POŁÓG

Połogiem - PUERPERIUM - nazywamy okres po porodzie, w czasie którego w organizmie kobiety następuje cofanie się zmian powstałych podczas ciąży i porodu.

Rozpoczyna się z chwilą porodu kompletnego popłodu.

Fizjologiczny, niepowikłany, trwa 6 tygodni. Przy połogu powikłanym ( zakażenia, krwotoki) Może wydłużyć się do 8 tygodni.

- Pierwszy tydzień - połóg wczesny,

- kolejne tygodnie - połóg późny.

.

Przebieg połogu:

• cofanie się zmian ciążowych i porodowych;

• gojenie się ran poporodowych;

• rozpoczęcie się i utrzymanie laktacji;

• ponowne podjęcie czynności jajników.

Cofanie się zmian ciążowych i porodowych ( inwolucja):

• drogi rodne - formowanie się sz. macicy /8 dni/ i powrót napięcia ścian pochwy / 3 tyg./

• dno miednicy, powłoki brzuszne, pęcherz moczowy, odbytnica - zwiększa się stopniowo napięcie;

• zwiększenie napięcia mięśni brzucha

• zmniejszenie uwodnienia organizmu - w drugim tygodniu (10-14 dzień) wzmożona diureza i ustępują obrzęki;

• powraca jakość funkcjonowania organów z przed ciąży (zmniejsza się objętość krwi w naczyniach, objętość minutowa serca; zmniejsza się przepływ nerkowy i przesączanie kłębkowe, obkurczenie moczowodów, zanik fizjologicznej w ciąży glikozurii, zmniejszenie pojemności wdechowej i minutowej).

PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY POŁOGU

I. Czynniki wpływające na przystosowanie się matki (i ojca) do roli rodzicielskiej

1. Zmiany w metabolizmie ustroju u matki

-Nagły spadek poziomu estrogenu i progesteronu

2.Kształtowanie się poczucia odpowiedzialności matki (rodziców) zależy:

- od dojrzałości emocjonalnej partnerów

• lęku przed nowymi obowiązkami

• zakresu wiedzy o dziecku

• problemów finansowych

• rozwoju więzi małżeńskiej

3.Przeniesienia uwagi z matki na dziecko

II. Rozwój uczuć macierzyńskich może ulec opóźnieniu gdy:

• dziecko było niechciane ( u samotnych matek )

• w czasie porodu kobiety były znieczulane

• dziecko było oddzielone zaraz po porodzie

• u niezamężnych matek może pojawić się uczucie winy, wstydu a niekiedy uczucie wrogości do dziecka.

ETAPY PRZYSTOSOWANIA SIĘ DO NOWEJ ROLI

1. Faza zależności trwa 2-3 dni

1. Położnica jest bierna i zależna od opiekujących się nią osób

2. Bardziej interesuje się swoimi dolegliwościami niż potrzebami dziecka

3.W pierwszej kolejności zaspokaja własne potrzeby dopiero spełnia potrzeby dziecka

Kobieta w tym okresie potrzebuje opieki fizycznej i zwrócenia uwagi na jej stan emocjonalny werbalizuje swoje uczucia odnośnie do porodu tak, że wytwarza się pełny obraz przeżycia narodzin dziecka

Zakończył się okres symbiozy matki i dziecka i matka powinna traktować je jako odrębną osobowość.

II. Faza uzyskiwania samodzielności (trwa około 7 dni)

Matka stara się uzyskać samodzielność i autonomię, chce zajmować się dzieckiem i swoimi potrzebami - rozpoczyna działania

1. Występuje silne nastawienie lękowe:

• czuje się niepewnie w swojej roli,

• boi się czy podoła nowym obowiązkom

• pojawia się uczucie odpowiedzialności i macierzyństwa

• mogą pojawiać się szybkie i częste zmiany nastroju

• ambiwalencja uczuć w stosunku do dziecka

• wykazuje zainteresowanie i gotowość do uczenia się nowych rzeczy

INTERAKCJA MATKI I DZIECKA

PIERWSZY KONTAKT

Pierwsza godzina po porodzie jest okresem , w którym następuje nawiązanie więzi między matką a dzieckiem. Naturalnym zachowaniem się matki jest więc przytulenie do piersi noworodka.

Kontakt ten powinien być fizycznie jak najbliższy to jest skóra do skóry.

Cielesny kontakt matki z dzieckiem sprzyja wzajemnej kolonizacji florą bakteryjną - komensalizm (uzyskanie symbiozy),

uzyskanie równowagi immunologicznej, która spełni rolę płaszcza ochronnego przed florą szpitalną.

Dziecko poznaje i zapamiętuje zapach matki, oraz zapamiętuje smak i kształt brodawki.

Wczesny i cielesny kontakt wpływa na:

- wyciszenie stresu porodowego u dziecka i matki

• wykorzystanie instynktowego odruchu ssania u noworodka, który jest najsilniejszy w pierwszej godzinie po porodzie,

• pobranie siary, która zabezpieczy dziecko (w szczególności jelita) w przeciwciała i pobudzi do wydalenia smółki,

• ssanie piersi wpływa na wydzielanie prolaktyny i oxytocyny, ( działanie neurohormonalne),która w pierwszych godzinach po porodzie stymuluje macicę do skurczu i kontroluje krwawienie,

• wysoki poziom hormonów porodowych - oxytocyny, jak też obecność endorfin, które pojawiają się po porodzie wpływają na wytworzenie się szczególnej więzi między matką i dzieckiem oraz wzbudzają i utrzymują zachowania instynktowne (gotowość obronna matki wobec dziecka, gotowość opiekuńcza),

• poczucie satysfakcji u kobiety dokonuje się kiedy matka widzi i słyszy dziecko, ma z nim fizyczny kontakt, może je dotykać, przystawić do piersi. Fala endorfiny powoduje, że znika ból i zmęczenie a pojawia się euforia i poczucie spełnienia.

Matka powinna przystawić dziecko do piersi i pozwolić mu ssać tak długo jak tylko zechce.

Matka będzie reagować na swoje dziecko zależnie od spostrzegania jego aktualnych potrzeb. Spostrzeganie to będzie z kolei związane z:

• płcią dziecka

• jego aktywnością

• wyglądem

Pierwszy kontakt matki z dzieckiem jest kontaktem dotykowym

- pierwiastki zwykle dotykają dziecko dłońmi i palcami

- wieloródki obejmują całymi ramionami.

Pierwiastki, przy pierwszym kontakcie mogą wykazywać objawy napięcia i zdenerwowania. Mogą mylnie interpretować słowa i działania innych osób, szczególnie swojego męża.

Zachowanie się matki (jej reakcje, wypowiedzi) wskazuje na akceptację dziecka i uznanie go za swoje.

- znajduje podobieństwo dziecka do członków rodziny

- nazywa dziecko po imieniu

PIERWSZY KONTAKT I PRZYWIĄZANIE

Przywiązanie i miłość to 2 elementy, określające całokształt uczuciowych stosunków rozwijających się między matką a dzieckiem w różnych okresach rozwoju dziecka.

Pierwszy kontakt wytwarza zazwyczaj jednokierunkowe uczucie odczuwane przez matkę do dziecka.

Przywiązanie określa się jako „trwały unikalny związek emocjonalny między dwojgiem ludzi”.

Przywiązanie matczyne składa się z trzech podstawowych elementów:

- matka wyraża silne pozytywne uczucie w stosunku do swojego dziecka,

- uczucie matki jest długotrwałe,

- matka jest świadoma potrzeb dziecka i odpowiednio na nie reaguje.

WCZESNY KONTAKT I PRZYWIĄZANIE

Pierwsze 3 dni po porodzie uważa się za okres szczególnie wrażliwy dla powstawania przywiązania u ludzi.

Oddzielenie dziecka od matki w pierwszych 3 dniach jego życia może zaciążyć na późniejszych jego doznaniach i rozwoju.

Matki , którym umożliwia się wczesny kontakt z dzieckiem, okazują swoje uczucia do dziecka poprzez przytulanie, całowanie, głaskanie, zaglądanie w oczy co wpływa na zawiązanie się silnej i długotrwałej więzi o pozytywnym

charakterze.

ZABURZENIA EMOCJONALNE ZWIĄZANE Z PORODEM

Czas pojawienia się zaburzeń i ich natężenie różni się u poszczególnych kobiet.

Pogorszenie się samopoczucia zwykle pojawia się przed 10 dniem połogu.

Objawy

1. utrata sił

2. płacz

3. reakcje lękowe

4. bezsenność

5. smutek poporodowy (opisywany też jako chandra, przygnębienie)

6. depresja poporodowa

7. psychoza połogowa

8. szok poporodowy

„ Smutek poporodowy” ( baby blues, maternity blues).

Jest to zespół częstych zmian nastroju, emocjonalnego zaburzenia, pojawiający się między 3 a 10 dniem po porodzie. Uniesienie i radość przeplatane są wybuchami płaczu z nieistotnych powodów. Za czynnik sprawczy uważa się spadek hormonów jak również reakcję na stres emocjonalny i fizyczny porodu.

Ciężkie przypadki mogą przejść w depresję.

Zjawisko to dotyczy od 26-85% kobiet po porodzie. Jego objawy to:

- wyczerpanie,

- zmęczenie,

- brak energii,

- kłopoty ze snem,

- przewrażliwienie,

- płaczliwość,

- zmienność nastroju,

- zagubienie,

- niepewność co do własnych kompetencji jako matki,

- przygnębienie lub pobudzenie,

- brak więzi z dzieckiem,

- reakcje lękowe,

- zaburzone relacje z partnerem .

Uważa się, że przyczyną Baby blues jest m. in. nagłe zachwianie równowagi hormonalnej po porodzie. Objawy nie upośledzają zdolności matki do prawidłowego funkcjonowania, nie wymagają farmakoterapii i ustępują samoistnie po 10 dniach. Ważne jest natomiast, aby rodzice posiadali wiedzę na temat tego zjawiska. Świadomość przemian psychologicznych u położnicy wpływa na zmniejszenie niepokoju związanego z Baby blues nie tylko u kobiety, ale również jej bliskich.

Depresja poporodowa

jest zespołem objawów jak:

- płaczliwość,

- bierność,

- uczucie niepełnej wartości i niemożność pokonania trudności (zwłaszcza w stosunku do dziecka),

- poczucie winy,

- samooskarżanie się o niedostateczną miłość do dziecka,

- trwały stan zmęczenia i szybkie męczenie się, bezsenność

- upośledzenie uwagi i pamięci.

Objawy depresji są różne, ale najważniejszym jej wskaźnikiem jest zmiana charakteru i zachowań. Depresja poporodowa jest traumatyczna nie tylko dla matki ale też dla dziecka i członków rodziny. Matki dotknięte depresją słabiej reagują na sygnały.

Depresja wymaga leczenia!

Psychoza połogowa

Obejmuje całą gamę stanów, między innymi:

• depresję

• stan maniakalny

• delirium

• omamy przypominające schizofrenię

Początek choroby jest nagły i dramatyczny i wymaga intensywnego leczenia. Kobiety z psychozą połogowa są leczone w szpitalach psychiatrycznych.

Przy nowoczesnym leczeniu psychozy połogowe mają dobre rokowanie i większość kobiet powraca do zdrowia w ciągu 2-3 miesięcy.

Aby uniknąć zaburzeń emocjonalnych w połogu, należy otoczyć matki szczególną życzliwością i pomocą bliskich oraz wsparciem społecznym i opieką medyczną poprzez patronaże środowiskowe.

6

---