Wykład z mikrostruktur z dnia 7.03.2006 r.
Temat: Koncepcja grupy Floriana Znanieckiego
Florian Znaniecki- autor m.in. pojęcia „współczynnik humanistyczny”. Jest przedstawicielem socjologii humanistycznej (która przyjmuje, że świat społeczny istnieje w świadomości jednostek). Znaniecki był twórcą socjologii akademickiej w Polsce i dyrektorem pierwszego w Polsce Instytutu Socjologii w Poznaniu, powołał do życia także pierwsze w naszym kraju czasopismo socjologiczne. Był również współtwórcą metody biograficznej w socjologii (pamiętniki, listy). Niezmiernie znaną pracą Znanieckiego było dzieło stworzone wraz z W. Thomasem Pt. „Chłop polski w Europie i Ameryce”(na podstawie listów polskich emigrantów do USA).
Socjologia to dla Znanieckiego system hipotez dotyczących faktów doświadczanych przez ludzi. (tzn., że ludzie są świadomi tego, co przeżywają)
Doświadczenie(świadomość) mieści w sobie wiele znaczeń. Wszystkie doświadczenia da się sprowadzić do dwóch typów:
doświadczenie pierwotne np. ból
doświadczenie rekonstrukcyjne tzn. doświadczenie nabywane przez relacje innych osób
Subiektywny ból pacjenta może być odczytywany przez lekarza w oparciu o obiektywne standardy. A wyrażanie bólu odbywa się w sposób zgodny z daną kulturą.
Kultura masowa operuje stereotypami (czyli uproszczonymi obrazami), tak, aby trafić do wszystkich
Doświadczenie pierwotne obchodzą socjologów tylko w formie zobiektywizowanej.
Przedmiotem socjologii nie mogą być jednostki jako takie, grupy jako takie- bo nie są one elementem świata społecznego
Elementem świata społecznego są jedynie:
jednostki-dane-w-ich-własnym doświadczeniu-i-doświadczeniu-innych jednostek
grupy-dane-w-doświadczeniu-ich-uczestników-i-outsiderów
istniejemy o tyle, o ile wchodzimy w relacje z innymi, musimy mieć świadomość innych, a grupa istnieje w naszej świadomości
współczynnik humanistyczny- to podstawowa zasada metodologiczna; badając rzeczywistość powinniśmy go uwzględniać
należy badać rzeczywistość taką, jaka jawi się ludziom, jaka jest odbierana przez ludzi
to ludzie nadają znaczenie rzeczywistości i wszystkiemu co ich otacza, a powinno się badać świat poprzez znaczenie nadawane mu przez ludzi
„Wszelkie obiekty świata społecznego istnieją w nim ze współczynnikiem humanistycznym, tj. obiektywizują się poprzez ludzi, którzy ich doświadczają, są one takie jak w doświadczeniach ludzi”.
Grupa wg Znanieckiego- to twórcza synteza ról społecznych. Ponadto:
Grupa jest ponadosobowym systemem wartości i działań, wspólnym członkom grupy, obejmującym wszystkie te wartości i działania, które należą do ich ról jako członków grupy
Podstawowe komponenty grupy:
Więź- której funkcją jest związanie członków i oddzielanie ich od nie-członków. Więź jest jądrem grupy (starszyzna lub krąg jednostek, z którym wszyscy członkowie są jakoś powiązani)
Świadomość „MY”- grupa istnieje, gdy członkowie mają świadomość odrębności swej wspólnoty od innych. „grupa jawi się swoim członkom jako ponadindywidualna jaźń społeczna” (synteza jaźni poszczególnych członków)
Dobra materialne i duchowe- ta cecha nadaje grupie charakter podmiotu moralnego, np. podjęcie zobowiązań, oczekiwania
Instytucjonalizacja- działania jednostkowe w wyniku współpracy ulegają instytucjonalizacji, czyli podlegają wzorom i kontroli stając się organizacją tej grupy
Znaniecki kładzie nacisk na to, że grupa istnieje w ludzkich wyobrażeniach i doświadczeniach!!!
Przedmiotem socjologii jest owo wyobrażenie, doświadczenie, współczynnik humanistyczny, postawy ludzi wobec przedmiotu, a nie przedmiot sam w sobie. Np. diabeł- nie interesuje nas on sam lecz nasz postawa wobec niego
Podstawą istnienia grupy jest jej wyobrażeniowy charakter. Istnieje ona o tyle, o ile jest doświadczana przez jej członków i tylko w takiej postaci, w jakiej jest przez nich doświadczana.
Pojecie grupy pierwotnej Charles'a Cooley'a
definicja: „Przez pojęcie grup pierwotnych rozumiem takie, które charakteryzują się ścisłym zespoleniem jednostek poprzez stosunki osobiste face to face oraz współpracę”
Są one pierwotne w wielu znaczeniach, lecz głównie w tym znaczeniu, iż są podstawowym czynnikiem w tworzeniu natury społecznej jednostki i jej społecznej wyobraźni..
Psychologiczną konsekwencją takich bezpośrednich powiązań między jednostkami jest swoiste stopienie się ich indywidualności we wspólną całość do tego stopnia, iż jaźnią danej społeczności staje się (z kilku co najmniej powodów) wspólne życie oraz cel grupy. Przypuszczalnie najprostszym sposobem określenia tej całości jest posłużenie się zwrotem „my”. Owo „my” pociąga za sobą pewien rodzaj sympatii i wzajemnej identyfikacji, której naturalną ekspresją jest właśnie „my”.
Podział:
grupa pierwotna - przeważa więź o charakterze osobistym „face to face”
grupa wtórna - przeważa tu więź rzeczowa, która łączy role społeczne, a nie osobowości
Dla Cooley'a grupa pierwotna to nie typ, lecz cechy grupy, które nadają jej charakter pierwotny. Ta pierwotność to przede wszystkim znaczenie, jakie te grupy odgrywają w tworzeniu osobowości jednostek. Pierwotność zawiera się nie w szczególnej strukturze, systemie norm, lecz w tym, że jest najważniejsza, podstawowa w kształtowaniu jednostki.
Cechy konieczne, by można było uznać grupę za pierwotną:
związki między członkami grupy muszą być bezpośrednie, relacje typu face to face, członkowie muszą znać się osobiście, struktura zaś nie powinna tworzyć barier uniemożliwiających kontaktowanie się wszystkich ze wszystkimi
Związki między członkami grupy nie mogą mieć charakteru wyspecjalizowanego, celowego (charakter grup totalnych- angażują całkowicie osobowość członków, a grupa taka nie jest nastawiona na realizację konkretnego celu). Struktura elastyczna nie zna sztywnego podziału ról. Jednostki muszą się wzajemnie wymieniać rolami i funkcjami pełnionymi w grupie.
Względna trwałość- struktura nie może być tymczasowa
Grupa nie może być zbyt liczna
Musi się pojawić pewien rodzaj intymności w stosunkach między jej członkami i co więcej, stosunki o charakterze intymnym muszą w tej grupie dominować (stąd cecha nr 4). + ładunek emocjonalnej relacji!
Dwie najistotniejsze cechy to 2 i 5!!!!!!