Otyłość

Otyłość:

Egzogenna →dodatni bilans energetyczny

Endogenna

Spowodowana zaburzeniami endokrynnymi (niedoczynność gruczołu tarczowego, choroba/zespół Cuschinga)

Zespoły uwarunkowane genetycznie

Choroba OUN (stany zapalne, urazy, guzy okolicy podwzgórza i przysadki)

Definicja

Otyłość jest stanem patologicznego zwiększenia ilości tkanki tłuszczowej. Stan nadmiernego gromadzenia się tłuszczu w organizmie powyżej 25% u mężczyzn i 30% u kobiet masy ciała.

Dla celów praktycznych w diagnostyce otyłości posługujemy się obliczaniem nadmiaru masy ciała w stosunku do masy należnej, wskaźnikiem masy ciała oraz pomiarem obwodu w talii.

Należną masę ciała można obliczyć wg wzoru:

• Dla kobiet (wzrost w cm-100) - 10%

• Dla mężczyzn (wzrost w cm-100) - 5%

Zwiększenie masy ciała do 110-120% masy należnej nazywa się nadwagą, a powyżej 120% otyłością.

Wskaźnik masy ciała (BMI - Body Mass Index) oblicza się wg wzoru:

BMI = masa ciała (kg) / wzrost (m)²

Klasyfikacja otyłości wg WHO w zależności od wskaźnika masy ciała i obwodu talii

	BMI	talia (cm)
				K	M
Norma	18.5-24.9	< 80	< 94
Nadwaga	25.0-29.9	80-88	94-102
Otyłość I˚ II˚ III˚	> 30 30.0-34.9 35.0-39.9 > 40	> 88	> 102

Podział w zależności rozmieszczenia tkanki tłuszczowej

• Otyłość trzewna (iloraz obwodu talii od bioder > 0,8 - kobiety i > 1,0 mężczyźni)
  Ryzyko cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, choroba niedokrwienna serca

• Biodrowo-udowa
  Ryzyko raka piersi, macicy, powikłań położniczych

Zaburzenia hormonalne w przebiegu otyłości

• Hiperinsulinizm z insulinooporności

• Nadczynność osi CRF-ACTH-kortyzol

• Niedobór GH

• Nadmiar testosteronu u kobiet, niedobór u mężczyzn

Niekorzystny wpływ otyłości na zdrowie

Otyłość zwiększa ryzyko:

• Chorób serca, nadciśnienia, cukrzycy, hiperlipidemii

• Kamicy żółciowej, zmian stawowych, żylnych

• Nowotworów (trzonu macicy, piersi, jelita grubego)

Ryzyko chorób związanych z typem otyłości:

Hormony płciowe	Androgeny	Estrogeny
Typ otyłości	brzuszny jabłkowy	pośladkowo-udowy gruszkowy
Ryzyko	Cukrzyca, nadciśnienie, miażdżyca	Raki hormonozależne: macicy, jajnika, sutka. Raki przewodu pokarnowego

Zwiększenie ryzyka chorób u osób otyłych w porównaniu do szczupłych:

> 3 krotnie	2-3 krotnie	1-2 krotnie
Cukrzyca typu 2 Nadciśnienie tętnicze Dyslipidemia Kamica pęcherzyka żółciowego Insulinooporność Zadyszka Zespół bezdechu sennego	Choroba niedokrwienna serca Choroba zwyrodnieniowa stawów Hiperurikemia i dna	Rak (piersi u kobiet po menopauzie, endometrium, okrężnicy) Zaburzenia dotyczące hormonów płciowych Zespół torbielowatości jajników Upośledzenie płodności Bóle krzyża Zwiększone ryzyko anestezjologiczne Nieprawidłowości płodu

Obniżenia jakości życia z powodu otyłości

• Niska samoocena

• Okresy występowania depresji

• Izolacja społeczna

• Kłopoty z zatrudnieniem

• “Wczesna” renta (zmniejszenie dochodów)

• Brak akceptacji własnego wyglądu

Przyczyny otyłości wtórnej

Otyłość wtórna występuje w zaburzeniach endokrynologicznych, chorobach organicznych podwzgórza, rzadkich zespołach uwarunkowanych genetycznie oraz z powodów jatrogennych, np. po stosowaniu leków sprzyjających tyciu.

Choroby podwzgórza guzy, stany zapalne, urazy mogą wiązać się z zaburzeniami endokrynnymi (brak miesiączek, impotencja, moczówka prosta, wtórna niedoczynność tarczycy, nadnerczy), objawami nadciśnienia wewnątrzczaszkowego (obrzęk tarczy nerwu wzrokowego, wymioty) oraz zaburzeniami neurologicznymi (senność, nadmierne pragnienie, drgawki).

Endokrynopatie

• Niedoczynność tarczycy (podwyższone stężenie tyreotropiny TSH)

• Choroba i zespół Cuschinga (hiperkortyzolemia, test z deksametazonem)

• Zespół wielotorbielowatych jajników (PCO polycystic ovary syndrom; LH/FSH, testosteron)

• Niedobór hormonu wzrostu

• Rzekoma niedoczynność przytarczyc

• Hipogonadyzm

Rzadkie zespoły uwarunkowane genetycznie

• Turnera (u kobiet kariotyp XO, hipogonadyzm hipergonadotropowy)

• Klinefeltera (u mężczyzn kariotyp XXY, wysokie stężenie gonadotropin)

• Pradera Williego

• Lawrence'a Moona-Biedla

• Hyperostosis frontalis

• Choroba Dercuma (tłuszczakowatość bolesna)

Leki sprzyjające tyciu

• Neuroleptyki pochodne fenotiazyny (chlorpromazyna, tiorydazyna) i butyrofenonu (droperidol, haloperidol)

• Przeciwdepresyjne: amitryptylina, imipramina, dezipramina, doksepina, sole litu

• Leki przeciwpadaczkowe pochodne kwasu walproinowego, karbamazepina

• Steroidy, glikokortykosteroidy, progestageny

• Anatagonista serotoniny cyproheptadyna

• Leki przeciwcukrzycowe: insulina, pochodne sulfonylomocznika

• Leki β-adrenolityczne

---