6. Wymień główne założenia metody czynnościowej w nauczaniu matematyki i podaj jej definicję.

Założenia koncepcji czynnościowej nauczania matematyki:

1. Występuje wielka dbałość o precyzję, porządek, jasność i zrozumienie pojęć matematycznych.

2. Występuje tu głównie działalność uczniów- głównym celem jest zdobywanie wiedzy operatywnej tzn. skutecznej, efektywnej umożliwiającej sprawne działanie i możliwe do stosowania w praktyce(w życiu).

3. Metoda czynnościowa realizuje podejście konstruktywistyczne - uczeń konstruuje swoją wiedze w interakcji z materiałami, zadaniami, środkami dydaktycznymi na drodze wielu doświadczeń pod kierunkiem nauczyciela i we współpracy z rówieśnikami.

4. Nacisk kładzie się nie tylko na wiadomości, ale na umiejętności.

5. Zgodność z zasadami nauczania i kształcenia wielostronnego.

6. Nacisk na aktywność intelektualną, emocjonalną i praktyczną.

7. Problemowe ujmowanie zagadnienia

Def. Czynnościowe nauczanie matematyki jest postępowaniem dydaktycznym uwzględniającym stale i konsekwentnie operatywny charakter matematyki równolegle z psychologicznym procesem interioryzacji prowadzącym do czynności konkretnych przez wyobrażenie do abstrakcji.

Konkret wyobrażenie abstrakcja

*Ćwiczenia z matematyki

32. Rozwijanie uzdolnień matematycznych w młodszym wieku szkolnym.

Zdolności matematyczne to układ warunków wewnętrznych jednostki, decydujący o stopniu sprawności czynności matematycznych, mierzonych ich poziomem i jakością w trakcie trwania tych czynności oraz w wynikach końcowych. Przy czym uzdolnienia matematyczne charakteryzuje już „uogólnione, zredukowane i plastyczne myślenie w zakresie stosunków matematycznych, symboli i oznaczeń matematycznych oraz matematyczny typ umysłowości"
Krutecki uważa, że w uzdolnieniu matematycznym mogą występować (ale nie są konieczne) takie składniki, jak: szybkość procesów myślowych, zdolności obliczeniowe, pamięć do cyfr (liczb, wzorów), wyobraźnia przestrzenna, zdolność naocznego wyobrażania abstrakcyjnych stosunków i zależności matematycznych.

Kotlarski, dokonując syntezy poglądów dotyczących struktury uzdolnień matematycznych, wyodrębnił w niej następujące zdolności:

1) zdolność uogólniania,

2) zdolność rozumowania matematycznego, a więc logicznego myślenia na materiale matematycznym (w sferach stosunków liczbowych, symbolicznych i przestrzennych),

3) zdolność giętkiego myślenia w obrębie materiału matematycznego,

4) zdolność skracania ogniw myślenia,

5) zdolność zmiany kierunku myślenia w zależności od potrzeb i sytuacji,

6) zdolność dążenia do jasności, prostoty i ekonomiki rozwiązań.

Kierunki kształcenia uczniów zdolnych matematycznie:

1) Rozszerzanie i wzbogacanie treści kształcenia

Rozwijanie w szerokim zakresie zdolności ogólnych, takich jak: spostrzegawczość, inteligencja, wyuczalność, emotywność i mobilność oraz w szerokim zakresie wybranych zdolności specjalnych, np.: zdolności matematycznych, muzycznych, technicznych itd. W stosunku do uczniów uzdolnionych matematycznie chodzi przede wszystkim o zróżnicowanie treściowe i treściowo-organizacyjne. Rozszerzanie i wzbogacanie treści kształcenia powinno odbywać się głównie w kołach zainteresowań i innych formach zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych. Kolejna propozycja to dopracowanie jednolitych programów nauczania. Trzecim rozwiązaniem mogłyby być specjalne programy dla uczniów uzdolnionych, realizowane w normalnych klasach albo w specjalnych klasach tylko dla uzdolnionych.

2) Przyspieszanie nauki polegającego na szybszym przechodzeniu z klas do klas.

- podwójna promocja lub wydłużanie roku nauki, bądź czasowo (np, o miesiąc), bądź też przede wszystkim programowo (np. poprzez od 2-3 miesięcy wcześniejsze opracowanie materiału i przejście w tym samym roku szkolnym do realizacji programu klasy

3) Wdrażanie do samodzielności według indywidualnego tempa

Samodzielna praca uczniów może być prowadzona, np. w czasie rozwiązywania przykładów i konkretnych poleceń oraz zadań tekstowych, wyboru zadania przez ucznia, w zachęcaniu do wysuwania problemów i układania zadań, w rozwiązywaniu i układaniu przez uczniów w domu łamigłówek, rebusów, grze w szachy, czytaniu czasopism. Nowsze formy to wdrażanie ich do roli asystentów nauczyciela, przygotowujących pomoce do lekcji i ćwiczenia, a nawet włączających się do lekcji z pomocą w prowadzeniu ćwiczeń; innymi formami pracy mogą być stałe konkursy matematyczne, zabawy, turnieje, małe olimpiady klasowe i szkolne, a ponadto organizacja czytelnictwa specjalnych wydawnictw matematycznych.

4) Kształtowanie twórczej aktywności

Praca z uczniami uzdolnionymi matematycznie ma w ostatecznym rezultacie doprowadzić do tego, aby stawali się oni twórczymi, aby ich myślenie i wszelkie działania były twórcze. Należy tak organizować pracę, aby kształtować u uczniów uzdolnionych: wrażliwość na problemy, zdolność myślenia, mobilność, oryginalność rozwiązań, zdolność do wprowadzania zmian, analizę i syntezę zjawisk, spójność w organizacji i podejmowanej przez nich pracy oraz motywację do działań. 5)Wdrażanie algorytmu czynności rozwiązywania zadań tekstowych

6) Stosowanie ćwiczeń i serii pytań rozwijających myślenie

Ćwiczenia te należy odpowiednio dobierać, aby rozwijać wszystkie podstawowe i elementarne czynności myślowe. Dotyczyć one powinny danych zadania, ich wielkości i znaczenia, związków i zależności, praw i prawideł, zasad, reguł, uogólnień, działań określania działań, określania typu zadań i struktury, układania formuły matematycznej lub wzoru, czy elementów wzoru, dochodzenia do wzorów i równań itp. Bardzo ważne miejsce w seriach pytań powinny zajmować zawsze pytania o znaczenie słów, sformułowań, symboli literowych i wielkości.

7) Wykorzystanie możliwości każdego ucznia i kształtowanie motywacji uczenia się

Podstawą rozwoju zdolności matematycznych powinno być również wykorzystanie na lekcji możliwości każdego ucznia. Można to osiągnąć przez stawianie przed nim wymagań nieco wyższych od jego możliwości, zapewniających powodzenie w pracy i wzrost tych możliwości. Znaczne rezerwy tkwią tutaj w nauczaniu polimetodycznym, a przede wszystkim w nauczaniu zróżnicowanym, czynnościowym i zindywidualizowanym. Kształtowanie motywacji do uczenia się osiągać się będzie przez pobudzanie, uczniów do działania i nadawanie temu działaniu określonego kierunku. Rozwój zdolności zależy bowiem również i w znacznym stopniu od wielkości i zakresu motywacji. Nauczyciel musi tak kierować pracą, aby wymagania i założenia zewnętrzne były przez uczniów przyjmowane jako ich własne.

8) Pokonywanie niepowodzeń i trudności w nauce uczniów uzdolnionych

Zabiegi na rzecz pracy z uczniami uzdolnionymi matematycznie:

1) nauczanie wielopoziomowe, zachęcanie uczniów do pracy, właściwa atmosfera lekcji,

2) różnorodne środki dydaktyczne i metody pracy, korzystny stosunek nauczyciela do uczniów,

3) korzystanie z materiałów i danych zebranych przez uczniów,

4) zadawanie pracy domowej zróżnicowanej, zachęcanie do szukania wiedzy

w literaturze dodatkowej.

Czynności naprawcze, takie jak: rozmowa z nauczycielem przedmiotu, w którym uczeń zdolny ma niepowodzenia, rozmowa z uczniem, rodzicami i współpraca z nimi, zorganizowanie zespołów samopomocy w nauce, indywidualizacja nauczania.
Czynności zapobiegające powstawaniu niepowodzeń w nauce uczniów zdolnych, takie jak np.:
a) ustalenie na początku roku braków w wiadomościach ze wszystkich przedmiotów,
b) zastosowanie pomocniczego nauczania indywidualno-zespołowego,
c) wprowadzenie zasady, że nie należy rozpoczynać realizacji programu nowej klasy bez ugruntowania poprzedniego,
d) stosowanie nauczania problemowego dla wdrożenia uczniów do dostrzegania, formułowania i rozwiązywania określonych problemów itd.

*Stucki cz. III

---