Upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim (I.I. 52 - 67): - niedorozwojowi ulegają u nich przede wszystkim czynności poznawcze (spostrzeganie, uwaga, wyobraźnia, pamięć, myślenie i orientacja społeczna); *spostrzeganie: osoby te spostrzegają wolniej, spostrzeganie mniej dokładne i w węższym zakresie, spostrzeżenia są niesprecyzowane; *pamięć: dobra pamięć mechaniczna (zdarzają się czasami przypadki wybitnej „pamięci fotograficznej”), słaba pamięć logiczna i dowolna, uczy się bez zrozumienia; posiada wolne tempo uczenia się, zapamiętuje piosenki i wiersze; - wyobrażenia są mniej dokładne; - nie rozumieją wielu słów (zwłaszcza określających przedmioty) oraz bardzo złożonych i skomplikowanych zjawisk; - mają trudności w wyrażaniu swoich myśli i rozumieniu wypowiedzi innych osób; - często nie potrafią wykrywać istotnych różnic i podobieństw między przedmiotami; - trudności w wydawaniu sądów i wyciąganiu wniosków; *uwaga: uwaga dowolna jest dobrze skoncentrowana na materiale konkretnym, jednostka krótko i słabo koncentruje się na treściach abstrakcyjnych, trudnych do zrozumienia, ograniczony czas uwagi; *mowa rozwija się późno: występują częste wady wymowy, mały zasób słownictwa przyczynia się do trudności z wypowiadaniem myśli, formułowaniem wypowiedzi, pojedyncze wyrazy wypowiada do 3 roku życia, zdania między 5-6 rokiem życia, pojawiają się częste agramatyzmy; *myślenie: jednostka ma małą samodzielność myślenia, dominuje myślenie konkretno-obrazowe nad pojęciowo-słownym, upośledzone jest abstrahowanie, uogólnianie, porównywanie oraz rozumienie przyczynowo-skutkowe, wnioskowanie i tworzenie pojęć; - dominuje słaby krytycyzm, ograniczona zdolność do samokontroli; - w wieku od 15 do 21 lat osiąga wiek inteligencji równy 8 do 12 lat; *opóźniony rozwój ruchowy (motoryka): siada pod koniec 1 roku życia, chodzi pod koniec 2 roku życia, wykazuje brak precyzji ruchów oraz ruchy mało skoordynowane, jest zdolny opanować w pełni czynności samoobsługowe oraz czynności zawodowe i dobrze je wykonywać; *rozwój emocjonalno-społeczny: jednostka wykazuje osłabioną kontrolę emocji, popędów, dążeń, jest zdolna do okazywania uczyć wyższych, wykazuje utrudnione przystosowanie społeczne; - dziecko z upośledzeniem w stopniu lekkim może uczęszczać do przedszkola masowego lub przedszkola z oddziałami integracyjnymi; - najkorzystniejszą formą nauczania jest szkoła podstawowa specjalna lub szkoła podstawowa z oddziałami integracyjnymi oraz szkoła zawodowa specjalna; - dorosły może pracować w wyuczonym zawodzie w zwykłych zakładach lub zakładach pracy chronionej.

Obraz dziecka upośledzonego umysłowo w stopniu lekkim: *myślenie: pozostaje w fazie myślenia konkretno-wyobrażeniowego, odpowiada cechom myślenia i rozumowania przedoperacyjnego; *dzieci upośledzone w stopniu lekkim potrafią dokonywać pewnych operacji logicznych, takich jak: klasyfikacja, szeregowanie, dodawanie, mnożenie, przyporządkowanie - pod warunkiem odwołania się do konkretu, najbardziej upośledzony jest rozwój myślenia abstrakcyjnego, brak jest wyższych form myślenia, charakterystyczna jest nieudolność syntetycznego ujmowania zdobytych wiadomości i wiązania ich w logiczną całość, a stąd wypływa ubóstwo wnioskowania i sądów; *spostrzegani: cechuje je synkretyzm, globalne ujmowanie faktów, zjawisk, obserwowanych obiektów poznania, zakres spostrzegania jest wąski, tj. w tym samym czasie dziecko lekko upośledzone umysłowo, spostrzega mniej przedmiotów, niż dziecko z rozwojem prawidłowym, zaburzenia wiążą się z niedojrzałością percepcyjną, ze słabo rozwiniętą funkcją analizy i syntezy; *uwaga: jest głównie mimowolna, wraz z wiekiem i nauczaniem wzrasta trwałość uwagi dowolnej, często bywa rozproszona i przyciągana przez bodziec intensywniejszy lub niezwykły. trudności w dłuższym koncentrowaniu się na określonym przedmiocie lub czynności, mała podzielność uwagi, wzmożone występowanie odruchu orientacyjnego; *wyobrażenia: powstają poprzez wznawianie w korze mózgowej śladów powstałych po działaniu poprzednich bodźców, są bardzo powierzchowne; *pamięć: jest słabo rozwinięta, trudności z zapamiętywaniem i odtwarzaniem, nowy materiał przyswajany jest bardzo wolno i wymaga wielokrotnych powtórzeń, zaburzona jest głównie pamięć logiczna, mniej zaś mechaniczna; *mowa: często pod względem formy i składni nie różni się od mowy dzieci w normie intelektualnej, jest uboga w pojęcia abstrakcyjne, ze względu na trudności w przyswajaniu i rozumieniu ich sensu, uboższy zasób słów przy przewadze słownictwa biernego nad czynnym; *emocje: sztywność oraz małe zróżnicowanie, słabo rozwinięta zdolność opanowywania popędów, występuje niedorozwój uczuć wyższych, związany z brakiem zdolności do rozumienia pojęć abstrakcyjnych, brak przeżyć emocjonalnych, wiążących się z zainteresowaniami i działalnością poznawczą, nieadekwatność emocji, związana z brakiem możliwości odróżniania spraw istotnych od błahych; *zachowanie: charakteryzuje się impulsywnością, brakiem przemyślenia, konsekwencji i przewidywania, sposób działania i reagowania zależy przede wszystkim od temperamentu, brak inicjatywy i samodzielności, łatwe uleganie sugestii, bierność, słaba ruchliwość psychiki i słaby krytycyzm; *charakterystyczne cechy sfery emocjonalno-motywacyjnej: oczekiwanie niepowodzenia, uzależnienie się od otoczenia zewnętrznego, wyuczona bezradność, wysoki i bardzo wysoki poziom lęku, zaburzenia typu zahamowania lub nadpobudliwość, tendencje do podtrzymania pozytywnych lub negatywnych interakcji społecznych (deprywacja społeczna), gniew, wrogość, agresywność; *rozwój własnego „ja”: przebiega podobnie jak u pełnosprawnych, w dużym stopniu zależy od środowiska, a zwłaszcza od stosunku rodziców do dziecka oraz od jego, pierwszych doświadczeń społecznych; *rozwój społeczny: proces dojrzewania społeczno-moralnego w upośledzeniu umysłowym przebiega podobnie jak u dzieci normalnych, jednak tempo tego procesu jest zwolnione i zróżnicowane, zależy głównie od: zdolności rozumienia sytuacji występujących we współżyciu społecznym, zdolności zapamiętywania, zdolności wyobrażania sobie oraz przewidywania skutków własnego działania, jednostka najwolniej osiąga dojrzałość w sferze uczuć moralnych i wiedzy moralnej, najszybciej w sferze, postaw, wartości, przekonań i poglądów moralnych, trudności z kształtowaniem się umiejętności społecznych wiążą się ze zwiększoną podatnością do, naśladownictwa, z ograniczonymi możliwościami rozwojowymi w zakresie intelektu i uczuć wyższych.

1

---