Ogólne cechy rozwoju nauki- Jurek Ratajewski
Rozwój nauki można traktować jako:
* wzrost zasobów wiedzy i ulepszanie metod badawczych
*doskonalenie i rozszerzanie działalności badawczej i rozwojowej
*kształtowanie się i rozwój warunków niezbędnych do prowadzenia działalności badawczej i rozwojowej warunków rzeczowych, kadrowych, organizac. i instytucjon.
*osiąganie zamierzonych celów, skutków i efektów w sferze zastosowania nauki, świadomości społecznej, gospodarce, polityce
*rozwój strefy obsługi
*rozwój form, metod, zakresu kształcenia kadr naukowych
Czynniki warunkujące postęp nauki dzieli się zwykle na:
--> czynniki endogeniczne: kumulowanie wiedzy, rozwój metodologii, sprzężenia zwrotne między badaniami podstawowymi a rozwojowymi, swoistość grup naukowych i szkół naukowych
--> czynniki egzogeniczne wynikające z otoczenia środowiska np. wpływ stosunków społecznych, poziom techniki, polityka naukowa, wielkość, poziom dochodu narodowego, stan kultury, oświaty itd.
Rozwój nauki nie jest jednolity i ciągły, ale SKOKOWY <-- ma charakter okresowych rewolucji
na rewolucję składają się różne czynniki, np.
a) odnalezienie nowych materiałów naukowych
b) dostrzeżenie nowych faktów
c) zmiana sposobu myślenia naukowego
Ludwik Fleck - 1935, pojęcie: STYL MYŚLOWY, KOLEKTYW MYŚLOWY
Przejął jego rozważania THOMAS KUHN (amer.) - pojęcie PARADYGMATU (1962r.)
PARADYGMAT - określa podst. zasady na jakich opiera się nauka
wzorzec myślenia i działania nauk., przyjęty i stosowany w obrębie społeczności specjalistów danej dziedziny [np. parad. struturalistyczny - wszystko jest częścią większej całości)
STEFAN AMSTERDAMSKI - w posłowiu do książki KUHNA: " Par. to zespół charakterystycznych i uprzedzeń wspólnoty badaczy"
J. BARMARK, G. WALLEN - Par. obejmuje zarówno założenia filozoficzne dotyczące obrazu świata jak i ideały nauki, rolę badaczy
Zmiany paradygmatu --> wielkie rewolucje:
* Kopernik
*Darwin
*Genetyzm Mendla, itd.
Rozwój nauki to proces przemian wielodyscyplin., teorie naukowe się przenikają, rozwój jednej nauki wpływa na rozwój drugiej
W nauce zmieniają się ogólne dążenia badawcze założenia, metody, techniki
Do Oświecenia -> dążenia do odkrycia istoty rzeczy
Od XVIII w -> badanie zjawisk i zależności między nimi
Gnoseologia - co jakie jest -> stąd charakter opisowy nauki
--->Wykorzystuje się wciąż nowe techniki stąd stosowanie np. modeli matematycznych, dążenia do pomiaru wszystkiego co się da
---> Nauka dąży do ujednolicenia i porządkowania (Newton, strukturalizm C. Levi-Straussa)
Rozwój nauki: wskazuje na jej kumulatywny charakter, jednak kumulowanie jest selektywne, nie zapamiętujemy ani uznajemy wszystkiego --> w tym duża rola Bibliotekarzy i Bibliotekarek :P
Zdobyczne nauki szybko uniezależniają się od jej twórców, stają się własnością świata nauki
* Nauka europ. zawdzięcza wiele Arabom, ale się o tym raczej nie pamięta, duża w tym rola ksiązki naukowej
Zacieranie się granic nauki i techniki -> wg Thomasa Kuhna wzajemne stosunki nauki, techniki miały 3 etapy:
I - starożytność - 2 poł. XVIII w. <-- technika nie wpływa na naukę
II - od poł. XVIII w. do końca XIX - coraz częstsze zastosowanie w praktyce naukowej (Kelwin i Edison)
III - od ok.1870 -> nauka = napęd dla techniki
W nauce coraz częściej przekracza się granice eksperymentu i obserwacji
XX wiek <-- udoskonalanie narzędzi i instrument. służących badaniom
Zmienia się pojmowanie i traktowanie działalności naukowej następuje ogromne zróżnicowanie naukowe badaczy
Szara literatura <- niekiedy ujawnia drogę dochodzenia nauk.
Charakterystyczne dla rozwoju nauki jest dążenie integracji nauk. w 1 nauce
Współcześnie: Problem integracji nauk narodowych w system nauk światowych