OSOBA
NIGHTINGALE |
osoba łączy w sobie komponenty fizyczne, społeczne, umysłowe, emocjonalne i duchowe, a jest czymś więcej niż sumą tych komponentów To holistyczne rozumienie osoby przez F. Nightingale ma swoje źródło w duchowości człowieka, który zawdzięcza swoje zbawienie zarówno dobrostanowi fizycznemu, jak moralnemu i emocjonalnemu Wszyscy ludzie są w zasadzie dobrzy, zdolni do osiągania doskonałości. Wszyscy są zdolni do twórczego rozwoju i do uwalniania się od cierpień Wszyscy ludzie są sobie równi. Człowiek jako osoba ma zarówno możliwości, jak i ponosi odpowiedzialność za te zmiany środowiska, które przynoszą korzyść zarówno jednostce, jak i społeczeństwu
|
HENDERSON |
Osoba jest ujmowana jako niezależna całość, cechująca się 14 uniwersalnymi potrzebami. Dziewięć z nich (1-9) to potrzeby biologiczne, cztery (10-12-13-14) to potrzeby psychiczne i społeczne, jedna (11) jest potrzebą duchowo-moralna. Te uniwersalne potrzeby człowiek zaspokaja w swoistym dla siebie stylu życia, a więc w sposób w pełni zindywidualizowany. Osobę ludzką cechują relacje pomiędzy ciałem i umysłem
|
PEPLAU |
o organizm, który „w swoisty dla siebie sposób redukuje napięcia wytwarzane przez potrzeby". Jej dalsze wy-jas'nienia mówią, że człowiek jest rozwijającym się systemem, o charakterystycznych właściwościach biochemicznych, fizjologicznych i interpersonalnych, posiadającym swoje potrzeby. Rozwój człowieka zachodzi w procesie interakcji ze znaczącymi osobami, a także dzięki sile własnej umożliwiającej zmienianie się. Pomocą w tym procesie służy pielęgniarka. W procesie rozwoju własnego człowiek dysponuje trzema poziomami możliwości postrzegania siebie: w pełni uświadamianymi, częściowo uświadamianymi, całkowicie nieświadomymi. Te ostatnie tworzą doświadczenia, które, jako wywołujące lęki, zostały zepchnięte do podświadomości. Własne postrzeganie siebie (koncepcja siebie) jest zaś syntezą tych ocen dokonywanych przez innych ludzi, które zostały przez człowieka zinternalizowane. Aktywności człowieka w bardzo pokaźnej mierze zależą od tego, jak on sam postrzega siebie. Kiedy człowiek dysponuje tymi wszystkimi trzema możliwościami, jego zdolności nabywania doświadczeń są najbardziej efektywne. Wtedy także ma najwięcej możliwości zaspokajania swoich potrzeb i integrowania różnych doświadczeń. Wzorce zachowań człowieka dojrzałego są determinowane: jego wcześniejszymi doświadczeniami, czynnikami sytuacji aktualnej oraz oczekiwaniami i celami w przyszłości. W chorobie, w związku z hospitalizacją, występuje często cofanie się zachowań człowieka do przejawiania ich mniej dojrzałych wzorców. Jest to wywołane niezaspokojeniem potrzeb i konfliktami celów. Wszystkie zachowania człowieka są wtedy ukierunkowane na transformację lęku, powstającego w związku z niezaspokojeniem potrzeb, oraz na ułatwianie powstawania potrzeb coraz wyższego rzędu (potrzeby ludzkie są organizowane hierarchicznie). Lęk powstaje m.in. wówczas, gdy komunikowanie z ludźmi zagraża poczuciu bezpieczeństwa człowieka Istotne znaczenie ma poziom jego nasilenia Lęk o słabym nasileniu wzmacnia możliwości percepcji człowieka. Jego nasilanie te możliwości coraz bardziej ogranicza, a gdy osiąga on poziom paniki, całkowicie uniemożliwia poznawanie rzeczywistości.
|