Współczesne problemy psychologii - dr Malecha

WYKŁAD III

11.12.10.

PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA

1) Udowodnione różnice pomiędzy kobietami a mężczyznami p. Anny Hammer:

- uzdolnienie matematyczne:

• 5-10 lat lepsze dziewczynki

• W miarę dorastania i w dorosłości bardziej sprawdzają się mężczyźni

- zdolności werbalne:

• Kobiety wcześniej zaczynają mówić i więcej

• Kobiety lepiej określają, nazywają ludzkie emocje

• Kobiety szybciej uczą się języków

- rozwój ruchowy:

• Koordynacja wzrokowo-ruchowa - kobiety

• Aktywność motoryczna - mężczyźni

- zdolności przestrzenne:

• Rotacja brył w wyobraźni - panowie

• Pamięć dowolna drobnych obiektów - kobiety

- mowa ciała (odczytywanie mimiki) i intuicja - kobiety:

Uśmiech u kobiet jest traktowany przez panów na 3 sposoby:

- kokieteria

- sygnał uległości, bierności

- oznaka kompetencji

Kobiety są najlepsze w odczytywaniu sygnałów mowy ciała. Te umiejętności często nazywamy intuicją i przeczuciem.

Przeczucie - szybkie wnioskowanie bez udziału kory mózgowej.

- spostrzegawczość:

• Kobiety bardziej w zakresie wszystkich zmysłów

• Lepiej różnicujemy subtelne bodźce

• Łatwiej dostrzegamy podobieństwa

- gniew na twarzy - lepiej odczytują mężczyźni

- pomaganie a płeć:

• Częściej spontanicznie pomagają panowie (przy świadkach)

• Kobiety pomagają emocjonalnie

- agresja:

• Mężczyźni (90% zabójstw na świecie to panowie)

• Kobiety są bardziej uległe

- pozycja zawodowa:

• Niższa u kobiet

• Wyższa u mężczyzn

- zachowania kierownicze:

• Częściej przejawiają mężczyźni

• Kobiety kierowniczki w pracy o charakterze społecznym.

Androgynia - występowanie u danej osoby cech psychicznych charakterystycznych zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn.

Androgyniczni mężczyźni i kobiety są najlepszymi szefami.

- styl autoprezentacji, styl porozumiewania się:

• Kobiety częściej posługują się domysłami

• Mężczyźni częściej skupiają się na faktach, na efektach

- reakcje a stres:

• Kobiety trudniej znoszą długotrwały stres, sytuacje lobbingu

• Kobiety stawiają na dobra atmosferę koszte3m własnych strat

• Kobiety łatwiej ulęgają presji

• Mężczyźni gorzej znoszą ból i krócej żyją

- dominujące nastawienie społeczne:

• U kobiet na emocjonalne więzi i relacje

• Panowie na sprawstwo, zadanie, skuteczność, sukces indywidualny

- złodzieje czasu:

• Kobiety - wygląd zewnętrzny

• Panowie - myślenie o seksie i własnej sprawności seksualnej

- reakcja na zdradę:

• Kobiety - boli bardziej zdrada emocjonalna

• Mężczyzn - seksualna

Biologicznie u mężczyzn można to wyjaśnić pewnością ojcostwa; kobieta nie chce stracić opiekuna.

Poznawcze wyjaśnienie: jeśli kobieta zdradzi seksualnie mężczyzna te zdradę łączy z brakiem miłości.

2) Taktyki wabienia płci przeciwnej i zwalczania konkurencji:

PANOWIE:

• Prezentowanie statusu społecznego i zasobów finansowych, podkreślanie ważności pracy i krytyka braku takich oznak u rywala

• Otwarte okazywanie zaangażowania uczuciowego (randki, telefony, maile, okazują wsparcie, opiekuńczość w stosunku do dzieci; okazują brak zainteresowania seksem

• Popisywanie się tężyzną fizyczna i brawurową odwagą

• Mężczyźni szukają u kobiet urody i młodości

• Jeśli cel jest seksualny - to bezpruderyjności;

Jeśli cel jest matrymonialny - biodra, wcięcie w pasie.

PANIE:

• Dbałość o wygląd własny i krytyka rywalek

• Okazywanie bierności i wyłączności z podważaniem wierności rywalek

• Sygnalizowanie dostępności seksualnej.

Kobiety szukają mężczyzn silnych, wysokich, zaradnych, atrakcyjnych materialnie.

Kobiety - chcą się czuć kochane i pożądane;

Panowie - chcą się czuć podziwiani i doceniani.

3) Feminizm - ruch na rzecz praw kobiet.

Co łączy różne typy feminizmu?

• Kobiety z racji swojej płci są niesprawiedliwie traktowane jako cała grupa społeczna, traktowane są gorzej od mężczyzn

• Z taką dyskryminacją można i należy skończyć

• Same muszą podjąć działania

Każdy człowiek jest wartością i nie wolno go traktować instrumentalnie, nawet dla dobra innych.

Typologie feminizmu:

1. Feminizm liberalny - zniesienie wszelkich form dyskryminacji kobiet. Kobiety równe mężczyznom!

2. F. radykalny - hasła rewolucji feministycznej. Odmianą jest feminizm lesbijski

3. F. socjalistyczny (marksistowski) - kobiety i mężczyźni równi w stosunku do siebie

4. F. kulturowy - protest żeńskiej elity kulturalnej wobec maskulinizacji języka, kultury i nauki. (maskulinizacja - opanowanie jakiejś dziedziny życia przez mężczyzn; nadawanie czemuś cech męskich)

5. F. siły - postulowały o pewne zmiany, gdyż uważały, że świat jest zbyt patriarchalny.

PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA

1) Rozwój w okresie dzieciństwa:

Wg Baleya - dzieciństwo - od ukończenia 1 r.ż. do ukończenia 13 lat.

W tym okresie kształtuje się charakter, osobowość dziecka.

Wrażenia - pojedyncze odczucie.

Spostrzeżenia - opisać potrafię daną osobę.

Wyróżniamy 3 fazy dzieciństwa:

1. Dzieciństwo pierwsze 1-2 r. ż.

2. Dzieciństwo drugie 3-6 lat

3. Dzieciństwo trzecie (szkolne) 7-11 lat

1 rok życia:

• Rozwój poznawczy (spostrzeżenia, wyobraźnia, pamięć, myślenie, mowa). To poznanie odbywa się za pośrednictwem zmysłów.

• Wzrok - rozwija się bardzo intensywnie. Między 1 a 3 miesiącem życia potrafi dojrzeć szczegóły obrazu. W 12 r. ż ostrość wzroku jest jak u dorosłego. Niemowlę najpierw widzi kontur twarzy, potem dopiero szczegóły jak oczy czy nos.

• W 1 miesiącu dziecko odbiera emocje rodzica. O początku socjalizacji mówimy od 3 m-ca, gdy dziecko zaczyna się uśmiechać. W 10 m-cu dziecko zaczyna widzieć swoją odrębność.

Ustalone metody utrwalania umiejętności to powtarzanie.

Asymilacja 3 rodzaje:

1. Asymilacja funkcjonalna - dzieci zaczynają odróżniać co jest do kulania a co do rzucania.

2. Asymilacja uogólniająca - uczy się wywoływać interesujące zjawiska.

3. Asymilacja różnicująca

• Rozwój emocjonalny i społeczny:

Emocje - w wieku poniemowlęcy są skrajne, labilne, nietrwale, gwałtowne. Są ściśle związane z potrzebami. Procesy pobudzenia przeważają nad procesami hamowania. Emocje u dziecka wywołują dorośli.

2 rok życia:

Mniej intensywny rozwój jak w 1 r. ż.

Ważny jest ruch, rozwój motoryczny, dominuje ewolucja ruchowa, nazywa przedmioty.

• Mowa - więcej rozumie niż potrafi wypowiedzieć. Dziecko posługuje się wypowiedziami jednowyrazowymi: „mama pić!”

• Emocje - egocentryzm, chęć naśladowania dorosłych, występuje złość, nie umie ocenić ryzyka, emocje skrajne poza kontrolą

• Społeczny rozwój - silne przywiązanie do rodziców, próbuje odtwarzać codzienne zajęcia, zaczyna się wstydzić nieznajomych, chce być w centrum uwagi, nie potrafi się dzielić, lubi się przytulić. Można tu już ćwiczyć samokontrolę. Ważne są rytuały - dają poczucie bezpieczeństwa

• Rozwój pamięci i uwagi - zapamiętuje to, co go zainteresuje, nieprzyjemne sytuacje zapamiętuje na bardzo długo, mała podzielność uwagi. Początki myślenia - używa pewnych elementów żeby sobie ułatwić zadanie.

• Twórczość rysunkowa - wykracza poza kartkę papieru tzw bazgroły linearne

• Rozwój fizyczny i motoryczny - buduje wieżę z 7 klocków, nawleka na sznurek duże korale, korzysta z nocniczka, samo trzyma kubeczek, potrafi kopać, rzucać piłką, skacze na 2 nogach, wchodzi i schodzi ze schodów.

• Rozwój intelektualny - zna swoje imię, zadaje pytania. W 2 r. ż. Już używa ok. 2 tys. Wyrazów; kojarzy głosy z wyglądem zwierząt.

3-6 rok życia (wiek przedszkolny):

Intensywny rozwój sprawności motorycznych. Zmienia się sylwetka ciała, szybko rośnie.

5 rok - złoty okres w rozwoju dziecka.

• Orientacja w świecie ( w czasie i przestrzeni)

• Funkcja symboliczna - zastępowanie jednych przedmiotów innymi

• Dziecięce teorie - 5 r. ż. Zaczyna odróżniać sądy i uznaje je za prawdziwe lub fałszywe

• Rozwój umysłowy - szeregowanie (wielkość małe i duże); klasyfikowanie (grupuje przedmioty na podstawie podobieństw)

• Emocje - coraz lepiej rozumie emocje innych, klaszcze, podskakuje, potrafi hamować emocje negatywne - gniew lub strach; czerwieni się.

2-4 rok życia (początki empatii):

• Rozwój społeczny - planują, ustalają zabawy;

3-4 lata - zabawy samotne

3-6 lat zabawy równoległe, naśladują rówieśników.

W wieku przedszkolnym rozwijają się pierwsze przyjaźnie.

7-11 lat (późne dzieciństwo):

Silny rozwój umysłowy. Kształtuje się rozwój własnego „ja”.

• Rozwój intelektualny (poznawczy) - dziecko staje się systematyczne, koncentruje swoją uwagę; rozwija się meta pamięć, czyli wiedza o własnej pamięci.

• Rozwój moralny - jest szczególnie wrażliwy na określenie dobry i zły.

• Rozwój osobowości - mamy szansę wyrobić pewne nawyki. Tu kształtuje się potrzeba miłości, uznania, pojawiają się pierwsze zainteresowania.

Najbardziej intensywny okres rozwojowy.

PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA W PRESPEKTYWIE INTERPERSONALNEJ I GRUPOWEJ

Definicja grupy: to system jednostek pozostających w interakcji. Grupę odróżniamy od zbiorowości.

1) Teoria facylitacji społecznej - obecność innych ludzi przy wykonywaniu przez nas jakiegoś działania podwyższa jego efektywność.

Jeżeli obecność innych hamuje nasze działania mówimy o hamowaniu społecznym.

Prace R. Zajonca sugerują, że:

Obecność innych ludzi powoduje pobudzenie, które ułatwia wykonywanie czynności dobrze opanowanych, a utrudnia wykonywanie czynności nowych lub mniej opanowanych.

2) Teoria konfliktu dystrakcyjnego - wpływ innych na działanie jednostki nie jest efektem samej ich obecności, lecz rozproszeniem uwagi jakie powodują te osoby.

Próżniactwo społeczne - pracując z innymi zmniejszamy własny wysiłek.

Polaryzacja grupowa - ludzie w grupie podejmują jakieś decyzje, które są bardziej skrajne niż początkowe stanowiska tych osób.

3) Jakie mogą być orientacje rozwiązywania konfliktów?:

1. Orientacja kooperacyjna - maksymalizacja swoich korzyści i korzyści innych.

2. O. indywidualistyczna - maksymalne zwiększenie własnych korzyści

3. O. rywalizacyjna - takie osoby dążą do zwiększenia własnych korzyści kosztem innych osób

4. O. altruistyczna - dążą do zwiększenia korzyści innych osób nie myśląc o sobie.

4) MYŚLENIE GRUPOWE

Jego rezultatem są często błędne decyzje. Myślenie grupowe jest wtedy, gdy członkowie grupy są bardzo skoncentrowani na swojej jednomyślności, tak, że realistycznie nie oceniają innych możliwości działania.

Janis - 3 warunki prowadzące do powstania myślenia grupowego:

1. Izolacja, spoistość, homogeniczność grupy, która podejmuje decyzje (jednorodność);

2. Brak obiektywnego lub bezstronnego przywódcy w grupie lub poza nią;

3. Wysoki poziom stresu z jakim wiążą się podejmowane decyzje.

Symptomy myślenia grupowego - 5:

1. Brak otwartości poznawczej - zamknięta na inne poglądy;

2. Racjonalizacja - grupa daleko się posuwa w usprawiedliwianiu podjętych decyzji;

3. Dławienie opozycji - osoby, które nie zgadzają się z większością są ignorowane, wykluczane;

4. Kreowanie strażnika umysłu - dba o subordynację, pilnuje reszty, norm grupowych;

5. Poczucie jednomyślności - wszyscy członkowie sądzą, że mają zgodne opinie.

5) KONFORMIZM

To modyfikowanie przez jednostkę własnego zachowania w celu dostosowania go do norm grupy.

Co wpływa na poziom konformizmu? - czynniki:

1. Wielkość grupy (najw. Od 3 do 5 osób)

2. Spoistość grupy - przynależność do tej grupy i uważanie jej za atrakcyjną. Im większa jest spoistość tym większy konformizm.

3. Płeć - kobiety są bardziej konformistyczne w kwestiach męskich np. naprawy; mężczyźni odwrotnie.

4. Status społeczny - ci z przeciętną aprobatą społeczną są bardziej konformistyczni.

5. Kultura - różne kultury są różnie konformistyczne.

6. Spostrzeganie równomyślności - warto mieć choć 1 sojusznika.

6) ULEGŁOŚĆ

Polega na tym, że człowiek spełnia życzenia osoby lub grupy osób.

Techniki uzyskiwania czyjejś ulęgłości - Cialdini:

1. Uzasadnianie - podawanie powodów naszych życzeń.

2. Wzajemność - coś za coś.

3. Niska piłka - polega na tym, że coś proponujemy i gdy ktoś się zaangażuje ujawniamy dodatkowe koszty, wady takie drugie dno.

4. Stopa w drzwiach - najpierw prosimy o cos prostszego, zwiększmy sobie szansę, że osoba ta ulegnie dalszym prośbom.

5. Drzwiami w twarz - celowo kierujemy wygórowana prośbę, aby potem łatwiej było zdobyć coś „mniej ważnego”.

6. To nie wszystko - oferujemy coś za wysoką cenę, ale zaraz coś jeszcze dorzucamy (często stosowane przez akwizytorów).

7. Trudność dostępu - przekonywanie, że to co oferujemy jest trudno dostępne.

7) POSŁUSZEŃSTWO

Modyfikowanie przez człowieka własnego zachowania w odpowiedzi na żądania rzeczywistego czy spostrzeganego autorytetu. (czyt. badania Stanley Milgram).

8) ZACHOWANIA PROSPOŁECZNE

To zachowania zgodne z dobrem innych ludzi lub nawet mu sprzyjające.

9) EFEKT WIDZA

Obecność innych ludzi hamuje pomoc osobie poszkodowanej.

Rozproszenie odpowiedzialności - każdy czuje się mniej odpowiedzialny za bieg wydarzeń.

Aby podjąć interwencję trzeba przejść przez 5 stadiów:

1. Zauważenie niebezpiecznej sytuacji

2. Określenie na czym polega niebezpieczeństwo

3. Trzeba podjąć decyzję o wzięciu na siebie odpowiedzialności

4. Trzeba zadecydować o sposobie udzielenia pomocy

5. Zastosowanie tego wybranego sposobu.

Niepowodzenie któregokolwiek kroku prowadzi do zaniechania!!!

Czynniki wpływające na udzielenie pomocy:

1. Cechy ofiary - szanse zwiększa: podobieństwo do widza; związek z widzem;

- zmniejsza: krwawienie; widoczna przynależność do jakiejś napiętnowanej grupy.

2. Cechy sytuacji - większa liczba widzów zmniejsza szanse pomocy; zwiększona presja czasowa zmniejsza pomoc.

3. Cechy widza - podobieństwo ofiary, związek z ofiarą. Negatywna reakcja na cechy ofiary zmniejsza szanse pomocy; szanse pomocy zwiększa - empatia, emocjonalność widza i wiedza o pomocy.

END

1

---