Wykład z mikrostruktur z 28.02.2006 r.
Ludzie to działające jednostki. Są i nie są składnikiem rzeczywistości społecznej. Są jako odtwórcy ról społecznych, jako nośniki wzorów i norm, ale nie są jako indywidua fizyczne.
Małe grupy odgrywają rolę struktur pośredniczących między jednostkami a makrostrukturami. Jednostki uczestniczą w makrostrukturach poprzez uczestnictwo w małych grupach. Aby makrostruktury mogły funkcjonować małe grupy muszą podzielać ich wartości (element integracyjno-opozycyjny)
Ujęcie interakcyjne
Najważniejszym elementem składającym się na rzeczywistość społeczną są relacje między jednostkami ( a nie struktura)
Jednostka jest bytem autonomicznym, działającym podmiotem
Działania jednostek mają charakter twórczy bowiem to jednostka nadaje im sens
Jednostka nie poddaje się biernie zastanym wzorom, jest wolnym i autonomicznym twórcą, podmiotem swego życia i autorem swoich działań
Jak możliwy jest świat społeczny???
Poprzez podzielanie wspólnego systemu znaczeń. Jednostka interpretuje sytuację w jakiej się znalazła, a także znaki i symbole komunikowalne przez partnera- interpretując je dostosowuje do nich swoje własne zachowania
Za każdym razem warunki stanowią dla jednostki wyzwanie, problem do rozwiązania, bo jednostka musi daną sytuację zinterpretować i do niej się dostosować
Najważniejsza jest w tym momencie definicja sytuacji i odpowiedź na pytanie o mechanizm rządzący tymi relacjami.
Teoria wymiany - mówi, iż relacje to bilans zysków i strat, a każdy chce w nich osiągnąć jak największe zyski przy jak najmniejszych kosztach.
Instytucjonalizacja- pojęcie to odnosi się do procesu, w trakcie którego schematy postępowania się utrwalają i składają się na wspólnie podzielany system znaczeń . schematy stają się wówczas obiektywne w stosunku do jednostki. Świat społeczny istnieje, bo jednostki potwierdzają te schematy!!!
Porządek społeczny- nie jest czymś trwałym, jest kruchy i istnieje, bo podtrzymują go jednostki
w tym ujęciu tak naprawdę nie ma grupy, bo nie ma struktury
ważna jest tożsamość społeczna jednostki, jednostka jako „twór interakcji”
przedstawiciele to m.in. Herbert Blumem (szkoła chicagowska), Manfred Kuhn
Koncepcje związane z mikrostrukturami
Ferdynand Tonnies - koncepcja wspólnoty i stowarzyszenia:
rzeczywistość społeczna jest różna od przyrodniczej, a tym co o tym decyduje jest fakt, iż społeczeństwo powstało w wyniku woli jednostek. Wola ta przejawia się w fakcie, iż ludzie nawiązują i utrzymują wzajemne stosunki. Tak wiec ludzie przejawiają wolę nawiązywania i utrzymywania wzajemnych stosunków- a to konstytuuje życie społeczne!!!
wola ta nie jest wolą w znaczeniu psychologicznym, ponieważ ludzie tak naprawdę zatracili świadomość tego, że w społeczeństwo powstało w wyniku ich woli (społeczeństwo jest bytem niezależnym)
dla Tonniesa podstawowym przejawem życia społecznego jest więź społeczna ( to najważniejsza cecha społeczeństwa). Istnienie więzi to istnienie przymusu w stosunku do jednostki, istnienie pewnych powinności i ograniczenie w pewien sposób wolności jednostki
wolność jako „brak ograniczeń” praktycznie nie istnieje!!!, bo jednostka żyje w tworze, w którym jest więź społeczna (i związane z nią ograniczenie)
TO CO SPOŁECZNE DOMINUJE NAD TYM CO JEDNOSTKOWE
Jednostka jest zbyt słaba wobec zbiorowości, nie umie przeprowadzić swej woli wbrew woli zbiorowości, nie ma możliwości dowolnego kształtowania i zmieniania zbiorowości
Siła jednostki bierze się z relacji z innymi, jednostka musi innych przekonywać do swych pomysłów i idei. Zmiany jednostki muszą być zgodne z ogólnymi regułami
Człowiek nie jest ani istotą racjonalną ani irracjonalną- jego natura jest rozdwojona
Dwa rodzaje woli:
wola ograniczona- płynąca ostatecznie z nietkniętej przez refleksję głębi ludzkiej psychiki
wola arbitralna- stoi u podstaw działań ze względu na jakieś zewnętrzne cele, do których urzeczywistnienia ma nas doprowadzić- tę wolę poprzedza namysł i kalkulacja
z każdym rodzajem woli wiążą się pewne rodzaje działań:
z wolą ograniczoną- działania spontaniczne i nie wyrachowane
z wolą arbitralną- działania oparte na kalkulacji
oba rodzaje woli są przyczyną nawiązywania i podtrzymywania stosunków społecznych, ale w każdym przypadku są to inne stosunki i inne są sieci stosunków między jednostkami.
W zależności od tego jaka wola przeważa mamy do czynienia albo ze wspólnotą albo ze stowarzyszeniem
Wspólnota- naturalna i spontaniczna bliskość emocjonalna (np. w rodzinie)
Stowarzyszenie- łączy jednostki na zasadzie korzyści, jakich się spodziewają wchodząc w relacje z innymi
Wspólnota łączy ludzi jako pełne osobowości, ograniczając wszystkie dziedziny ich życia, natomiast stowarzyszenie łączu jednostki występujące w określonych rolach społecznych i dotyczy tylko jakiejś jednej strony ich osobowości
We wspólnocie głównymi czynnikami są zwyczaj i tradycja, natomiast w stowarzyszeniu są to np. opinia publiczna czy sformalizowane prawo
We wspólnocie podstawą jest własność zbiorowa natomiast w stowarzyszeniu własność Prywatna
Dwa rodzaje więzi społecznych:
osobowa
rzeczowa
Wg Szmatki wspólnota jest prototypem mikrospołecznej skali zjawisk podstawą stosunków są tutaj: miłość, braterstwo, przyjaźń, koleżeństwo. Podstawowa cecha wspólnoty to wzajemna miłość i łatwość przystosowywania się, polegająca na podobieństwie mowy i myśli. Z podobieństw tych wynika wzajemne zrozumienie ( a zrozumienie to druga z podstawowych cech wspólnoty). Trzecia z podstawowych cech wspólnoty to zdolność do tworzenia wspólnego życia (jest to pochodna dwóch poprzednich cech).
We wspólnocie ujawnia się zgoda na skalę całej zbiorowości, która wg Szmatki może być nazywana duchem rodzinnym.