Argas reflexus - europejski obrzeżek gołębi
zachodnia, srodkowa i poludniowa Europa
szary oskorek, nogi jasniejsze, obrzeze ciala z waskimi prostokątnymi fałdkami, pow. grzbietowa pokrywaja male plytki, brak oczu, gnatosoma po stronie brzusznej, hipostom zaopatrzony w zeby, 4 pary nog 6-czlonowych, stopa zakonczona pazurkiem, po bokach ciala perytremy, samiec mniejszy ale podobny, ma masywniejszy hipostom
jaja owalne samica sklada w siedlisku żywiciela (po każdym pobraniu krwi), larwa ma 3 pary nog i pobiera krew, nimfa tez pije krew; jest 1 stadium larwy i 2-3 stadia nimfy
zyje w siedliskach synantropijnych (gniazda golebi), pasozytuje tez na innych ptakach (jaskolka, wroble), wnika do mieszkan położonych w pobliżu opuszczonych gniazd golebi i atakuje ludzi noca; w szparach ścian starych wież, gołębników, kurników, starych domów
uklucie wywoluje świąd i obrzęk skóry, może powodowac ciezkie objawy alergiczne i zatrucia a nawet utrate przytomności
przenosi: wirusy Grand Arbaud i Ponteves, pałeczki duru rzekomego, riteksje gorączki Q; może przenosic wirusy kleszczowego zapalenia mozgu a także powodowac paraliz kleszczowy, przenosi także krętki wywołujące choroby drobiu
likwidowanie starych gołębnikow, trzymac takie pomieszczenia z dala od mieszkania, srodki owadobójcze
Ixodes ricinus - kleszcz pospolity
Europa, pln. i zach. Afryka, Azja Mniejsza
Samica jasnobrązowoczerwona, tarcza grzbietowa (scutum) ciemnobrązowa z przodu z łopatkami, ma pory i włoski, reszta ciala pokryta chitynową powłoka (alloscutum), brak oczu, gnatosoma z przodu (po jej grzbietowej stronie 2 pola porowate), hipostom uzbrojony w zeby skierowane do tylu, wysuwane szczekoczulki zaopatrzone w zabki i haki, po bokach głaszczki; samica, samiec i nimfa maja 4 pary nog, biodra 1 pary z ostrym kolcem - ostrogą, a na ostatnim członie 1 pary organ Hallera (receptor węchowy), stopy zakończone pazurkami i przylgami, perytremy po bokach za 4 para nog, bruzda analna otacza otwor odbytowy
Samiec ciemnobrązowy/czarny, gnatosoma krotka i szeroka, hipostom z dużymi zebami, tarcza grzbietowa pokrywa cale cialo, po stronie brzusznej tarczki pregenitalna, medialna i analna, ostrogi wieksze, duze perytremy
Nimfa podobna do samicy, mniejsza, szara, brazowa tarcza grzbietowa, nie ma otworu płciowego
Larwa ma 3 pary nog, szara
Rozwój typu trójżywicielowego (larwa, nimfa i samica karmią się na 3 róznych żywicielach), pobieraja krew 1 raz i odpadaja od żywiciela, w glebie/ściółce leśnej postac mlodociana linieje i przechodzi w nastepne stadium rozw., najedzona samica sklada jaja i ginie
Ixodes ricinus jest gatunkiem żywicielsko nieswoistym (może atakowac wszystkie dostępne kręgowce); larwy preferuja drobne ssaki, ptaki i gady; nimfy zwierzęta wieksze (jeze, zajace, lisy, sarny, jelenie i dziki); samice atakuja duze zwierzęta lesne i gospodarskie (krowy, owce)
Samce odżywiają się plynami ustrojowymi (przechodza na żywiciela by zapłodnić samice)
Człowieka atakuja wszystkie stadia odżywiające się krwia (glownie samice i nimfy)
slina kleszcza zawiera zawiera substancje drazniace skore
przenosi: wirus kleszczowego zapalenia mózgu (kzm.), krętki boreliozy Borrelia burgdorferi (powoduje boreliozę z Lyme), pałeczki tularemii, brucelozy; patogeny listeriozy, erlichiozy gorączki Q i babeszjozy ; pobieraja te patogeny z krwia zakazonych zwierzat (gryzoni) i mogą je przekazywac człowiekowi a takze transstadialnie (na nastepne stadia rozwojowe) i transowarialnie (przez jaja na potomstwo)
zyje w lasach i siedliskach wilgotnych; odpowiednie ubranie przed wejściem do lasu
Dermacentor reticulatus - kleszcz łąkowy
w klimacie umiarkowanym
ciemnobrazowa tarcza grzbietowa (z białym rysunkiem), po bokach tarczy para oczu, głaszczki krotkie, biodra pierwszej pary nog rozdwojone, kolce tylne masywne, bruzda analna otacza otwor odbytowy, w tylnej czesci idiosomy girlanda (feston); u samca biodra 4 pary nog wieksze niż u samicy i wydłużone do tylu, perytremy tez bardziej wydłużone
rozwoj podobny do Ixodes, razem z jajem sa 4 stadia rozwojowe, atakuje glownie zwierzęta (czlowieka rzadko)
przenosi: paleczki brucelozy, pierwotniaki z rodzaju babesia (powodujące babeszjoze); wirusy: kleszczowego zapalenia mozgu (kzm), omskiej gorączki krwotocznej, końskiego zapalenia mózgu i rdzenia; krętki Borrelia burgdorferi; także paleczki tularemii
wystepuje w dolinach rzek, na roślinności i zwierzętach (larwy i nimfy na mniejszych ssakach i ptakach - dorosle na większych jak losie, zubry, sarny, jelenie, krowy)
Ornithonyssus bacoti - roztocz szczurzy
kosmopolityczny
cialo pokryte szczecinkami, plytka grzbietowa podluzna i w tyle zwezona, u samicy po stronie brzusznej plytki sternalna, genitalna i analna, szczekoczulki nożycowate
rozmnaża się glownie dzieworodnie (samce występują rzadko), z jaja wykluwa się 6-nozna larwa która linieje i uwalnia protonimfe która atakuje żywiciela (glownie szczura wędrownego - Rattus norvegicus) i pobiera krew, przeobraza się w deutonimfe która tak jak larwa nie pobiera pokarmu
atakuje ludzi w pomieszczeniach w pobliżu siedlisk szczurow, uklucia bolesne powodujące podrażnienie skory i odczyny alergiczne - w miejscu uklucia krwawy slad
przenosi: riketsje duru endemicznego i goraczki Q (przekazywane potomstwu transowarialnie), paleczki dżumy
roztocza te sa na szczurach i w ich gniazdach; likwidowanie gniazd szczurzych stanowiące źródło inwazji roztoczy do mieszkania
Dermanyssus gallinae - ptaszyniec
kosmopolityczny
cialo pokryte wloskami, 4 pary nog, szczekoczulki szczypcowate, bialawy/czerwonawy, rozwoj podobny do Ornithonyssus bacoti
żywicielem glownie ptactwo domowe i golebie, wroble, szpaki (w czasie glodu atakuje ssaki - w tym człowieka); zle warunki higieniczno-sanitarne w kurniku sprzyjaja rozwojowi tych roztoczy
przenosi: wirusowe i bakteryjne choroby drobiu - spirochetozę i cholerę ptasią; u ludzi powoduje świąd i zmiany skórne oraz mechaniczne uszkodzenie skóry szczekoczulkami; przekazuje droga transowarialną potomstwu wirusy zapalenia mózgu St. Louis mogące przenosic się na ludzi, również toksoplazmoze
w zaniedbanych kurnikach i gołębnikach oraz gniazdach ptakow synantropijnych
należy usuwac gniazda ptasie przy oknach
Demodex folliculorum - nużeniec ludzki
kosmopolityczny
bardzo krotkie odnoza 3-czlonowe, tylna czesc ciala prazkowana; z jaja wykluwa się beznożna larwa (dopiero potem rozwijaja się 3 pary nog) która linieje i powstaje protonifma (4 pary nóg) - ta linieje dwukrotnie przekształcając się w samca lub samice
pasożyt skory człowieka - zyje w torebkach wlosowych i gruczołach lojowych na twarzy, brzuchu i innych czesciach ciala
zakazenie (infestacja) jest bezobjawowe, ale mogą być wykwity skorne; gatunki zwierzęce nie sa chorobotwórcze dla człowieka
wycisnieta tresc z przewodow lojowych/zeskrobiny naskórka; mycie skory ciepla woda z mydlem bywa skuteczne w zwalczaniu
Neotrombicula autumnalis - swędzik jesienny
Europa
zoltawy, brak oczu, jaja składane w glebie/wśród lisci, rozwijaja się larwy (okrągłe, czerwonopomaranczowe, po stronie grzbietowej pokryta szczecinkami, zaopatrzona w tarczkę po której bokach 2 pary oczu) które jako jedyne w cyklu pasożytują, atakując ssaki (myszy polne, tez człowieka) i ptaki; nakłuwa skore żywiciela i w slinie sa enzymy trawiace tkanke - taka plynna substancje wsysa języczkiem (stylostom), powiekszona larwa odpada na ziemie i linieje przekształcając się w wolno zyjaca nimfe (kilkukrotnie linieje i rozwija się postac dojrzala)
larwy atakuja człowieka podczas pobytu na polu lub w ogrodzie, usadawiaja się na skorze kolo torebek wlosowych i kanalikow potowych - ich slina ma dzialanie drażniące powodując swiąd i rumień skóry (trombiculosis)
Acarus siro - rozkruszek mączny
kosmopolitycznie
wystepuje stadium spoczynkowe hypopus - może się ono przyczepiac do roznych owadow i gryzoni które rozprzestrzeniaja go na duze odległości (foreza)
żywi się srodkami spożywczymi, może przechodzic na ludzi i spowodowac świąd i podrażnienie skory świąd magazynierów, roztocze te działają drażniąco na drogi oddechowe lub wywołują odczyny alergiczne spojówek oczu i skóry, spozyte z produktami spożywczymi mogą wywoływać zaburzenia żołądkowo-jelitowe; znajdowane w kale/moczu; mogą być zarażone jajami robaków i bakteriami rozprzestrzenianymi przez gryzonie synantropijne
można go znaleźć w spiżarniach i magazynach żywnościowych (w produktach zbozowo-macznych - takie produkty maja wtedy zapach specyficzny miodu/miety pochodzący od wydzielin gruczołów mieszczących się w tylnej czesci ciala i nie nadaja się do spozycia)
Sarcoptes scabiei - świerzbowiec ludzki
kosmopolitycznie
pasozyt skory (tam gdzie niski poziom higieny)
prazkowanie na oskorku, hipostom bez zabkow, szczekoczulki, 4 pary krotkich nog stozkowatych (dwie pierwsze z przyssawkami, ostatnie ze szczecinkami), samiec mniejszy (ma on dodatkowo na 4 parze nog przyssawki)
zaplodniona samica karmiac się, drazy w naskorku krete kanaliki (tam sklada jaja) - wykluwaja się 6-nozne larwy które wychodza na pow. skory a nastepnie wnikaja do torebek wlosowych i tam dojrzewaja; linieja i przeobrażają się w 8-nozne nimfy, z nich powstaja samce lub nimfy II stadium (które przeobrażają się w samice i zostaja zapłodnione po czym drążą nowe kanaliki)
żywicielem świerzbowca jest człowiek (gatunki zwierzęce nie draza kanalikow w naskorku człowieka a tylko wywołują świąd)
świerzbowiec ten wywoluje świerzb (sarcoptosis/scabies) - zmiany na skorze ciala (miedzy palcami, na nadgarstkach, łokciach, w pachwinach, okolicach brzucha, piersi i narządów płciowych) w postaci różowych śladów (kanalikow). Drazenie kanalikow najintensywniejsze po położeniu się spac gdy cialo jest rozgrzane (cieplo pobudza ruchliwość świerzbowców). W swierzbie powstaja pęcherzyki, grudki i obrzęki skory. Kanaliki wypelnione kalem roztoczy.
Przestrzeganie zasad higieny, czesta zmiana bielizny i poscieli.