EKONOMIA- nauka o dokonywaniu wyborów dotyczących gospodarczej sfery życia.

Środki są ograniczone a nasze potrzeby są nieograniczone. Działalność polegającą na uzyskiwaniu jak najwięcej z tego co mamy nazywamy gospodarowaniem.

KOSZT ALTERNATYWNY- w ekonomii to najkorzystniejsza możliwość z której rezygnujemy dokonując konkretnego wyboru.

KONSUMPCJA- proces zużywania dóbr i usług w celu zaspokojenia potrzeb ludzkich.

DOBRA - rzeczy fizyczne , odzież, żywność mieszkanie

USŁUGI- edukacja , opieka medyczna, działalność bankowa, pocztowa.

Do wytworzenia dóbr i usług, czyli produktów wykorzystywane są czynniki wytwórcze( ziemia(zasoby naturalne) , praca(ludzie), kapitał(maszyny,budynki,samoloty), PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ(umiejętność gospodarowania)

DOBRA PRODUKCYJNE- zasoby kapitałowe

DOBRA KONSUMPCYJNE- są zużywane zaraz po ich wyprodukowaniu

Dobra konsumpcyjne trwałego użytku- pralki lodówki.....

PRODUKCJA- proces w którym zatrudnione są czynniki wytwórcze, dzięki któremu zostają wytworzone dobra i usługi w celu zaspokojenia ludzkich potrzeb. Z produkcją wiąże się specjalizacja i podział pracy.

PODZIAŁ PRACY- specjalista robi to co umie najlepiej

PODMIOTY GOSPODARCZE

Gospodarstwo domowe.

Przedsiębiorstwo- maksymalizacja zysku , podtrzymanie marki.

Państwo- regulacja prawna i ekonomiczna żeby ochronić interes publiczny przed negatywnymi skutkami mechanizmu rynkowego. Zadaniem gospodarstwa domowego jest jak zarobić pieniądze i jak je wydać

GOSPODARKA- mechanizm prowadzący do alokacji czynników wytwórczych między konkurencyjne wykorzystania oraz do dystrybucji dochodów .

ALOKACJA- rozdysponowanie środków między konkurencyjne cele.

DYSTRYBUCJA- podział tego wszystkiego co zostało wyprodukowane.

3 zasadnicze pytania ekonomii:

1)Co produkować? 2)Jak produkować? 3)Dla kogo produkować?

RODZAJE GOSPODARKI ze względu na rolę państwa:

- gosp. rynkowa - kwestia, co, jak, dla kogo rozstrzygane są przez mechanizm rynkowy, dominacja własności prywatnej. Mechanizm cenowy prowadzi do alokacji czynników wytwórczych(rozdysponowanie środków pomiędzy konkurencyjne ceny)

- gosp. centralnie kierowana - decyduje państwo (co, jak, dla kogo)

- gosp. mieszana - sektor publiczny i prywatny, połączenie mechanizmu rynkowego z rolą państwa.

EKONOMIA - nauka zajmująca się badaniem zachowania podmiotów gosp. w dziedzinie wykorzystania ograniczonych środków, które mogą być w rozmaity sposób zastosowane w sferze produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji.

MIKROEKONOMIA - patrzy na gosp. przez pryzmat przedsiębiorców i konsumentów z punktu widzenia maksymalizacji ich korzyści

MAKROEKONOMIA - posługująca się w badaniach wielkimi agregatami jak: dochód narodowy, wydatki na konsumpcję, na inwestycje, dochody i wydatki budżetu państwa, handel zagraniczny.

POLITYKA GOSPODARCZA - działalność państwa lub innego organu publicznego zmierzająca do osiągnięcia konkretnych celów społ-ekonomicznych w ściśle określ. warunkach i określonym horyzoncie czasu. Obejmuje całą politykę fiskalną, dochodową. Ma na celu zmniejszenie inflacji, likwidację bezrobocia, zrównoważenie finansów.

EKONOMIA POZYTYWNA - uogólnia bezstronnie procesy gospodarcze i mechanizmy ekonomiczne.

EKONOMIA NORMATYWNA - tworzy określony system poglądów wartościujących, opracowuje określoną ideologię umożliwiającą interpretację różnych zjawisk i procesów gospodarczych.

KOSZT ALTERNATYWNY - koszt zaniechanych możliwości, mierzony jest wartością tej produkcji, której nie realizujemy lub z której rezygnujemy w tym celu, aby zwiększyć produkcję innych dóbr lub wartości.

KRZYWA MOŻLIWOŚCI PRODUKCYJNYCH- reprezentuje na całej swojej długości najlepszą możliwą do wytworzenia strukturę produkcji przy niezmienionym zasobie czynników wytwarzania. Działa tu prawo malejącego przyrostu produkcji zwiększonej. Głosi ono, że produkcyjność kolejnych jednostek maleje.

Krzywa możliwości produkcyjnych i konsumpcyjnych w gospodarce.

DANE: 1) Źródła danych- GUS, Bank Światowy; 2) Dane statystyczne dzielimy na szeregi czasowe i dane przekrojowe. Jest to prezentowanie w formie tablic i wykresów.

Dane przekrojowe informują o strukturze zjawiska np.poziom bezrobocia wg. wykształcenia i płci wykształcenie( wyższe średnie zawodowe) , ogółem i podział na mężczyzn i kobiety.

Dane średnie:

WARTOŚCI ABSOLUTNE - w konkretnych jednostkach miary

WARTOŚĆ WZGLĘDNA - informuje o stosunku zmiany wartości absolutnej tej zmiennej do poziomu wartości absolutnej z ustalonego dowolnie tak zwanego okresu bazowego. Wartość względna wyrażana jest często w procentach przyjmując forme tzw. stopy zmiany np. 3240 - 3410 = -170 -170/3410 = -0.049 = - 5%

WSKAŹNIKI- jak stopy zmiany opisują wartości względne zmiennych ekonomicznych. Obliczenie wysokości wskaźnika w danym okresie wymaga potraktowania innego okresu jako bazowego.

MODELE EKONOMICZNE - tworzą uproszczony obraz rzeczywistości

PRZEDSIĘBIORSTWO - organizacja wyodrębniona ekonomicznie i prawnie pod jednym zarządem, której celem jest działalność gospodarcza przynosząca zyski poprzez sprzedaż swoich produktów i usług.

RYNEK - forma poziomych więzi między podmiotami gospodarczymi, które próbują sprzedać i kupić towary. Z punktu widzenia makroekonomii na rynku spotyka się łączna podaż z łącznym popytem i stąd wynikają określone skutki dla przeciętnego poziomu cen i rozmiarów, i struktury zagospodarowania.

Kategorie ekonomiczne, jak: ceny, pieniądz, kredyt, stopy procentowe, kursy walut, płace, dywidendy, podatki. Są to podstawowe instrumenty rynku, które wywierają wpływ na różnorodne decyzje podejmowane przez producentów i konsumentów.

POPYT POTENCJALNY - pragnienie posiadania.

POPYT EFEKTYWNY - chęć zapłaty.

POPYT- zapotrzebowanie na dane dobro za które nabywca gotowy jest zapłacić ustaloną na rynku cenę.

PODAŻ- dobra zaoferowane przez producenta lub sprzedawcę na rynku.

DOBRA SUBSTYTUCYJNE- mogą się wzajemnie zastępować.

DOBRA KOMPLEMENTARNE- dobra które się wzajemnie uzupełniają.

INDYWIDUALNE PREFERENCJE NABYWCY- upodobania, gusta wynikające z tradycji, zwyczajów, naśladownictwa, innych czynników związanych z poziomem kultury, wykształcenia, pochodzenia społecznego i środowiska.

Popyt na dany towar jest funkcją wielu zmiennych i zależy od:

• Wysokości realnych dochodów

• Poziomu ceny danego dobra

• Poziomu ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych

• Oczekiwań zmian cen i dochodów

• Indywidualnych preferencji konsumenta

Funkcjonalną zależność między wysokością popytu na dany towar a poziomem ceny rynkowej nazywamy PRAWEM POPYTU. Jest to funkcja o nachyleniu ujemnym. W przeważającej liczbie przypadków popyt zmienia się w przeciwnym kierunku do zmiany cen. PRZYPADEK GIFFENA- rosnącej cenie odpowiada rosnący popyt. Dotyczy to towarów podstawowych.

PRZYPADEK VEBIENA- w odniesieniu do dóbr luksusowych. Wzrost ceny- efekt snoba.

ZALEŻNOŚĆ MIEDZY CENĄ A PODAŻĄ. Prawo podaży to dodatnia zależność między zmianą ceny a podaży.

cena

podaż

POPYT DOSKONALE ELASTYCZNY - gdy producent całkowicie sprzeda towar

Elastyczność mieszana popytu - jest miarą względnej zmiany wielkości popytu na dobro X pod wpływem względnej zmiany ceny dobra Y. Jeśli stosunek względnych zmian jest dodatni, to dobra X i Y są substytucyjne, jeśli ujemny to dobra komplementarne

CENOWA ELASTYCZNOŚĆ PODAŻY- stos.procentowej zmiany wielkości podaży do procentowej zmiany ceny. e_s=Δs/s / Δc/c to gdy: e_s>1 podaż elastyczny e_s<1 podaż nieelastyczny.

DOCHODOWA ELASTYCZNOŚĆ POPYTU - stosunkowa zmiana popytu na dane dobro podzielona przez stosunkową zmianę dochodów. e_{d =} Δp/p / Δd/d

Jeśli rośnie przeciętny dochód na jednego członka rodziny nie tylko rośnie ogólny popyt ale zmienia się jego struktura. Zmniejsza się procentowy udział wydatków na żywność oraz na dobra niższego rzędu na korzyść zwiększenia udziału wydatków na dobra wyższego rzędu.

KOSZTY WŁASNE PRZEDSIĘBIORSTWA obejmują różnego rodzaju wydatki związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa i wytwarzaniem określonej wielkości produkcji.

3 grupy kosztów: 1)wydatki materialne 2)wydatki osobowe 3)wydatki finansowe

Wydatki materialne dot. zużywanych w produkcji materiałów, surowców, półproduktów, paliwa i energii.

Szczególnego rodzaju wydatkiem jest tzw. fundusz amortyzacyjny liczony od początkowej wartości środka trwałego z uwzględnieniem przewidywalnego okresu jego eksploatacji. Rozlicza się go wg formuły dzie?????: F-księgowa wartość środka trwałego, Am-amortyzacja liczona w skali roku, t-przewidywany okres eksploatacji danego środka trwałego; Am=F*1/t.

Wydatki osobowe-obejmują róż. rodz. wynagrodzenia za pracę

Wydatki finansowe- obejmują składki na ubezpieczenia społeczne, procenty od zaciąganych kredytów, opłaty za korzystanie z urządzeń komunalnych, czynsze za wynajem, nieściągalne długi od odbiorców produktu.

UTARGI-to co sprzedaje przedsiębiorstwo.

Nadwyżka różnych wpływów(utargów) nad kosztami własnymi produkcji nazywa się ZYSKIEM BILANSOWYM(księgowym) przedsiębiorstwa. Jest to zysk brutto(przed opodatkowaniem).

Celem działalności przedsiębiorstwa jest maksymalizowanie zysku netto. Jest jeszcze inny podział kosztów. KOSZTY STAŁE- obejmują wydatki związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstw, nie zależą od wielkości wytworzonej produkcji. Są to koszty amortyzacji, opłaty za dzierżawę terenu, koszty funkcjonowania, administracji, koszty ogrzewania, oświetlenia, odsetki od kredytu. KOSZTY ZMIENNE- koszty zużytych surowców, materiałów, ruchu maszyn, koszty robocizny bezpośredniej. KOSZTY PRZECIĘTNE, zmienne lub całkowite wynikające z rozmiaru produkcji; koszty krańcowe - określane są przyrostem kosztów całkowitych w stosunku do przyrostu produkcji

produkcji PRODUKCJA (Q)

SPÓŁKI - prawa cywilnego i prawa handlowego [spółki osobowe (jawne, komandytowe, komandytowo - akcyjne, partnerskie), spółki kapitałowe (zoo, akcyjne)

BILANS PRZEDSIĘBIORSTWA - odzwierciedla majątek przedsiębiorstwa oraz źródła jego finansowania (z reguły na koniec roku). Po stronie aktywów zawiera on aktywa trwałe (budynki, środki transportu, udziały) oraz aktywa bieżące (majątek obrotowy, należności, środki pieniężne). Po stronie pasywów zobowiązania bieżące, zobowiązania długoterminowe i kapitał własny właścicieli. Rodzaj WSKAŹNIKÓW do oceny kondycji przedsiębiorstwa: wskaźnik płynności, wspomagania finansowego (zadłużenia), aktywności (sprawności działania), zyskowości.

WSKAŹNIK PŁYNNOŚCI - charakterystyczna zdolność przedsiębiorstwa do regulowania krótkookresowych zobowiązań

(środki obrotowe/bieżące zobowiązania) w przedziale 1,2 -2.

(Całość kapitału obcego/ całość kap. Własnego)

(zysk brutto odsetki/płaca odsetek)

Dolna graniczna wartość tego wskaźnika wynosi 1,5.

WSKAŹNIK AKTYWNOŚCI-informuje jak przedsiębiorstwo efektywnie sprawnie używa swoich zasobów tzn. środków trwałych obrotowych.

(Wartość sprzedanych towarów netto/Wartość środków trwałych)

(Wartość sprzedanych towarów netto/Średni stan aktywów obrotowych)

(Średni zapas 365 dni/ Koszty uzyskanych przychodów)

WSK. ZYSKOWNOŚCI (RENTOWNOŚCI)- najważniejsze mierniki oceny działalności kierownictwa przedsiębiorstwa.

(zysk netto/wart. sprzedaży= stopa rentowności netto)

(zysk netto= zwrot z inwestycji )

(zysk netto/ kapitał akcyjny =zwrot kapitału)

MARKETING-rozpoznanie i wykorzystanie znajomości rynku.

DOCHÓD NARODOWY

Gospodarka każdego kraju ma określoną strukturę.Dzieli się na działy i gałęzie:

1)budownictwo, 2)transport, 3)rolnictwo, 4)przemysł, 5)handel.

Miedzy poszczególnymi gałęziami zachodzi sprzedaż i kupno dóbr i usługą, dobra pośrednie, które nie obejmują produkcji fizycznej.

PRODUKCJA FISKALNA występuje, gdy zakończony został proces produkcji i dobra czy usługi nie podlegają dalszemu przetwarzaniu. Dobra te przeznaczone są do konsumpcji albo jako dobro kapitałowe na inwestycję. Produkcję finalną oblicza się: od produkcji globalnej odejmuje się sumę przepływów międzygałęziowych. Łączna suma wartości dodanej we wszystkich działach gospodarki narodowej stanowi roczny produkt narodowy.

PKB: inwestycje brutto, wydatki państwowe, konsumpcja;

PKN: amortyzacja, inwest. netto, wyd.państw., konsumpcja

D: podatki państw., płace wynagrodzenia i świadczenia,procenty, renty, dochody idywid. przedsiębiorstw, zyski społ.

DL: transfery od państwa dla ludu,dochody własne ludności, podatki bezpośrednie,

PD: oszczędności indywidualne, konsumpcja, dochody ludności do dyspozycji, __TABELA

Pierwotny-odbywa się w miejscu wytworzenia dochodu narodowego i dzieli się na wynagrodzenia dla pracowników rozwój danej firmy;

Wtórny:odbywa się za pomocą rynku i budżetu;

Ostateczny podział dochodu narodowego:

Konsumpcja:indywidualna(nasze wynagrodzenia),zbiorowa(środki z których korzystamy bezpłatnie)

Akumulacja: inwestycje, przyrost środków obrotowych, przyrost zapasów i rezerw,obsługa ujemnego bilansu płatniczego;

ZATRUDNIENIE w najszerszym znaczeniu to wykonywanie pracy społecznie użytecznej.

Jest związane z: -procesami demograficznymi, -poziomem stawek płac, -modelem rodziny, -poziomem wykształcenia, -rozwojem technologicznym

Trzy podstawowe funkcje zatrudnienia: -ekonomiczna, -dochodowa, -społeczna

ZASOBY PRACY to ilość ludności w wieku produkcyjnym, zdolnej do wykonywania pracy społecznie użytecznej.

Problemy związane z gospodarowaniem siłą roboczą: 1)proces odnowy siły roboczej, 2)proces przyrostu siły roboczej, 3)proces wykorzystania siły roboczej

PODAŻ SIŁY ROBOCZEJ stanowi liczba ludzi w wieku zdolnym do pracy która gotowa jest do podjęcia pracy za oferowaną płacę w określonym czasie.

CZYNNIKI OKREŚLAJĄCE WIELKOŚĆ PODAŻY to: 1)stopa przyrostu ludności i stosunek ludzi w wieku produkcyjnym do pozostałej ludności, 2)ilość ludności w wieku zdolności do pracy, przebywającej poza procesem pracy i napływającej na rynek pracy (studenci, uczniowie szkół, żołnierze zasadniczej służby wojskowej, więźniowie), 3)stopa aktywności kobiet zależna od tradycji i zwyczajów, 4)długość ustawowego tygodnia pracy i jego wykorzystanie czyli praca na zmiany, 5)możliwość zdobywania kwalifikacji, 6)poziom płac realnych, 7)bilans ruchów migracyjnych.

POPYT NA SIŁĘ ROBOCZĄ to określona liczba ludzi w wieku zdolności do pracy na którą istnieje w danym czasie zapotrzebowanie pracodawców przy danym poziomie płac.

Na wielkość popytu wpływa: 1)liczba i rodzaj pracodawcy, 2)poziom techniki i technologii, 3)stopień wykorzystania zdolności wytwórczych w firmach

BEZROBOTNI to osoby, które: -pozostają bez pracy, -są zdolne i gotowe do podjęcia pracy, -aktywnie poszukują pracy.

STOPA BEZROBOCIA - to procentowy udział bezrobotnych w stosunku do aktywnych zawodowo. Dla państwa ważne jest oprócz stopy również struktura bezrobocia:

1) udział bezrobocia długookresowego,2) stopa bezrobocia wśród młodzieży,3) zróżnicowanie przestrzenne. Ze względu na przyczynę bezrobocia wyróżnia się: 1)frykcyjne, 2)strukturalne,3) cykliczne. Negatywne skutki makroekonomiczne:1)niepełne wykorzystanie siły roboczej, 2) luka krajowego produktu brutto, 3) wydatki na programy związane z bezrobociem, 4)wzrost emigracji zarobkowej. Negatywne skutki mikroekonomiczne:1) pogorszenie sytuacji materialnej rodzin, 2) pogorszenie standardu życia, 3) obniżenie poziomu konsumpcji, 4) skutki społeczne, zdrowotne, psychiczne. Pozytywne skutki: 1)umocnienie dyscypliny pracy,

2)wzrost konkurencyjności, 3) osłabienie presji na wzrost płac. Wg. aktywnej polityki państwa należy: 1) rozwijać publiczne programy zatrudnienia w celu stworzenia dodatkowych miejsc pracy, 2) udzielać dotacji firmom, które powiększają zatrudnienie pewnych grup (niepełnosprawnych), 3) umożliwić zdobycie nowych kwalifikacji bezrobotnym, 4) pomoc w samozatrudnieniu, 5) popieranie rozwoju małych i średnich firm, 6)rozwijać system informacji o wolnych miejscach pracy, 7) działać w kierunku zmniejszania czasu pracy, 8)wydłużać urlopy, 9)zatrudniać w niepełnym wymiarze czasu pracy, 10)wydłużyć okres kształcenia. Formy pasywnej polityki: 1)jednorazowe odszkodowania dla zwalnianych z pracy, 2)zachęty finansowe do wcześniejszego przechodzenia na emeryturę, 3)zapomogi z pomocy społecznej, 4)zasiłki dla bezrobotnych.

FUNKCJE PIENIĄDZA:

1) miernik wartości wszystkich towarów

SIŁA NABYWCZA PIENIĄDZA - stosunek danej ilości jednostek pieniężnych do ilości towarów i usług które mogą być kupione za tę ilość pieniądza.

SIŁA NABYWCZA PIENIĄDZA PAPIEROWEGO - zależy od jego ilości w obiegu.

2) pieniądz jako środek cyrkulacji.

3) pieniądz jako środek tezauryzacji(gromadzenia skarbu)

4) pieniądz jako środek płatniczy(regulowanie stałych zobowiązań)

5) pieniądz „pieniądzem światowym” (gdy państwo prawnie gwarantuje jego wymienialność zewnętrzną po kursie ustalonym na głównych giełdach światowych)

ZASADY POLITYKI PIENIĘŻNEJ BANKU CENTRALNEGO.

Bank centralny reguluje dopływy i odpływy pieniądza w instytucjach depozytowo-kredytowych za pośrednictwem obowiązkowej rezerwy finansowej, wysokości stopy dyskontowej, polityki otwartego rynku.

OBOWIĄZKOWA REZERWA FINANSOWA- min stopa rezerw, czyli dolny limit relacji zasobu gotówki w bankach komercyjnych do sumy poczynionych wkładów płatnych na każde rządanie(podwyższając ją zmniejsza się liczba pieniędzy w obrocie)

STOPA DYSKONTOWA - stopa procentowa, ustalana przez bank centralny przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym - minimalna stopa pożyczkowa - kredyt ten to KREDYT REFINANSOWY - udzielany bankom komercyjnym - procent od kredytów refinansowanych powinien być wyższy od stopy procentowej płaconej od depozytów terminowych i powinien być niższy od procentu pobieranego od udzielanych kredytów.

ISTOTA OPERACJI OTWARTEGO RYNKU -polega na zakupie lub sprzedaży papierów wartościowych przez bank centralny na otwartym rynku giełdowym.

BILANS HANDLOWY - zestawienie wartościowe eksportu i importu towarów i usług. Jest częścią składową bilansu płatniczego, który obejmuje wszystkie wpływy i wydatki danego kraju wynikające z tytułu obrotu międzynarodowego wywołujące należności lub zobowiązania.

DOPUSZCZALNA GRANICA zadłużenia to 25% importu.

KURS WALUT - cena jednostki pieniężnej kraju wyrażana w jednostkach pieniężnych innych krajów.

KURSY WALUTOWE-są wynikiem relacji podaży do popytu na waluty obce.

Stały kurs walut-państwo ustala kurs walut. Zmiany kursu,

DEWALUACJA-obniżenie kursu wymiennego waluty krajowej do waluty zagranicznej przez państwo w trybie administracyjnym.

REWALUACJA- podwyżka kursu wymiennego waluty krajowej w stosunku do waluty zagranicznej przez państwo w trybie administracyjnym

APRECJACJA WALUTY-powoduje zwiększenie międzynarodowej wartości siły nabywczej w stosunku do innych walut

GOSPODARKA NARODOWA

Globalny system elementów uczestniczących w międzynarodowych stosunkach gospodarczych.

Główne podmioty gospodarki światowej:

-gospodarstwo krajowe

Korporacja m-narod. - przedsiębiorstwo posiadające filię zagr.:

Dysponują wielkim potencjałem ekonomicznym

Są względnie niezależne finansowo, technologicznie i organizacyjnie

Mogą prowadzić własną politykę gospodarczą.

Międzynarodowe organizacje gospodarcze: szczebla globalnego (uniwersalnego)

Międzynarodowy Fundusz Walutowy

GAT

UNCTAD

OECD

Organizacje międzynarodowe pełnią różne funkcje:

-regulacyjną-zasady współdziałania różnych uczestników międzynarodowych stosunków gospodarczych, np. GAT - określa reguły w handlu światowym

-przemieszczanie zasobów w skali międzynarodowej

-kontrolna i opiniotwórcza-badają zgodność zachowania uczestników stosunków międzynarodowych

Problemy globalne:

-demograficzny, wyżywienie, ograniczoność bogactw naturalnych, zagrożenie dla środowiska naturalnego, dysproporcje rozwojowe, zadłużenia międzynarodowe.

---