Wielość kultur i kryteria ich wyodrębniania
Kultura jest tworem zbiorowości. Kryteria wykreślania granic poszczególnych
kultur są tak różne, jak różne są kryteria, na których podstawie wyróżnione są
zbiorowości ludzkie.
[Podział na odrębne zbiorowości ludzkie-każdy wytwarza właściwą sobie kulturę i żyje z własnymi systemami wartości oraz realizuje sobie właściwe wzory zachowań]
Kryteria te mają różny stopień ogólności, a nadto często się ze sobą krzyżują.
Wyróżniamy np.:
Kultury zbiorowości terytorialnych(izolowane plemiona)
[zamieszkujące na obszarach odizolowanych ,wyodrębnionych, tworząc swoją całość, np. Trobriondczycy.]
Kultury różnych zbiorowości zamieszkujących terytoria jednolite pod względem cech środowiska(kultura górali karpackich)
Kultury różnych zbiorowości zamieszkujących obok siebie i przez stulecia komunikujących się między sobą(kultura zachodnio-europejska)
[doprowadziły do ujednolicenia cech kulturowych]
Kultury narodowe(kultura polska)
Kultury zbiorowości różniących się typem gospodarki(kultura społeczeństw rolniczych)
Kultury wyodrębnione wedle kryteriów chronologicznych(kultura średniowiecza)
W społeczności współczesnej zauważalne są także odrębności kulturowe zbiorowości złożonych z ludzi należących do tej samej kategorii wiekowej, na przykład kultura młodzieżowa
[Kryterium podziału kultury jest bardzo zróżnicowany. Przez to, że kultura to ogół wytworów działalności człowieka (materialne i niematerialne)wartości, postępowań mogących zaistnieć w zbiorowym świecie i przekazywanym innym pokoleniom, trudno jest podać stopnie i wymiary ogólności. Nie da się powiedzieć, opisać tymi samymi słowami kulturę wyodrębnioną ze względu na ekologiczne osobliwości lokalne i kulturę społeczną wyższego rzędu.
Subkultura,czyli podkultura
[Są to również zbiorowości tyle, że mniejsze, tak jakby grupki, które wyodrębniają się na szerszą skalę. Jest tak np. z kibicami.]
Podkultura to nie kultura niższa, ale pewien zespół regularności kulturowych, występujących w dowolnej zbiorowości, która jest mniejsza od większej zbiorowości będącej podstawą wyodrębnienia danej kultury.
Najczęściej termin subkultura stosowany jest na określenie wzorów zachowań występujących w niewielkich zbiorowościach, które dzięki odmienności tych wzorów wyodrębniają się w ramach szerszych społeczeństw.
[Stosunek subkultury do kultury szerszego społeczeństwa bywa różńy. Czasami jest jakby odłamkiem szerszej kultury a czasem określana jako kontrkultura]
Czasami jest programową negacją wartości, norm i wzorów zachowań obowiązujących w szerszym społeczeństwie(kontrkultura-kultura alternatywna)
Kultura większości danego społeczeństwa jest określana mianem kultury dominującej.
[Etnocentryzm-jako zjawisko socjologiczne zostało zdefiniowane po raz pierwszy na początku XXw. Oznacza stawianie własnego narodu, własnej kultury w centrum zainteresowania, a inne określa mianem dziwactw, mającymi miejsce gdzieś dalej, gdzieś poza naszą normą. Tak było w przypadku, gdy Europejczycy odkrywali nowe lądy i uznawali, że ludy zamieszkujące te ziemie są nieucywilizowani i trzeba narzucić im europejską kulturę- sądząc, że postępują dobrze.]
Relatywizm kulturowy[czyli względność kulturowa]
Relatywizm kulturowy jako zasada metodologiczna: oznacza wymóg, aby badacz, obserwując jakąś kulturę, stosował perspektywę uczestnika danej kultury.[nie patrzył z perspektywy swoich norm tylko z punktu widzenia osób z danej kultury, żeby zrozumieć funkcje i praktyki życia w danej zbiorowości]
Relatywizm kulturowy jako element światopoglądu: polega na przekonaniu, że wszystkie kultury są równe
[tolerancja, po zniknięciu kolonii ma wymiar dwuznaczny.
Relatywizm kulturowy jako teoria i filozofia człowiek: jest to pogląd, że człowiek jest bez reszty wytworem kultury.
[nie ma żadnych gatunkowych czy osobniczych skłonności wrodzonych.
Relatywizm kulturowy jako relatywizm wartości: jest to pogląd, że nie ma wartości uniwersalnych.
Dziedziny kultury i kultura symboliczna
[Kultura społeczeństwa pierwotnego: stosunkowo nieduże i mało zróżnicowane ale powiązane ze sobą jednolitą konfiguracją elementów, np. rytuały, praktyki magiczne itp. Badanie takiej kultury było możliwe.
Kultura współczesna-nie może być badana całościowo np. jak w przypadku zróżnicowanego społeczeństwa przemysłowego, ponieważ w tych społeczeństwach różne sfery się oddzielają i autonomizują.]Są dwa rozwiązania:
-skupiamy uwagę na całości kultury
-wyróżnienie w kulturze różnych jej dziedzin.
Kultura bytu-
Odnosi się do relacji z naturą, produkcji dystrybucji i konsumpcji dóbr oraz usług, a także czynności ochronnych i obronnych.
Kultura społeczna-
To treści kulturowe odnoszące się do stosunków między ludźmi, regulujące te stosunki i określające ich formy.
Kultura symboliczna-
To ta część kultury, co potocznie postrzegane jest jako kultura po prostu, czyli „kultura” bez żadnego przymiotnika.
[Symbole -są arbitralne stworzonymi słowami, gestami, obrazami, przedmiotami, które maja pewne ustalone znaczenie, niosą pewną ustaloną treść zrozumiała dla innych dzięki umowie społecznej. System takich symboli to język, będący najważniejszym aspektem kultury. W obrębie kultury symbolicznej społeczeństwa współistnieją 3 układy:
-kultura ludowa-lokalna, przekazywana najczęściej w drodze tradycyjnej ustnej.
-kultura popularna-dzięki środkom masowego przekazu, przekazywana na większą skalę i dzięki temu przełamują się izolacje kulturowe.
-kultura elitarna-tworzona i odbierana przez elitę, najczęściej jacyś artyści.