narracja jako monolog wypowiedziany - opracowanie, Uczelnia, Filologia polska, II rok, semestr I, Teoria i struktura tekstu narracyjnego (POETYKA), Kolokwium


Zagadnienie 32 łączy się z 33. na podstawie Głowiński „Narracja jako…”

I Monolog to wypowiedź jednego podmiotu mówiącego, której cechą konstytutywną i odróżniającą od dialogu jest samodzielność znaczeniowa oraz jednorodność i zamknięcie formy. Wplecenie w strukturę monologu wypowiedzi innego podmiotu powoduje automatycznie przekształcenie monologu w dialog, tj. układ następujących po sobie wypowiedzi kilku podmiotów, dotyczących (zazwyczaj) wspólnego tematu. Uczestnicy dialogu wchodzą na przemian w role nadawcy i odbiorcy komunikatu. Zrozumienie pojedynczej wypowiedzi współtworzącej dialog wymaga (choć nie zawsze) kontekstu wypowiedzi ją okalających. Teoretycy aktu komunikacji podkreślają jednak, że przeciwstawienie monologu i dialogu jest w istocie zabiegiem przeprowadzonym wyłącznie dla potrzeb dyskursu naukowego, w praktyce bowiem obie formy przenikają się i współistnieją w sposób uniemożliwiający jednoznaczne i precyzyjne zakreślenie ich granic. Cząstkami składowymi dialogu są minimonologi, z kolei monolog wraz z następującą po nim repliką, którą przeważnie prowokuje, staje się elementem dialogu

II Dialog a monolog. Definiując specyfikę dialogu, badacz wymienia jego trzy podstawowe aspekty: napięcie pomiędzy uczestnikami dialogu wynikające z, wspomnianej już, wymienności ról nadawcy i odbiorcy, wpływ otoczenia i warunków, w jakich toczy się dialog (konsytuacja) oraz różnorodność kontekstów przywoływanych przez poszczególnych uczestników rozmowy. Ostatnia z wymienionych cech dialogu jest jednocześnie cechą odróżniającą go od monologu - wypowiedzi jednokontekstowej. Podział ten jest dla badacza podstawą do wyodrębnienia trzech typów dialogu. W przypadku dominacji pierwszego aspektu mamy do czynienia z dialogiem "osobistym" (którego skrajnym przykładem jest kłótnia), drugiego - dialogiem "sytuacyjnym", trzeciego - konwersacją

III Monolog i dialog nie mogą być rozumiane jako dwie obce sobie nawzajem formy wypowiedzi językowej, które zdolne są jedynie występować w liniowym następstwie, ale jako dwie siły nieustannie walczące ze sobą o przewagę w przebiegu każdej wypowiedzi". Splot dialogu i monologu jest szczególnie wyraźny na obszarze literatury. Wszak każdy tekst literacki jest komunikatem monologowym, pochodzącym od jednego nadawcy (w ujęciu zewnątrztekstowym - autora, w ujęciu wewnątrztekstowym - narratora / podmiotu lirycznego), co nie znaczy, że żywioł dialogowości jest w nim nieobecny. Przeciwnie, patrząc z szerszej perspektywy, każdy utwór literacki jest cząstką dialogu, który toczy się nieustannie pomiędzy dziełami powstającymi współcześnie a tradycją literacką. Każda nowa wypowiedź literacka jest zarówno odpowiedzią na teksty już powstałe, ich tematykę, treści ideologiczne i rozwiązania formalne, jak i pytaniem zadawanym autorom tekstów mających się dopiero narodzić. W tekście literackim, rozpatrywanym jako komunikat monologowy, dialog może zawierać się w formie jawnej lub ukrytej. Z pierwszą sytuacją spotykamy się przede wszystkim w dramacie - rodzaju literackim z gruntu dialogowym, pozbawionym instancji narratorskiej, którego świat przedstawiony jest skonstruowany z wypowiedzi bohaterów-osób dramatu. Jednak i w tym wypadku nie można mówić o ograniczeniu formy komunikacyjnej dramatu jedynie do wypowiedzi dialogowej.

IV Z monologowością liryki wiążą się jej cechy konstytutywne: subiektywizm i ekspresywność wypowiedzi. Jednak i tu dostrzec można ślad dialogowości ukrytej, np. w postaci bezpośrednich zwrotów i pytań retorycznych kierowanych do adresata monologu (liryka zwrotu do "ty" lirycznego) bądź w typowej dla liryki bezpośredniej sytuacji, kiedy podmiot liryczny sam zadaje sobie pytania czy też dzieli się z samym sobą wątpliwościami, stając się w ten sposób interlokutorem własnej wypowiedzi.

V Rodzajem literackim, w którym monolog i dialog są równoprawnymi formami wypowiedzi, jest epika. Najlepszym tego przykładem jest → powieść - gatunek, w którym w monologowej wypowiedzi narratora "zanurzone" są (jako przytoczenia w formie mowy zależnej, niezależnej lub pozornie zależnej) monologi i dialogi bohaterów. W obrębie epiki termin "monolog" funkcjonuje jako określenie tych form narracji, w których "ujawnia się podmiot mówiący jako konkretna i określona osoba, której "ja" uzewnętrznia się w wypowiedzi narracyjnej, decydując o jej strukturze językowej". Przywołanej tu definicji autorstwa M. Głowińskiego towarzyszy klasyfikacja narracyjnych form monologowych, wśród których badacz wyodrębnił m.in. monolog wypowiedziany i monolog wewnętrzny. Znakiem dialogowości monologu wypowiedzianego jest wyraźnie eksponowana funkcja konatywna i fatyczna komunikatu, tj. jego ukierunkowanie na odbiorcę i dążenie do podtrzymania kontaktu z nim. Odbiorca zaprojektowany w utworze (poprzez treść i konstrukcję monologu) jest nie tylko biernym słuchaczem monologu, lecz przysługuje mu także prawo repliki i wtrąceń, nieobecnych bezpośrednio w tekście, możliwych jednak do zrekonstruowania na podstawie wyrażonej w monologu reakcji podmiotu mówiącego.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Opracowanie Marii, Uczelnia, Filologia polska, II rok, semestr I, HLP - Romantyzm
opracowanie- Weinrich, Uczelnia, FIlologia polska, III rok, semestr I, Teoria literatury, 6
HLPR uzup, Uczelnia, Filologia polska, II rok, semestr I, Praca semestralna semestr - zimowy
Związek zgody, Uczelnia, Filologia polska, II rok, semestr I, Składnia języka polskiego
teoria literatury 2014, Uczelnia, FIlologia polska, III rok, semestr I, Teoria literatury
NORMA JĘZYKOWA, Uczelnia, Filologia polska, II rok, semestr I, Kultura języka polskiego
Fleksja rzeczownika, Uczelnia, Filologia polska, II rok, semestr I, Kultura języka polskiego
ADL III, Uczelnia, FIlologia polska, III rok, semestr I, ADL
III HLP cwicz. - 2014-15, Uczelnia, FIlologia polska, III rok, semestr I, HLP
AMBASADOROWIE, Uczelnia, FIlologia polska, III rok, semestr I, Praca licencjacka, Teksty
BALLADA WRZEŚNIOWA, Uczelnia, FIlologia polska, III rok, semestr I, Praca licencjacka, Teksty
CZOŁG, Uczelnia, FIlologia polska, III rok, semestr I, Praca licencjacka, Teksty
SEMANTYKA, Uczelnia, FIlologia polska, III rok, semestr I, Semantyka i pragmatyka językowa
ELEKCJA, Uczelnia, FIlologia polska, III rok, semestr I, Praca licencjacka, Teksty
EPITAFIUM DLA WYSOCKIEGO, Uczelnia, FIlologia polska, III rok, semestr I, Praca licencjacka, Tekst
ADL III, Uczelnia, FIlologia polska, III rok, semestr I, ADL
26. narracja jako monolog wypowiedziany 2 - opracowanie, kulturoznawstwo
Cierpienia Młodego Wertera - Opracowanie, Filologia polska, II rok, Romantyzm
J.W. Goethe 'Faust'- opracowanie, Filologia polska, II rok, Romantyzm

więcej podobnych podstron