiem stosunków międzynarodowych można nazwać każdego nosiciela jakiejś aktywności, która wpływa na stosunki międzynarodowe w sensie pozytywnym lub negatywnym.
Działalność taka powinna być ciągłym, wolnym, świadomym i zamierzonym działaniem wywierającym skutki wykraczające poza granice jednego kraju.
Przez uczestnictwo rozumieć można też udział podmiotów w określonej, zbiorowej aktywności, działanie w związku z pozostałymi podmiotami oraz wnoszenie własnego wkładu w ta aktywność.
Atrybuty uczestnika międzynarodowego.
a/ niezależne działanie, b/ wpływ na stosunki międzynarodowe, c/ kształtowanie współzależności międzyna.
Podział uczestników.
a/ państwowe,
b/ pozapaństwowe - narody, organizacje i ruchy międzynarodowe, uczestnicy transnarodowi (przedsię-biorstwa, fundacje, kościoły), uczestnicy subpaństwowi (partie polityczne, organizacje społeczne, osoby fizyczne)
Podział uczestników według J. Kukułki.
a/ przedmiotowi
b/ podmiotowi (państwa, Stolica Apostolska, organizacje międzynarodowe i pozarządowe, a także osiągnięcia technologiczne i kulturalne, arsenały najgroźniejszej broni, międzynarodowy podział pracy, prestiż państw i narodów, stereotypy i mity międzynarodowe, ważne źródła surowców i energii).
II. Państwa. Strategia i polistrategia państw.
Podstawą funkcjonowania państwa są systemy polityczne w obrebie których funkcjonują, oraz normy prawa międzynarodowego. Państwa kreują, regulują i determinują całość stosunków w systemach międzynaro-dowych.
Podział państw ze względu na zakres efektywnej zdolności do działań międzynarodowych.
a/ mocarstwa uniwersalne zdolne do działań w skali globalnej we wszystkich dziedzinach np. USA,
b/ mocarstwa sektorowe zdolne do działań w skali globalnej w jednej dziedzinie np. Japonia,
c/ mocarstwa regionalne zdolne do efektywnego działania w regionie np. Francja,
d/ państwa zdolne do efektywnego działania w skali lokalnej np. Polska.
3. Polistrategia.
a/ różnica między polityką zagraniczną polega na tym, że w polistrategii bierze się pod uwagę nie tylko sytuacje realne lecz w większym stopniu sytuacje mające miejsce w rzeczywistości, nieznane, możliwe oraz prawdopodobne,
b/ nastepna różnica polega na tym, że polistrategia zajmue sjię aspektami operacyjno - prakseologicznymi polityki zagranicznej i spełnia wobec niej funkcje instrumentalną i służebną.
c/ trzecia różnica istnieje wtedy, gdy w polityce zagranicznej stałym ośrodkiem zainteresowania jest interes państwa, to w polistrategii ośrodek koncentracji uwagi jest zmienny.
III. Narody.
Jest to wielka grupa społeczna, która związana jest współnotą losów historycznych, kultyry, języka, terytorium oraz życia ekonomicznego.
narody w porównaniu z państwami mają ograniczony zakres zdolności do działania międzynarodowego. Mogą one nawiązywać i utzymywać stosunki z innymi uczestnikami, ale ich ranga jest niższa od stosunków międzypaństwowych.
IV. Organizacje międzynarodowe.
Powstają wtedy, gdy pewna zbiorowość państw akceptuje dotychczasowe oddziaływania wzajemne, oraz uznaje celowość ich powtarzania i kontrolowania.
Jest to zrzeszenie bądź to państw, bądź też innych osób prawnych lub fizycznych z różnych krajów, powołane do życia w celu realizowania zadań okreslonych w statucie. Istnieje podział na organizacje rządowe (międzynarodowe) i pozarządowe (inne osoby prawne lub fizyczne).
Podział ze względu na zakres kompetencji.
a/ wszechstronne (np. ONZ), b/ wyspecjalizowane (np. FAO, UNESCO)
Podział ze względu na kryterium przestrzenne.
a/ uniwersalne (np. ONZ) b/ regionalne (np. Wspólnota Europejska) c/ mieszane (np. NATO)
Funkcje organizacji międzynarodowych.
a/ stabilizacja zmierzająca do utrzymania i utrwalenia status quo politycznego, terytorialnego, ekonomiczne-go i kulturalnego,
b/ legitymizacja która sprowadza się do potwierdzania ważności nowych sytuacji faktycznych w stosunkach międzynarodowych,
c/ integracja zbliżająca uczestników stosunków międzynarodowych wokół realizacji wspólnych celów oraz zaspokojenia wspólnych potrzeb i interesów.
V. Wspólnoty i ruchy międzynarodowe.
Sa to związki zazwyczaj słabo zintytucjonalizowane i chociaż powołują własne organy czy też sekretariaty, to zwykle ich aktywność daleko wykracza poza działalność samych międzynarodowych organów.
Podział wspólnot międzynarodowych.
a/ organizacje polityczne (np. Światowa unia chrześcijańsko - demokratyczna)
b/ organizacje sportowe (np. FIFA),
c/ organizacje wyznaniowe (np. Światowy kongres Żydów)
d/ organizacje naukowe (np. Stowarzyszenie prawa międzynarodowego),
e/ organizacje kulturalne (np. międzynarodowa federacja operatorów filmowych),
f/ organizacje zawodowe i inne.
VI. Interesy i oddziaływanie uczestników stosunków międzynarodowych.
Interes międzynarodowy to relacja między potrzebami uczestnika stosunków międzynarodowych a zaspakającymi je dobrami lub wartościami, stosunkami i stanami rzeczywistymi.
Rodzaje interesów międzynarodowych.
a/ interesy światowego systemu stosunków międzynarodowych jak np. światowy spokój i bezpieczeństwo,
b/ interesy ponadregionalnych systemów stosunków międzynarodowych jak np. KBWE,
c/ interesy regionalnych systemów jak np. Unia Europejska,
d/ interesy poszczególnych państw,
e/ interesy uczestników stosunków międzynarodowych działających w wewnątrz państw.
Podział interesów.
a/ egoistyczne (interes jako dążenie do przetrwania, ochrony integralności terytorialnej itp.)
b/ egoistyczne i altruistyczne (państwa oprócz własnych interesów dążą do rozwoju systemów międzynaro-dowych,
c/ egoistyczne, altruistyczne i samozachowawcze (dążenia do ekspansji i samoobrony)
Podział interesów według J.Kukiełki.
a/ egzystencjalne (integralność terytorialna i bezpieczeństwo),
b/ koegzystencjalne (współpraca i uczestnictwo),
c/ funkcjonalne (skuteczność, sprawność i innowacyjność).