Rawenna
Rawenna znana jest przede wszystkim jako wybitny ośrodek mozaikarstwa. Osiem zabytków tego miasta (mauzoleum Galli Placydii, baptysterium Ortodoksów, baptysterium Arian) określonych jako zabytki wczesnego chrześcijaństwa i mozaikarstwa, zostało wpisanych w 1996 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Baptysterium Ortodoksów
Prace budowlane nad baptysterium rozpoczęto pod koniec IV wieku, a końcowy kształt uzyskało ono w 458 w czasach biskupa Neona.
Budowla jest założona na planie centralnym, powstała z przebudowy łaźni rzymskiej. Oświetlają ją okna w niszach oddzielonych od siebie arkadami ozdobionymi płaskorzeźbami, na których przedstawiono postacie 16 proroków. Sklepienia nad niszami zdobi dekoracja złożona z motywów roślinnych i zwierzęcych. Na kopule znajduje się mozaika, której centralną część zdobi przedstawienie Chrztu Jezusa w Jordanie. Na kopule, wokół środkowego obrazu wykonano wizerunki 12 apostołów. Najniższy krąg to kolumnowy portyk z czterema ołtarzami, na których znajdują się otwarte księgi Ewangelii.
Jest to jedno z najlepiej zachowanych baptysteriów zbudowanych w V wieku.
Baptysterium Arian
Wzniesione przez króla ariańskich Ostrogotów Teodoryka w VI w przy katedrze, która dziś jest pod wezwaniem Św Ducha. Nawiązuje formą architektoniczną i malarską do baptysterium Ortodoksów. Zbudowane zostało na planie ośmiokąta z czterema apsydami. Kopułę zdobi mozaikowa scena Chrztu Jezusa w Jordanie. Wokół tej sceny widzimy 12 apostołów w procesji prowadzonej przez św. Piotra i św. Pawła oraz tron dla Chrystusa.
Mauzoleum Galii Placydii
Zdaniem ekspertów UNESCO jest to najwcześniejszy i najlepiej zachowany z wszystkich zabytków mozaik.
Mauzoleum zostało ufundowane jako kaplica przy dziś nieistniejącym kościele św. Krzyża. Jest budowlą grobową Galli Placydii, córki Teodozjusza I Wielkiego, powstałą w 1 połowie V wieku. Budynek ma plan krzyża greckiego. Główna część budowli pokryta jest kopułą, a ramiona wieńczy sklepienie kolebkowe.
Kopuła zdobiona jest niebieską mozaiką ze złotym krzyżem, gwiazdami oraz symbolami ewangelistów. Na ścianach znajdujących się poniżej przedstawionych jest ośmiu apostołów oraz pijące gołębie. Woda, z której piją ptaki, to woda życia, odnosząca się do życia wiecznego. Nad wejściem do mauzoleum znajduje się mozaika wyobrażająca Chrystusa jako Dobrego Pasterza, ubranego w purpurową szatę siedzącego na skale. Na ścianach części środkowej są ukazane Nauki Apostolskie, a na ramionach mauzoleum przedstawienie Świętych Męczenników (zwłaszcza słynne przedstawienie Męczeństwa Św. Wawrzyńca). Wawrzyniec niesie krzyż i zbliża się do rozżarzonego rusztu, na którym poniósł męczeńską śmierć. Z lewej strony stoi biblioteczka świętego z księgami czterech Ewangelii.
Oprócz przedstawień figuralnych, w mauzoleum znajdują się także mozaiki zoomorficzne, roślinne i ornamentalne.