Uniwersytet Opolski
NARKOTYKI A PRZESTĘPCZOŚĆ
Autorki:
Joanna Berent
Joanna Giermala
Agnieszka Minkowicz
Agnieszka Setnikowska
Opole 2011
Spis treści
Pojęcie uzależnienia
Rodzaje uzależnień
Pojęcie środka odurzającego
Przyczyny uzależnień
Objawy uzależnienia
Podział środków odurzających
Środki uspokajające
Środki halucynogenne
Substancje pobudzające
Substancje psychoaktywne
Skutki używania narkotyków
Przestępczość a narkotyki
Przestępstwa przeciwko prawu antynarkotykowemu
Przestępstwa o charakterze ogólnym
Kompulsywne przestępstwa o charakterze ekonomicznym
Przestępstwa psychofarmakologiczne
Młodzież a narkotyki
Skala zjawiska narkomanii w Europie
Skala zjawiska narkomanii w kraju
Przestępczość narkotykowa w Polsce (statystyka)
Pojęcie uzależnienia:
Uzależnienie to skłonność do przyjmowania substancji psychoaktywnych dających objawy tolerancji i głodu w przypadku jej braku.
Uzależnienie od środków odurzających lub substancji psychotropowych - zespół zjawisk psychicznych lub somatycznych wynikających z działania środków odurzających lub substancji psychotropowych na organizm ludzki, charakteryzujący się zmianą zachowania lub innymi reakcjami psychofizycznymi i koniecznością używania stale lub okresowo tych środków lub substancji w celu doznania ich wpływu na psychikę lub dla uniknięcia następstw wywołanych ich brakiem;
Rodzaje uzależnień:
Psychiczne - jednostka ma wewnętrzne przekonanie o tym, że nie jest w stanie funkcjonować bez określonego środka
Fizyczne - środek odurzając jest stałym elementem metabolizmu organizmu sprawiając, że organizm nie jest w stanie bez niego funkcjonować
Społeczne - na jednostkę działa presja otoczenia, grupy rówieśniczej
Pojęcie środka odurzającego:
Środek odurzający - substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego działająca na ośrodkowy układ nerwowy (wg Ustawy z dn. 9 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomani)
Przyczyny uzależnień
Kulturowe - moda, potrzeba odniesienia sukcesu, zaimponowania rówieśnikom, zbyt mała ilość rozrywek, atrakcyjnych zajęć. Ogólna dostępność środków odurzających, brak celów i perspektyw.
Psychospołeczne - zaburzone oddziaływanie środowiska rodzinnego, szkolnego, itd. Różnorodne niepowodzenia w życiu.
Biopsychiczne - zaburzenia emocjonalne i związana z nimi podatność na uzależnienia, nerwice, uszkodzenia mózgu, uwarunkowania genetyczne
Objawy uzależnienia:
Głód- to silna, nieodparta chęć napicia się alkoholu lub wzięcia narkotyku, połączona z narastającym napięciem, lękiem, niepokojem. Występuje często w miejscach lub sytuacjach kojarzonych z narkotykiem lub alkoholem.
Utrata kontroli to - trudności w kontrolowaniu zachowań związanych z braniem lub piciem. Uzależniony nie potrafi kontrolować rozpoczęcia zażywania lub picia, długości trwania picia lub brania, ilości wypijanego alkoholu lub zażywanych narkotyków.
Objawy abstynencyjne to objawy fizyczne, takie jak: skurcze mięśni, dreszcze, pocenie się, nudności, wymioty, połączone przede wszystkim z silnym lękiem i niepokojem, pojawiające się po zakończeniu brania lub picia.
Zmiana tolerancji to inna niż dawniej reakcja na alkohol lub inne środki - "słabsza" lub "mocniejsza" głowa. W związku z tym potrzeba zażywania większych lub mniejszych dawek.
Pogorszenie funkcjonowania społecznego to zaniedbywanie obowiązków, zainteresowań, zamykanie się w swoim świecie, oddalenie od bliskich z powodu zwiększającej się ilości czasu poświęcanego na zdobywanie i zażywanie narkotyku lub picie alkoholu.
Pogorszenie funkcjonowania fizycznego i emocjonalnego to np. branie narkotyków, picie alkoholu pomimo wiedzy o powodowanych przez te środki szkodach fizycznych i psychicznych
Podział środków odurzających
Substancje psychoaktywne
Heroina - w postaci czystej heroina jest białą, sypką, bezwonną substancją o gorzkim smaku i temperaturze topnienia 173 °C. Zaliczana jest do grupy depresantów. Heroinę otrzymuje się poprzez acetylację morfiny, którą z kolei wyodrębnia się z opium - mleczka makowego, bądź z suszonej słomy makowej, pochodzących z maku lekarskiego. Heroina na czarnym rynku występuje w kilku formach:
brown sugar - tania, zanieczyszczona odmiana heroiny
kompot - tania "polska heroina" wytwarzana ze słomy makowej
„czysta heroina" - droga, wysoko przetworzona substancja o kolorze białym, do lekko beżowego o dużej zawartości heroiny.
Heroina wykazuje następujące efekty działania na organizm ludzki:
wpływa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy, w szczególności na ośrodek oddechowy
znosi odczuwanie bólu
wywołuje euforię, senność, błogą apatię, wprowadza w błogostan i stan niewrażliwości na przykre doznania
zwęża źrenicę do wielkości główki szpilki
spowalnia perystaltykę żołądka i jelit
kurczy zwieracze
Działając bardzo silnie przeciwbólowo heroina może maskować rozwój choroby w organizmie, która może zostać zauważona dopiero w daleko zaawansowanym stadium. Heroina powoduje również zaburzenia w cyklu menstruacyjnym, aż do zaniku miesiączki włącznie. U noworodków kobiet, które stosują heroinę występuje zespół abstynencyjny.
Morfina - najważniejszy z alkaloidów wchodzących w skład opium. Została wyodrębniona w roku 1804. W stanie czystym jest białą substancją stałą, o gorzkim smaku, słabo rozpuszczalną w wodzie. Ma działanie narkotyczne (odurzające), przeciwbólowe, przeciwkaszlowe, przeciwbiegunkowe, działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy (zalicza się do depresantów). Nadmierne dawki mogą prowadzić do śpiączki z depresją ośrodka oddechowego (niewydolność oddechowa). Kilkunastokrotne użycie morfiny prowadzi do uzależnienia fizycznego, uzależnienie psychiczne występuje znacznie szybciej. Powtarzanie dawek morfiny, podobnie jak innych leków opioidowych powoduje powstawanie tolerancji na lek.
Substancje pobudzające
Kokaina - Czysta kokaina to biała, krystaliczna substancja, słabo rozpuszczalna w wodzie, o temperaturze topnienia 98 °C. Kokaina bardzo silnie uzależnia psychicznie powodując zmiany w mózgu. Po zażyciu kokainy następuje okres euforii, a potem okres złego samopoczucia, który skłania do zażycia kolejnej dawki. Niektóre osoby mogą nie być w stanie powstrzymać się przed przyjęciem drugiej dawki jeszcze w trakcie działania pierwszej.
Przyjemne efekty wywoływane przez kokainę są przyczyną powstania wewnętrznego przymusu ciągłego używania narkotyku pomimo niekorzystnych skutków, jakie mogą wystąpić. To łaknienie jest spowodowane uzależnieniem psychicznym. Powoduje ciągłe zwiększanie dawek - większość osób nie potrafi narzucić sobie ściśle określonych ilości. W pogoni za euforią, wiele osób często ignoruje oznaki niebezpieczeństwa.
Psychologiczne czynniki uzależnienia są takie same dla kokainy jak i dla wszystkich psychoaktywnych narkotyków. Uzależniona od tego rodzaju narkotyków osoba może okazywać chęć przyjmowania ich przez dłuższy czas niż to na początku zakładała. Przy dłuższym zażywaniu kokainy odczucia euforii, wiary w siebie i rozradowania zmniejszają się, a ich miejsce zaczyna z wolna zajmować depresja, podenerwowanie i stany schizofreniczne (zjawisko tachyfilaksji). Często, aby ominąć te niemiłe konsekwencje, zwiększa się dawki do większych ilości odlatując na kilka godzin, a nawet dni. Ponieważ taka osoba nie potrafi sama zmniejszyć ilości branej kokainy lub całkowicie przestać brać, okoliczności związane ze zdobywaniem, przygotowaniem i zażyciem narkotyku zabierają jej coraz więcej czasu. Osoby uzależnione alienują się, stają się podejrzliwe i samolubne - coraz ważniejsze staje się zdobycie narkotyku. W tym celu oszukują, kradną i popełniają inne przestępstwa. Już pierwsze zażycie kokainy powoduje silną chęć sięgnięcia po nią po raz kolejny. Zważywszy na wysoką cenę narkotyku i silne efekty uzależniające, kokaina szybko zaczyna odgrywać coraz większą rolę w życiu zażywającego
Amfetamina - Możliwe są poważne konsekwencje zdrowotne z powodu wyczerpania organizmu. W przypadku spożycia dużych ilości mogą się pojawiać takie problemy jak:
zaburzenia wzroku i słuchu,
arytmia serca, mogąca w skrajnych przypadkach powodować zawał,
wycieńczenie organizmu,
psychoza amfetaminowa.
Następnego dnia po zażyciu występują objawy wyczerpania, takie jak np. potrzeba snu. Najskuteczniejszym lekarstwem jest przespanie kilku dodatkowych godzin. Po zażywaniu kolejnych dawek przez wiele dni (tzw. "ciąg") mogą wystąpić objawy bardzo dużego wyczerpania organizmu, takie jak bardzo silna potrzeba snu, ogólna ospałość, depresja, utrata wagi, spadek odporności na infekcje, silne migreny i zawroty głowy. Już pierwsze zażycie może doprowadzić do tak zwanej psychozy amfetaminowej.
Ze względu na fakt, że amfetamina powoduje zanik poczucia głodu i zmęczenia - spożywanie jej, połączone z sytuacją wzmożonego wysiłku fizycznego (dyskoteka, uprawianie sportu ekstremalnego, ciężka praca fizyczna, duży wysiłek umysłowy), powoduje niekiedy bardzo poważne konsekwencje na skutek wyczerpania i odwodnienia, ze zgonem włącznie.
Osoby często spożywające amfetaminę mogą wpaść w "ciąg amfetaminowy". Amfetamina nie powoduje uzależnienia fizycznego lub jest ono bardzo słabe (może objawiać się dusznościami i lekkimi zawrotami głowy w momencie odstawienia), wywołuje jednak - jak każdy środek pobudzający - uzależnienie psychiczne. Najczęstszą przyczyną śmierci po przedawkowaniu amfetaminy jest paraliż mięśni oddechowych, a więc uduszenie się lub zatrzymanie akcji serca wskutek arytmii lub zawału.
Środki halucynogenne
Marihuana - (z języka hiszpańskiego) to suszone i czasem sfermentowane kwiatostany konopi - głównie roślin żeńskich. Spożycie marihuany, pomimo licznych kontrowersji, sankcji społecznych i prawnych oraz działań światowych władz i organizacji, stanowi dziś popularną formę "zakazanej rozrywki" - "bezpieczną i naturalną" alternatywę wobec "twardych" narkotyków.
Przeprowadzone dotąd badania nie dają pewnych rezultatów co do kwestii szkodliwości oraz skutków długotrwałego przyjmowania marihuany. Pośród propagatorów i użytkowników popularna jest opinia o jej niskiej, względem innych środków, szkodliwości. Badania przeprowadzone przez Światową Organizację Zdrowia potwierdzają tę tezę, pod względem zdrowotnym uznając spożycie konopi za mniej szkodliwe, niż konsumpcję legalnych używek: tytoniu oraz alkoholu
Efekty doświadczane po spożyciu marihuany są indywidualne i zależne od ilości, rodzaju oraz jakości surowca, sposobu przyjmowania, a także genów, organizmu czy ogólnej sytuacji. Najczęstsze z nich, to:
polepszenie nastroju, euforia
tymczasowe upośledzenie pamięci krótkotrwałej, pobudzenie wyobraźni
"otwarcie zmysłów", wzmocnienie percepcji, wzmożona wrażliwość na bodźce
osłabienie koncentracji
zaburzenia w percepcji czasu
zwiększone łaknienie
suchość w ustach i pieczenie oczu, spowodowane wyschnięciem śluzówek
przyspieszone tętno, uczucie chłodu
spadek aktywności fizycznej
LSD (Dietyloamid kwasu D-lizergowego) - Fizyczne reakcje na LSD są bardzo różne, jednak najczęściej występują: hipertermia, gorączka, podniesiony poziom cukru we krwi, skurcze macicy, gęsia skórka, przyspieszony puls, nadprodukcja śliny, szczękościsk, pocenie się, rozszerzenie źrenic, bezsenność, parestezje, drgawki i synestezja. Zażywający LSD wymieniają też odrętwienie, roztrzęsienie, osłabienie i mdłości. LSD często błędnie określane jest jako halucynogen, jednak substancja ta, podobnie jak większość psychodelików nie wywołuje halucynacji, czyli obrazów nieistniejących obiektów, tylko zmiany w postrzeganiu psychicznym i zmysłowym.
Środki uspokajające
Barbiturany - Silne właściwości uzależniające. Przy dłuższym stosowaniu dochodzi do uzależnienia psychicznego jak i fizycznego. Szybki wzrost tolerancji powoduje częste zwiększanie dawki. Pełne uzależnienie pojawia się jednak dopiero po kilkumiesięcznym stosowaniu dużych dawek.
pobudzenie przechodzące w senność
przyćmienie świadomości, lęki
pogorszenia zdolności dokonywania oceny
bełkot
utrata koordynacji ruchów, zawroty
problemy z pamięcią
ogólne znieczulenie
Odstawienie barbituranów powoduje bezsenność połączoną z niepokojem czy majaczeniem, czasami występują urojenia i halucynacje. Temperatura ciała wzrasta, pojawiają się drżenia mięśniowe, które mogą przerodzić się w napady drgawkowe, a nawet w ataki padaczkowe.
Skutki używania narkotyków
Problem nadużywania substancji uzależniających jest o tyle poważny, że większość osób, które ich używają nie leczy się, a nawet nie zdaje sobie sprawy z tego, jak poważne ma problemy ze zdrowiem. Uzależnienie od substancji psychoaktywnych rodzi szereg problemów zdrowotnych dla człowieka. Mogą być to m.in. śmiertelne zatrucia (przedawkowania), ostre i przewlekłe zaburzenia psychiczne, zaburzenia funkcjonowania poszczególnych narządów lub całego organizmu. Wszystko to prowadzi do obniżenia jakości życia i jego skrócenia. Uzależnienia są przyczyną niebagatelnych szkód społecznych. Na poziomie funkcjonowania rodziny prowadzą do poważnych problemów natury emocjonalnej i ekonomicznej. Na poziomie społeczeństw prowadzą do rosnących kosztów opieki medycznej, powiększania się grupy osób chorych i niepełnosprawnych. Około 50% wszystkich samobójstw popełnianych jest pod wpływem substancji psychoaktywnych, a do więcej niż połowy śmiertelnych wypadków drogowych przyczynia się osłabienie zdolności (notorycznych kierowców z powodu alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych. Rozprzestrzenianie się chorób przenoszonych przez krew, wśród nich HIV/AIDS i wirusowego zapalenia wątroby jest w dużej mierze skutkiem używania narkotyków drogą dożylną.
Przestępczość a narkotyki
Przestępstwa psychofarmakologiczne
Model psychofarmakologiczny zakłada, iż zażycie dużej dawki substancji psychoaktywnej lub długotrwałe używanie narkotyku może powodować agresję i przemoc. Ponadto skutki użycia narkotyków mogą objawiać się m.in. pobudliwością, drażliwością, lękami, rozhamowaniem, silnymi zmianami nastrojów, zaburzeniami kognitywnymi i ograniczoną zdolnością oceny sytuacji. Wszystkie powyższe okoliczności mogą prowadzić do zachowań przestępczych. Jednocześnie do tej kategorii trzeba również zaliczyć przestępstwa będące wynikiem zażywania narkotyków przez ofiarę przestępstwa, takie jak napaść seksualna, popełniona, gdy ofiara jest pod wpływem substancji psychoaktywnej oraz kradzieże czy rozboje, które stają się możliwe, gdy ofiara traci sprawność z powodu zażycia narkotyków. Nie można jednoznacznie stwierdzić, które substancje psychoaktywne mają uniwersalne właściwości kryminogenne, ponieważ zachowanie człowieka pod wpływem narkotyków jest uwarunkowane zarówno indywidualnie, jak i środowiskowo. Badania wykazują jednak istotny wpływ narkotyków (począwszy od środków stymulujących po opiaty i środki uspokajające) na nasilanie zachowań gwałtownych, często prowadzących do czynów przestępczych.
Kompulsywne przestępstwa o charakterze ekonomicznym
Czyny przestępcze popełniane są często w celu uzyskania środków finansowych potrzebnych na zaspokojenie głodu narkotykowego. W ramach tych działań mogą występować takie przestępstwa jak: sprzedaż narkotyków lub prostytucja (w przypadku gdy są niezgodne z prawem), przestępstwa związane z kradzieżą (np. kradzież sklepowa, rozbój, kradzież z włamaniem), a także fałszowanie recept i włamania do aptek przez osoby uzależnione od narkotyków. Podczas gdy określenie „kompulsywny” wskazuje, że konieczny jest pewien stan uzależnienia, to sprawcami w tej kategorii są wszyscy, którzy muszą finansować zażywanie narkotyków za pomocą nielegalnych dochodów. Obraz tych przestępstw jest jednak w dużej mierze uwarunkowany wzorem używania substancji, sytuacją społeczno-ekonomiczną oraz stylem życia osoby.
Przestępstwa o charakterze ogólnym
Przypadki przestępstw o charakterze ogólnym dotyczą głównie czynów z użyciem przemocy (np. napady, zabójstwa), występujących w ramach funkcjonowania rynku nielegalnych narkotyków i związanych ze sprzedażą, dystrybucją oraz zażywaniem tych substancji. Przemoc jest bowiem stosowanym narzędziem kontroli, szczególnie w sytuacjach takich jak: spory o terytorium, kary za oszustwo, inkasowanie należności i starcia z policją. Przestępstwa o charakterze ogólnym mogą obejmować także korupcję w przedsiębiorstwach, administracji rządowej, systemach bankowych. Warto zauważyć, iż może zaistnieć efekt wzajemnego wzmacniania między działalnością przestępczą a zażywaniem narkotyków: osoby związane z subkulturą przestępczą są w większym stopniu zagrożone problemami narkotykowymi, natomiast osoby problemowo zażywające narkotyki są bardziej zagrożone zaangażowaniem się w działalność przestępczą.
Przestępstwa przeciwko prawu antynarkotykowemu
Przestępstwa przeciwko prawu antynarkotykowemu obejmują przypadki naruszenia przepisów dotyczących narkotyków, jak zażywanie, posiadanie, uprawa, produkcja, handel narkotykami i ich prekursorami oraz przestępstwa związane z kierowaniem pojazdami pod wpływem narkotyków. Związek między narkotykami i przestępczością w tym przypadku wynika z definicji przyjętej w przepisach prawnych, a nie z wpływu jednego zachowania na drugie. Podstawą warunkującą zaistnienie tego typu przestępstw jest bowiem zakaz dotyczący grupy nielegalnych substancji psychoaktywnych. Do tej pory badania nad związkiem pomiędzy zażywaniem narkotyków/handlem narkotykami i przestępczością przeprowadzano głównie w Stanach Zjednoczonych, a próbą badawczą były najczęściej populacje osób przebywających w odosobnieniu (leczenie odwykowe, areszt). Stąd też dokonane analizy schematów łamania prawa ukazują ograniczony obraz złożonych zależności między narkotykami a przestępczością w całej populacji. Podejmowano próby oszacowania liczby przestępstw związanych z narkotykami, co okazało się bardzo trudne z uwagi na fakt, iż wiele z nich nie zostaje zarejestrowanych, a oficjalne dane statystyczne w sposób niepełny oddają skalę problemu. Podsumowując, należy zaznaczyć, że wprowadzone kategorie i modele teoretyczne przestępstw związanych z narkotykami mogą wzajemnie się pokrywać. Podział ten jednak umożliwia dokonanie konceptualizacji przestępstw związanych z narkotykami i ułatwia przeprowadzenie porównań.
Młodzież a narkotyki
Narkotyki i wszystko, co się z nimi wiąże, nie są dla młodzieży z gimnazjów i liceów obszarem drażliwym. Młodzi ludzie wypowiadają się na ich temat swobodnie i bez zahamowań. Nic w ich sposobie mówienia i konstruowania wypowiedzi nie wydaje się być próbą ominięcia kłopotliwych tematów, ukrycia lub zakamuflowania prawdziwych postaw i poglądów czy nieujawniania doświadczeń. Uczestnicy dyskusji swobodnie opowiadali o tym, co obserwują na co dzień wśród swoich rówieśników, bliższych i dalszych znajomych, kolegów ze szkoły i współuczestników imprez.
W dyskusjach pojawiły się trzy nurty narracji o problemie narkotyków.
Nurt rzeczowy, w ramach którego były relacjonowane obyczaje, okoliczności przyjmowania narkotyków, opinie o ich działaniu, wadach i zaletach, zagrożeniach i pożytkach. W tym nurcie młodzież posługuje się własnym, wzajemnie zrozumiałym językiem, językiem „podwórka”, grupy rówieśniczej czy „paczki”, czasami starając się przełożyć go na język bardziej oficjalny, publiczny, tak by był zrozumiały dla dorosłych.
Nurt polemiczny. Większość wypowiedzi na temat postrzegania problemu narkotyków wśród młodzieży, przyczyn zażywania, potencjalnej szkodliwości substancji i zagrożeń, które ze sobą niosą miało formę mniej lub bardziej otwartej polemiki. Kwestionowano treści przekazu kierowanego do młodzieży przez rodziców, wychowawców, nauczycieli, podważano oficjalne stanowisko instytucji zajmujących się tą problematyką.
marihuana jest mniej szkodliwa od alkoholu, zarówno jeśli chodzi o bezpośrednie skutki zdrowotne dla jednostek, jak i skutki ogólnospołeczne - zasługuje na legalizację choćby dla zachowania jakiejś spójności sytemu norm społecznych,
legalizacja zniosłaby urok zakazanego owocu, który obecnie stymuluje spożycie,
zlikwidowałaby czarny rynek, przyniosłaby dekryminalizację całej dużej sfery zachowań i powiązań społecznych, mniej by było wszelkiego rodzaju problemów, mniej zaangażowania policji i wymiaru sprawiedliwości i mniej przypadkowych ofiar, zwłaszcza wśród młodych, łatwowiernych ludzi, których najłatwiej złapać,
lepsza kontrola nad jakością - marihuana w legalnym, kontrolowanym obrocie nie zawierałaby szkodliwych domieszek,
wielostronne korzyści: dla państwa (akcyza), dla hodowców (zarobek), dla użytkowników (łatwiejszy dostęp do towaru o gwarantowanej jakości),
bo na tym polega wolność obywatelska (przy spełnieniu warunku - legalizacja dla pełnoletnich). Każdy jak chce, może sobie zaszkodzić w dowolny sposób, a palący marihuanę nikomu nie szkodzi, nikt nie jest skrzywdzony,
marihuana jest potrzebna niektórym wyznaniom, światopoglądom,
dla większego szacunku społecznego wobec prawa, bo zakaz i tak nie działa, każdy kto chce, może marihuanę zdobyć.
Nurt dogmatyczny sprowadzał się do stanowiska: narkotyki to zło, które należy potępić i zwalczać. Dogmatyzm nie polegał jednak na samej tylko kategoryczności tego stanowiska, ale także na jego bezdyskusyjności. Przez tych, którzy go stosowali, traktowany był jako pewnik nie wymagający z jednej strony żadnych uzasadnień, a z drugiej był niepodatny na argumenty logicznie go podważające. W ramach tego nurtu formułowano poglądy, że o narkotykach należy raczej milczeć, niż informować, bo każda forma informacji to ich propagowanie i że jeśli nawet marihuana nie jest szkodliwa, a może nawet jej palenie ma korzystne skutki, to i tak powinna być nadal prawnie zakazana, bo jej legalizacja stałaby się furtką dla następnych, już nie tak niewinnych substancji.
Powszedniość i powszechność
Narkotyki spowszedniały. Branie przestało być ekscesem, czymś specjalnym - stało się elementem codzienności, a sam temat nie jest już tabu - jest przedmiotem normalnych rozmów i nikt się z tym nie kryje, tak mówią zarówno liderzy młodzieżowi, jak i uczniowie eksperymentujący z narkotykami. W klasie, w szkole w grupie towarzyskiej wszyscy wiedzą, kto i co bierze oraz jak często. Nikt ani nie potępia, ani nie wyróżnia osób biorących narkotyki. O narkotykach mówi się takim samym tonem, jak o wszystkich innych spawach. Nie jest to temat ani bardziej ekscytujący, ani też wstydliwy. Oznacza to między innymi, że jako norma środowiskowa obowiązuje wysoki poziom przyzwolenia dla brania i dla samych biorących. Branie nie jest aktem desperacji, objawem eskapizmu, kontestacją czy manifestacją sub- lub kontrkultury. Należy do porządku codzienności i dopóki nie przybierze rozmiarów ekstremalnych, nie zakłóca pełnienia typowych, młodzieżowych ról społecznych. Oznacza to - w porównaniu z sytuacją sprzed około dwudziestu lat - „oswojenie” i „udomowienie” narkotyków przez kulturę młodzieżową. Podobne przesunięcie zaszło też na poziomie językowym. Narkotyki zaliczane są do kategorii „używek”, podobnie jak alkohol i papierosy.
Skala zjawiska narkomanii w Europie
Sprawozdanie o stanie problemu narkotykowego o Europie prowadzone przez Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA)pokazuje, że problem narkotyków i narkomanii w Europie jest jednym z wiodących, a dostęp do narkotyków jest coraz łatwiejszy.
Konopie
około 70 milionów Europejczyków przynajmniej raz w życiu sięgnęło po ten narkotyk około 23 miliony używały konopi w ciągu ostatniego roku.
Największy odsetek waha się od 5 % - 10% w Belgii, Estonii i na Węgrzech i Portugalii do 24-31 w Danii, Hiszpanii Francji i Wielkiej Brytanii.
Konopie używają głównie młode osoby w wieku 15-34, szczególnie 20 latkowie.
Amfetamina - obecnie najbardziej dostępna substancja w Europie.
0,1 %- 3,6 % - populacji Państw Członkowskich UE przynajmniej raz w życiu zażyło amfetaminę, za wyjątkiem Danii (6,9 %) Wielkiej Brytanii 11,5 %. Około 0,3- 7,2% populacji Europy próbowało ekstazy.
Zażywanie tych środków jest zjawiskiem, które dotyczy głownie młodzieży
Kokaina
Przynajmniej 4,5 miliona mieszkańców UE zażywało kokainę w ostatnim roku.
Od 0,1 % do 3 % populacji ludzi dorosłych przyznaje się do spróbowania kokainy przynajmniej raz w życiu. Liczba ta jest dużo mniejsza niż w przypadku konopii, ponieważ jej stosowanie zostało zaniechane po okresie młodzieńczych eksperymentów lub zdarza się sporadycznie np. podczas weekendowych wyjazdów i imprez rozrywkowych. Spożycie kokainy jest największe wśród mężczyzn w wieku 15-24, wśród mieszkańców Hiszpanii i Wielkiej Brytanii.
Skala zjawiska narkomanii w kraju
Analiza oparta jest na danych Diagnozy Społecznej 2007, danych Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, danych Państwowego Zakładu Higieny, Krajowego Centrum ds.AIDS.
Wg Diagnozy Społecznej można mówić o spadku osób biorących narkotyki w porównaniu z 2005r., mimo wszystko poziom zażywania narkotyków jest nadal wysoki. W porównaniu z 1991r liczba osób biorących narkotyki zwiększyła się trzykrotnie z 0,4 do 1,2 w 2005r. i 1,0 w 2007 r.
Z roku na rok powiększa się zakres terytorialny oraz społeczny tego zjawiska w kraju.
Narkotyki biorą coraz częściej mieszkańcy województw wschodnich takich jak lubelskie, podlaskie, przedsiębiorcy, absolwenci szkół zawodowych. Najbardziej zagrożeni są jednak studenci i uczniowie różnych szkół oraz osoby bezrobotne. A w skali terytorialnej osoby z województw północno- zachodnich takich jak pomorskie i kujawsko-pomorskie.
Najczęściej używana jest marihuana i haszysz, do jej spróbowania przyznaje się 19 % gimnazjalistów oraz 33 % osób w klasach ponadgimnazjalnych. Widać również wzrost używania marihuany, kokainy wśród osób klas ponadgimnazjalnych.
Z badań wynika, że chłopcy częściej sięgają po narkotyki. Tak samo jest w grupie dorosłych- mężczyźni częściej niż kobiety.
Gimnazjum: 22% chłopców i 17% dziewczyn chociaż raz w życiu użyło marihuany.
Klasy ponadgimnazjalne: 42% chłopców i 23% dziewcząt użyło przynajmniej raz w życiu marihuany
Polski rynek narkotykowy jest dość elastyczny i dostosowuje się do potrzeb odbiorców. Pojawiają się produkty własnej roboty jak i środki importowane. Następstwem tego jest wzrost osób uzależnionych jak i przestępstw związanych z narkotykami. Pierwsza połowa lat 90, to wzrost liczby przestępstw związanych z narkotykami. W 1997 wprowadzono nową ustawę według której posiadanie narkotyków również stało się przestępstwem, stąd tak gwałtowny wzrost liczby przestępstw.
Przestępczość narkotykowa w Polsce (statystyka)
1105 (1990 r.)
6780 (1996 r.).
16432 (1998 r.)
67560 (2005 r.)
70202 (2006 r.)
63007 (2007 r.)
68288 (2009 r.)
W oparciu o ustawę o przeciwdziałaniu narkomanii obowiązującą od 2005 roku stwierdzono 68288 czynów. Od 2005 pułap utrzymuje się od 67560 w 2005 do 63007 w 2007r. Zarzuty za handel narkotykami usłyszało w 2009r. 26204 osoby.
16