WSPÓŁCZESNE TEORIE KRYMINOLOGII:
Lemert - „Teoria naznaczenia społecznego” - mówi o tym, że człowiek staje się przestępcą, nie przez dokonanie czynu, lecz dlatego, że spotkał się z taką, a nie inną reakcją ze strony społeczeństwa i organów ochrony prawnej.
„Teoria podkultur” - na skutek chaosu normatywnego w którym żyją różne grupy społeczne , zwłaszcza mniejszości narodowych, imigranci i ich dzieci, co rodzi przestępczość.
Schutterland - „Teoria zróżnicowanych powiązań - istnieją zróżnicowana organizacja społeczna, w której, część społeczeństwa jest zorganizowana wokół pewnych wartości (przestrzeganie praw), a inna wokół wartości negatywnych.
Bourder - podłożem jego teorii są wartości ekonomiczne, kulturowe i oświatowe przejawiane w zbyt niskim wykształceniu warstw ludzkich.
Durkheim - człowiek w swym postępowaniu kieruje się egoistycznymi dążeniami, które tak długo kumulują się aż, do przyzwolenia społecznego, wszystko zależy od kontroli społecznej. Człowiek ze swej biologicznej natury jest zły, antyspołeczny, tylko kontrola społeczna powstrzymuje go przed zachowaniem przestępczym. Egoistyczne tendencje do popełniania przestępstw, rodzi się u ludzi wraz z rozwojem sił wytwórczych i zmianami środków produkcji.
Bandura - „Teoria uczenia się” - zachowań przestępczych uczymy się od innych pełnych przemocy agresywnych ludzi.
„Nowa kryminologia” - ostatnie w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii zrodził się niejednorodny nurt kryminologiczny (krytyczny, radykalny) odcinający się od dotychczasowych teorii mający w większości charakter pozytywistyczny. Zwolennicy tego nurtu częściej mówią o przestępczym systemie społecznym niż przestępczych jednostkach. Dlatego też za swój cel przyjęli zmianę w kapitalistycznych stosunkach społecznych, jako główny warunek ograniczenia przestępczości. Nowa kryminologia ujmuje przestępstwo znacznie szerzej np. uważa za przestępstwo także pewne działania grupowe np: rasizm. Wskazuje też na działania państwa: wyzysk ekonomiczny ludności. W różnych publikacjach zwykło się doszukiwać przyczyn gwałtownego wzrostu przestępczości i różnych przemian jakościowych w kilku czynnikach oraz uwarunkowaniach, jakie powstały po 1989.
Najczęściej wskazuje się na to, że:
Niektóre zjawiska o charakterze patologicznym kumulowały się i przeszły na obecne czasy ( np. alkoholizm, narkomania)
Powstały zupełnie nowe uwarunkowania rynkowe sprzyjające patologiom społecznym, zwłaszcza rozwój tzw. „ szarej strefy” i międzynarodowym powiązaniom przestępczym
Pełne otwarcie Polski na świat poza pozytywnymi skutkami stworzyło również sprzyjające warunki do przenoszenia szkodliwych idei i umożliwiło swobodne penetrowanie kraju przez międzynarodowe gangi przestępcze.
Nowy system gospodarczy uruchomił nieznane czynniki i mechanizmy dodatkowo pobudzające do przestępczości (np. bezrobocie), stwarzanie aktywnym, lec zdemoralizowanym jednostkom pełnej swobody działania.
Nieznanym często sposobom działania świata przestępczego nie są w stanie się przeciwstawić rozbite i przez to osłabione organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości.
Źródeł i przyczyn przestępczości nie można sprowadzać do jednego albo dwóch czynników czy kilku przyczyn. Zdarzenia przestępcze są, bowiem wynikiem wielorakich oddziaływań i uwarunkowań.
Sprawcy przestępstw nie stanowią homogenicznej klasy indywiduów na podstawie której, kryminolog mógłby łatwo wyprowadzić generalizację o charakterze przyczynowym
HOMOGENICZNY należący do tego samego rodzaju, mający te same cechy rodzajowe.
jednorodny
W literaturze przedmiotu wskazuje się, że przestępczość i jej rozmiary determinują określone sytuacje społeczno - ekonomiczne, a w tym w odniesieniu do przestępczości przeciwko mieniu, szczególnie dokuczliwy od kilku lat jest czynnik bezrobocia.
Związki z przestępczością wykazuje również migracja ludności, która sprzyja:
Żebractwu
Prostytucji
Włóczęgostwu
Przemytowi
Kradzieżom
Fałszerstwom
Poważnymi uwarunkowaniami i czynnikami poza biologicznymi i osobniczymi o charakterze kryminogennym są:
Niski poziom bytowania społecznego
Bezrobocie
Negatywne oddziaływanie środków przestępczych
Egzogenne czynniki przestępcze w środowisku nieletnich i młodocianych
Prostytucja, narkomania, alkoholizm
Zjawiska kulturowe o negatywnej treści społecznej
Niewłaściwe publikacje mediów inspirujące i instruujące potencjalnych przestępców
Niedostosowane do obecnej sytuacji rozwiązania instytucjonalno - prawne zwłaszcza słabości systemu penitencjarnego
Osłabienie dyscypliny społecznej
Lekceważenie obowiązujących norm prawnych
Patologie w zatrudnianiu pracowniczym
„szara strefa” - drugi obieg gospodarczy