Globalizacja Wosińska r. 6 Bieda s.241-290

• Dokumenty o efekcie polaryzacji bogactwa na świecie:

Najczęściej są to sprawozdania ONZ, zawierające m.in. dane:

• Majątek 3 najbogatszych ludzi na świecie = łącznemu dochodowi narodowemu 48 krajom Trzeciego Świata

• Pogorszenie standardu życiowego w latach 80-93 było faktem dla miliarda ludzi

• W 1998 20% obywateli najbogatszych krajów konsumowało na użytek prywatny 86% światowej produkcji, w krajach Trzeciego Świata był to odsetek 1,2%

• 3 miliardy ludzi żyło za mniej niż 2 dolary dziennie na osobę, a 1,3 miliarda za mniej niż dolara

Dane te ujawniają dwie tendencje: głęboka polaryzacja bogactwa i biedy (ubodzy coraz bardziej ubożsi, a bogaci się bogacą) oraz nasilenie się jej w miarę postępu globalizacyjnego.

Badania ONZ dowiodły, że podwyższenie podatków o 4% rocznie w 225 najbogatszych korporacjach wystarczyłoby na zaspokojenie wszelkich potrzeb mieszkańców krajów TŚ (!) Ludzie jako jednostki chętniej wspierają biednych i szczodrze łożą, ale jako zbiorowość są mniej zainteresowani pomocą.

POLSKA polaryzacja bogactwa: polskie społeczeństwo ulega rozwarstwieniu ekonomicznemu; są 3 klasy społeczne: niższa, średnia i wyższa; wg Markiewicza w Polsce obserwuje się zaludnianie wsi zamiast ich opuszczanie- co może być zjawiskiem dziwnym i być może tymczasowym;

Markiewicz klasyfikuje te grupy wg następując ego porządku:

1. Klasa najniższa- ludzie bezdomni,

2. Klasa niższa - obejmuje trzypokoleniowe rodziny (dziadki-wnuki), gnieżdżą się w jednym pokoju, w kamienicy zniszczonej, bez ubikacji, pracownicy pegeerów, niewykwalifikowani robotnicy, bezrobotni; ubierają się w lumpeksach, jadają krupnik na kościach i luksus to dla nich urodziny w McDonald's

3. Klasa średnia niższa - mieszkania spółdzielcze- dzielone z teściami, ubierają się na przecenach w markecie, skromny domek na działeczce, częściej jedzą hamburgera-bo mogą sobie pozwolić

4. Klasa średnia właściwa - inteligencja, wykwalifikowani robotnicy, kupcy, urzędnicy; mieszkanie własnościowe/domek; samochód nissan lub lanos; jedzą zdrowo i oszczędnie, urlop na działce lub poza sezonem za granicą

5. Klasa średnia wyższa - „lepsza” inteligencja (marketing, menadżerowie, właściciele małych i średnich firm); domy dobrze wyposażone (np. kominek, fortepian, garderoba, salony kąpielowe, etc); dwa samochody - jeden luksusowy i o wyższym standardzie wpisany w koszty firmy

6. Klasa wyższa - właściciele większych przedsiębiorstw, prawnicy, kadra menadżerska międzynarodowa; dom wartości pół miliona dolarów, baterie do umywalek pokryte złotem i imitujące kształt łabędzia (), nie ma miejsca na podróbki - bo ciągle są oceniani, futra z norek, brylanty, drogie buty, etc.

7. Klasa najwyższa - osoby z międzynarodowego biznesu, b. wysokie dochody - które trudno ocenić; wille, mieszkanie eleganckie, rezydencja w Konstancinie: wyposażone w jacuzzi, sauny, kryte baseny, sale kinowe, itp. Projekty sławnych architektów, ogrody wypełnia sprowadzana roślinność: są to niewolnicy pracy, nie rozstają się z komórkami, nie mają urlopu; tworzą elitę - ale wkręceni są w wir światłego koła globalizacji

W czasach komunizmu wszyscy żyli na jednakowej stopie (lekarz jak górnik - na zasadzie: „ty mi załatw X ja ci załatwię Y”), a teraz wykształcenie zaczyna iść w parze z zamożnością. Prawie niemożliwe są przeskoki między klasami, jedynie w obrębie klasy (np. ze średniej niższej do właściwej)

PROBLEM- handlowanie małżeństwami (migracja matrymonialna), poszukiwani żon/mężów w Polsce, aby uzyskać prawo do lepszych warunków życia - najczęściej ludzie z płd. Europy(Serbia, Albania), RPA i nawet z Brazylii, Urugwaju czy Argentyny.

Uważa się, że do zmniejszenia rozpiętości zarobków mogło by się przyczynić większe opodatkowanie tych więcej zarabiających, czy podniesienie najniższych zarobków. Efektywnym rozwiązaniem w kwestii zmniejszenia rozpiętości widełek płacowych jest podnoszenie poziomu edukacji. Problem: szkolnictwo kosztuje, a kogo nie stać na chleb, dla tego wykształcenie to luksus.

BAUMAN: „Turysta” to bogaty, który rozbija się po hotelach, ma pieniądze, możliwości przemieszczania się. „Włóczęga” to biedny, często bezdomny przebywający w swoim gettcie człowiek, nie mający perspektyw na nic, ani swobody poruszania się. Możliwość przemieszczania się w globalnym świecie, to najważniejszy czynnik klasyfikacji społecznej.

• Bank Światowy: bieda krańcowa - mniej niż dolar dziennie na osobę-brak dostępu do wody pitnej-brak zaspokojenia podst potrzeb-notoryczny głód-nie maja domów-„bieda, która zabija” (Sachs)-rodzi się dużo dzieci i wiele umiera-dotyczy krajów Trzeciego Świata

Afryka krajem gdzie bieda jest na szeroką skalę - odsetek głodnych to 35% w Kongo; Azja kolejny kontynent gdzie głód w Bangladeszu dotyka 25% ludzi; 10% (142 mln) ludzi w Chinach głoduje, a w Indiach 20% (222 mln)

• Bieda umiarkowana: dziennie 1do 2 dolarów na mieszkańca-nie zabija od razu, stopniowo-powoduje choroby związ z niedożywieniem- AIDS- nękani wojną i wyniszczeniem np. Tutsi i Hutu, Sudańczycy

• Bieda relatywna: dochód na 1os niższy niż średni dochód w kraju-„charakter narodowy” relatywności- w każdym społeczeństwie będzie on różny

• Biedę charakteryzuje klasowość

• USA dominuje gospodarczo i geograficznie; źródła biedy to: obciążenie geograficzne (Afryka), system kolonialny, feudalizm korporacyjny

• (Leszczyński) Nowe nazwy dla Krajów Trzeciego Świata: „Kraje rozwijające się”, „kraje nowo uprzemysłowione” (NIC- Newly Industrialized Countries), ONZ daje wybór: kraje słabo rozwinięte UC (Underdevelopment Countries), LDC (Less Development Countries) -mniej rozwinięte, czy też LLDC (Least Developmnet Countries)-najsłabiej rozwinięte; „kraje Centrum” - WIELKA ÓSEMKA: USA, Kanada, Wlk Brytania, Francja, Niemcy, Japonia Rosja; reszta świata to peryferia;„Rynki wschodzące” (np. Chiny);

• Umowa Monetarna- deklaracja udzielenia pomocy krajom biednym poprzez ofiarowaniu im każdego roku 0,7% rocznego dochodu narodowego z budżetu państw rozwiniętych. Większość krajów się nie wywiązuje w pełni - jedynie Szwecja i Holandia)

• Działalność charytatywna wpływowych ludzi, gwiazd (Bono, Angelina Jolie) przynosi skuteczne rezultaty, mają oni duży wpływ na publikę, większy czasem niż rząd czy Kościół;

• Działalność Melindy i Billa Gates: doraźna pomoc chorym, osobiste wizyty w krajach dotkniętych biedą (Indie), wysokie sumy na walkę z biedą i chorobą (jak szczepionki, czy dystrybucja leków), stymulowanie rozwoju odkryć naukowych, które pozwoliłyby na zapobieganie chorobom, innowacyjność: większa część pieniędzy wpływa bezpośrednio do biednych, na daną akcję, a mniejsza na koszty administracyjne, urzędowe!!

• Działalność Warrena Buffeta: właściciel Berkshire Hathaway; przyjaciel Gatesów, przekazał on 85% swojej fortuny na cele charytatywne („Moje dzieci będą miały wystarczająco dużo, by robić wszystko, ale nie aż tak dużo by nie robić nic”);

• BONO z U2: gatek dokonał dwóch przełomowych zmian na świecie : Internet oraz w walce z bieda i chorobami w krajach Trzeciego Świata, świadomy zagadnień biedy i chce z nią walczyć i to robi (koncerty w 2005 Live 8)

• Polska: Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy (Jurek Owsiak), SOS Wioski Dziecięce, charytatywne SMS, UNICEF Polska - akcja szczepienie dzieci przecie odrze w Sierra Leone: 2 zł uratuje 5 dzieci- zebrano 2 mln zł

• Organizacje pozarządowe funkcjonujące na płaszczyźnie lokalnej- jako środek zaradczy na biedę

• BRAC (The Bangladesh Rural Advancement Committee) - Komitet ds. Rozwoju Wsi w Bangladeszu (1972), funkcjonuje na zasadzie pożyczek na zaczęcie “interesu” oraz pomocy doszkalającej jak zainwestować pieniądze i monitorowania wykorzystanych środków przez pożyczkobiorcę (w 95% były to kobiety) - co skutkuje niemalże 100% zwracalnością pożyczek oraz rozwojem społeczności; BRAC skupiało tez wolontariuszy, którzy uczyli czytać i pisać, rozmawiali o planowaniu rodziny, antykoncepcji czy unikaniu AIDS oraz wielu innymi aspektami zdrowia; wykształcenie dotykało dzieci i kobiety; BRAC przeistoczył się w Bank Grameen- który do dzisiaj udziela niskoprocentowych pożyczek, co może skutkować całkowitym eliminowaniem biedy w Bangladeszu; w latach 90 BRAC zatrudniało ponad26 tys osób oraz 34 tys nauczycieli, było zdolne finansować stypendia zagraniczne, jest minimalnie zbiurokratyzowane - wzór dla innych. W 2006 roku Muhammad Yunus (założyciel BRAC) otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla- gratulacje!

• Wychodzenie z biedy to nie tylko wielkie pożyczki, ale i oddawanie władzy w tej kwestii mniejszym społecznościom, lokalnym, przy czym musi to być połączone z procesem kształcenia obywateli

EDUKACJA - wykształcenie jest traktowane jak najpewniejszy środek zaradczy na biedę: ułatwia zdobycie pracy, koreluje dodatnio z rozważniejszym planowaniem rodziny, idzie w parze ze wzrostem świadomości (np. o HIV czy higienie)

• Przeszkody w zdobywaniu edukacji w krajach Trzeciego Świata (94% dzieci nie chodzi tam do szkoły!): brak finansów, brak bezpieczeństwa (gwałty, porwania, morderstwa), brak budynków i nauczycieli, brak zaspokojenia podst potrzeb (jeść, pić), jak i dalszych - buty, ubranie, pomoce szkolne, etc;

• Wykształcone kobiety w Afryce- przynajmniej po podstawówce, miały większą wiedzę na temat zapobiegania AIDS, świadomie planowały rodzinę i rodziły zdrowsze dzieci, były bardziej zaradne w życiu i radzeniu sobie, a także skłonne były być nauczycielkami- poszerzać swoją wiedzę

• Wykształcenie jest jednym z głównych podstawowych praw człowieka - choć coraz więcej funduszy przeznacza się na naukę, edukacja wciąż nie jest priorytetem w krajach TŚ; na szczycie są wciąż żywność i woda oraz lekarstwa błędne koło: dzięki wykształceniu byłby i chleb i lekarstwa, ale głodny, spragniony chory nie pójdzie do szkoły.

• digital divide (cyfrowa przepaść) lub digital exclusion (cyfrowe wykluczenie) - niesymetryczna edukacja z powodu braku dostępu do informatycznych i technologicznych nowości

• ONZ przedstawiło program do walki z biedą Millenium Development Goals (MDG 2000), cele (wg zarządzającego programem Sachsa):

1. Eliminacja krańcowej biedy i głodu

2. Wszyscy ludzie aby mieli przynajmniej podstawowe wykształcenie

3. Równouprawnienie kobiet

4. Redukcja śmiertelności dzieci

5. Podniesienie poziomu zdrowia matek

6. Zwalczyć HIV/AIDS, malarię i inne śmiercionośne choroby

7. Równowaga środowiska naturalnego

8. Globalne partnerstwo między ludźmi świata

• Poznały MDG wszystkie kraje świata i niemal wszystkie się z nim zgodziły i podpisały

• Są głosy sceptyczne odnośnie tej koncepcji- Bauman: bogactwo dotyczy nielicznych, a bieda 2/3 światowej ludności, przepaść bogaty-biedny będzie się pogłębiać

• BOGACTWO: bogactwo globalne- ludzie znani wszędzie o majątkach ogromnych, na szczycie drabiny Bill Gates z dorobkiem 53 miliardów dolarów w 2006 roku

• Polski bogacz - Leszek Czarnecki (wg Forbesa w 2006 r. był na 793 miejscu najbogatszych ludzi na świecie)

• Na ostatku: nie ma większej różnicy między poziomem zadowolenia z życia u ludzi bogatych i biedniejszych (!)

• General Well-Being (Ogólne poczucie pomyślności) - termin wymyślony przez ekonomistów

• Aspekt religijny: God wants us to be rich - ewangelia sukcesu bardzo popularna w USA, SA zwolennicy jak i przeciwnicy tej teorii,

---