LEKI TRÓJPIERŚCIENIOWE I PRZECIW DEPRESYJNE
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne TLPD(nazwa pochodzi od schematu budowy chemicznej) Leki te nieselektywnie hamują wychwyt noradrenaliny i serotoniny.
Często uważne są za klasyczne leki przeciwdepresyjne, stosuje się w leczeniu cięższych zaburzeniach lękowych, agorofobii oraz napadach paniki. Należą do tej grupy: Anafranil, Amitryptylina, Imipramina, Petylyl i inne. W praktyce najczęściej stosuje się Anafranil ze względu na jego znaczny potencjał terapeutyczny oraz możliwość stosowania tego leku w terapii podtrzymującej i profilaktycznej. Łagodzi on i leczy objawy lęku i depresji. Ma początkowo działanie uspokajające i nasenne, tłumi objawy wzmożonej emocjonalności i dlatego jego stosowanie rozpoczyna się wieczorem od mniejszej dawki, która stopniowo jest powiększana. Leki tej grupy nie dają uzależnienia. Są bardzo skuteczne wywołują jednak liczne niekorzystne skutki uboczne: nadmierne uspokojenie, senność, spadki ciśnienia, przyrost masy ciała, omdlenia, zawroty głowy, suchość w ustach, zaburzenia akomodacji, oddawania moczu, oddziałują na przewodnictwo serca i jego pobudliwość. Większość działań niepożądanych i powikłań wynika z wpływu na układ autonomiczny, część jest rezultatem bezpośredniego działania na narządy wewnętrzne. Z tych powodów nie są odpowiednie dla pacjentów cierpiących na choroby serca i jaskrę, a także dla wielu osób starszych. Upośledzają ponadto sprawność psychomotoryczną uniemożliwiając prowadzenie samochodu. Dodatkowy problem stwarza duża toksyczność tych leków - dawka silnie trująca
(często śmiertelna) jest jedynie 3-4 razy większa od maksymalnej dawki terapeutycznej.
Najczęściej stosowane leki to:
imipramina (Imipramin)
klomipramina (Anafranil)
amitryptylina (Amitriptylinum)
doksepina (Doxepin, Sinequan)
dezypramina (Petylyl, Norpramin)
opipramol (Pramolan)
dibenzepina (Noveril)
maprotylina (Ludiomil, Deprilept)
SSRI
Selektywne inhibiotory wychwytu zwrotnego serotoniny.
Jest to jedna z najnowszych grup leków przeciwdepresyjnych i uważana za najskuteczniejszą. Do leków najnowszej generacji zaliczane są natomiast selektywne inhibitory wychwytu serotoniny -SSRI (selective serotonine re-uptake inhibitors). Zapobiegają "wyłapaniu" neurotransmitera serotoniny z powrotem do wnętrza neuronu podnosząc tym samym ilość działającego przekaźnika, co ma ogromne znaczenie dla przekaźnictwa w neuronie. Nie wchodzą w szkodliwe reakcje z alkoholem i nie upośledzają sprawności motorycznej.
Dzięki bardzo wybiórczemu działaniu tylko na jeden proces w jednego typu komórkach nerwowych nie dają również wielu innych skutków ubocznych, znanych chorym zażywającym TLPD. Nie powodują na przykład tycia, a nawet przeciwnie, pacjenci tracą na wadze. Przeznaczone są więc dla większej grupy osób. Pomagają przy bulimii, zaburzeniach
obsesyjno-kompulsywnych. Nie można się nimi zatruć.
Najczęściej stosowane leki z tej grupy to;
Fluoksetyna (Bioxetin, Prozac, Seronil, Deprexetin, Fluoxetin)
Fluwoksamina (Fevarin, Luvox)
Citalopram (Cipramil, Cital, Celexa)
Escitalopram (Lexapro)
Sertalina (Zoloft, Asentra)
Paroxetyna (Rexetin, Paxil, Deroxat)
Nefazodon (Serzone)
zalety:
- działają przeciwdepresyjnie
- małe ryzyko samobójstwa
- słabsze działania niepożądane,
- skuteczne w leczeniu depresji i zaburzeń lękowych
wady:
- powolne działanie
- efekty po 2-3 tygodniach
SNRI
Są to inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny co oznacza iż podnoszą poziom tych neuroprzekaźników Leki przeciwdepresyjne o działaniu zbliżonym do SSRI w mózgu.
Wenlafaksyna (Efectin, Effexor)
Milnacypram (Ixel)
zalety:
- działa przeciwdepresyjnie
- małe ryzyko samobójstwa
- słabsze działania niepożądane
- skuteczne w leczeniu depresji i ogólnych zab. lękowych
wady:
- efekty po 2-3 tygodniach
- szczególne osłabienie funkcji seksualnych
IMAO
Leki przeciwdepresyjne. W sposób odwracalny hamuje monoaminooksydazę, zwłaszcza typu A (MAO-A). Hamuje rozpad dopaminy, serotoniny i norepinefryny, przez co zwiększa ich stężenie w szczelinie synaptycznej. Poprawia aktywność psychomotoryczną, nastrój, jakość snu, zmniejsza dysforię, brak napędu, trudności w koncentracji, wyczerpanie. Łagodzi również objawy związane z fobią społeczną. Jest pozbawiony właściwości sedatywnych, nie upośledza koncentracji uwagi. Podany wchłania się całkowicie z przewodu pokarmowego, największe stężenie osiąga po 1 h. W 50% jest wiązany przez białka osocza krwi. Metabolizowany w wątrobie, podlega efektowi pierwszego przejścia. Wydalany w 99% przez nerki w postaci nieczynnych metabolitów.
Moclobemid - Aurorix,
zalety:
- działa przeciwdepresyjnie
wady:
- Dużo efektów ubocznych
- Interakcje z innymi lekami
- Interakcje z niektórymi potrawami
Anksjolityki (gł. przeciwlękowe)
Jedna z najbardziej znanych i popularnych grup leków używanych w psychiatrii (ale również w praktyce lekarzy innych specjalności) jest grupa leków pochodnych benzodiazepiny. Mechanizm działania benzodiazepin (w skrócie BZD) jest związany w organizmie z GABA
(kwasem gamma-aminomasłowym) i receptorem GABA-ergicznym. BZD są lekami działającymi szybko,niedrogimi, wykazującymi się niewielką toksycznością i nielicznymi interakcjami innymi grupami leków - są bardzo popularne w praktyce zarówno psychiatrycznej jako i ogólno lekarskiej.
Najczęściej stosowane
Klorazepat (Tranxene, Cloranxene)
Diazepam (Relanium, Valium, Relsed, Diazepam)
Oksazepam (Oxazepam)
Lorazepam (Lorafen)
Alprazolam (Xanax, Afobam, Neurol, Zomiren)
Medazepam (Rudotel)
Bromazepam (Lexotan, Lexomil)
zalety:
- silne działanie przeciwlękowe
- szybkość działania
wady:
- Może działać depresyjnie
- Bardzo szybkie działanie uzależniające
- Zaburzenia koncentracji
Najczęściej stosowanym lekiem uspokajająco-przeciwlękowym przy zaburzeniach depresyjnych jest Hydroxyzyna (Hydroxyzinum, Atarax), jest obecnie uznana za substancję najbezpieczniejszą (mało obj. ubocznych, niema ryzyka uzależnienia, nie wchodzi w reakcje z innymi lekami).
Hydroxyzyna nie zalicza się do benzodiazepin !
Neuroleptyki
Neuroleptyki, dawniej znane także jako duże trankwilizery - leki stosowane w leczeniu zaburzeń psychicznych głównie schizofrenii. Są też stosowane w leczeniu nerwic, w chorobie nadciśnieniowej a także w depresji. Działają silnie uspokajająco poprzez hamowanie aktywności komórek nerwowych, głównie komórek powiązanych z dopaminą i serotominą,
w mniejszym stopniu z adrenaliną, a także z histaminą.
Leki te nie wywołują efektu narkotycznego, czyli nie mogą doprowadzić do uzależnienia, ale potęguja działanie narkotyków i alkoholu etylowego. Głównym objawem ubocznym jest choroba Parkinsona.
Najczęściej stosowane leki
Pernazyna (Parnazinum)
Lewomepromazyna (Tisercin)
Flupentyksol (Fluanxol)
Chloroprotyksen (Chlorprotixen)
zalety:
- w małych dawkach działa przeciwdepresyjnie
wady:
- trudne do wyeliminowani efekty uboczne
2