Ze wg. na ilość słów tworzących nazwę, rozróżniamy:

Nazwa proste, jest to nazwa składają się z jednego tylko słowa.

Np. „pies”, „książka”, „człowiek”

Nazwa złożona, jest to nazwa składająca się z dwóch lub więcej słów.

Np. „Jerzy Piotrowski”, „ojciec Mikołaja Kopernika”

Ze wg. na ilość desygnatów:

Desygnat, jest to obiekt , który ta nazwa oznacza.

Np. poszczególne krzesła są desygnatami nazwy „krzesło”.

Nazwa pusta, jest to nazwa nie posiadająca ani jednego desygnatu.

Np. „kwadratowe koło”.

Nazwa jednostkowa, jest to nazwa posiadająca tylko jeden desygnat.

Np. „Warta”, „autor trylogii”.

Nazwa ogólna, jest to nazwa posiadająca co najmniej dwa desygnaty.

Np. „stół”, „chłopak”.

Ze wg. na miejsce, jakie może zajmować nazwa w podmiotowo-orzecznikawym zdaniu postaci „X jest Y”

Nazwa indywidualna, jest to nazwa, która nadaje się do wstawienia jedynie w miejsce „X” w podmiotowo-orzecznikawym zdaniu postaci „X jest Y”, czyli nazwy indywidualne oznaczają swoje desygnaty niezależnie od cech tych desygnatów.

Np. „Poznań”, „Tomasz”.

Nazwa generalna, jest to nazwa, która nadaje się do wstawienia zarówno w miejsce „X” i w miejsce „Y”, czyli nazwy generalne oznaczają swoje desygnaty ze względu na cech tych desygnatów.

Np. „zwodzony most”, „najwyższa góra na świecie”.

Ze wg. na status ontologiczny desygnatów.

Nazwa konkretna, jest to nazwa oznaczająca osobę lub rzecz lub coś, co wyobrażamy sobie jako osobę lub rzecz.

Np. „Władysław Jagiełło”, „rower”, „elf”.

Nazwa abstrakcyjna, jest to nazwa oznaczająca obiekt, który nie jest osobą, ani rzeczą, ani czymś co wyobrażamy sobie jako osobę lub rzecz, czyli oznaczają cechy, relacje, właściwości i inne podobne byty.

Np. „wolność”, „braterstwo”, „wola”.

Ze wg. na strukturę desygnatów.

Nazwa niezbiorowa, jest to nazwa oznaczająca obiekt będący agregatem złożonym z jednorodnych części, desygnatem nazwy zbiorowej jest materialny układ jednorodnych składników.

Np. „tłum”, „las”, „konstelacja gwiezdna”,

Tłum jest zbiorowiskiem ludzi,

Las zespołem drzew,

Konstelacja gwiezdna jest układem gwiazd.

Nazwa niezbiorowa, jest to nazwa nie oznaczająca obiektu będącego agregatem złożonym z jednorodnych części, jest to każda nazwa, która nie jest nazwą zbiorową.

Np. „jabłko”, „ołówek”, „drzewo”.

Ze wg. na możność ustalenia cz obiekt jest albo nie jest desygnatem nazwy.

Nazwa ostra, jest to nazwa, co do której o każdym obiekcie daje się ustalić , że jest on albo nie jest jej desygnatem.

Np. „ołówek” - o każdym napotkanym obiekcie jesteśmy w stanie powiedzieć, czy jest on ołówkiem czy nie jest nim.

Nazwa nieostra, jest to nazwa, co do której o pewnych obiektach nie daje się ustalić, czy są to one, czy też nie są jej desygnatami; każda nazwa nieostra pozwala wyróżnić trzy grupy obiektów:

• obiekty, o których bez wątpienia wiadomo iż są desygnatami danej nazwy

• obiekty, o których bez wątpienia wiadomo iż nie są desygnatami danej nazwy

• obiekty, o których nie sposób ustalić, czy są one czy też nie są desygnatami danej nazwy

np. „wysoki mężczyzna”, „nadmierna prędkość”, „łysy”, „otyły”.

STOSUNKI MIĘDZY ZAKRESAMI NAZW

Zamienność - synonimy

Podrzędność S względem P

Nadrzędność S względem P

Krzyżowanie się zakresów

Wykluczanie się zakresów

Stosunek sprzeczności - nazwa i nazwa w stosunku do tej pierwszej negatywna (tworzą klasę uniwersalną).

Stosunek przeciwieństwa - nazwy nie mają wspólnych desygnatów a ich zakresy nie tworzą klasy uniwersalnej.

DEFINICJE

REALNA - zdanie posiadające taką charakterystykę pewnego przedmiotu, którą tym i tylko tym przedmiotom można przypisać (język 1 stopnia).

NOMINALNA - wyrażenie w ten, czy inny sposób podające informacje o znaczeniu jakiegoś słowa/słów definiowanych (język 2 stopnia).

OSTENSYWNA - przez pokazanie.

SPRAWOZDAWCZA - wskazuje, jakie znaczenie ma/miał kiedyś definiowany wyraz w pewnym języku. Definicja musi zachować ewentualną nieostrość nazwy.

Ze względu na ich zadania:

PROJEKTUJĄCA - ustala znaczenie jakiegoś słowa na przyszłość, w projektowanym sposobie mówienia

• KONSTRUKCYJNA - gdy ustala znaczenie wyrazu na przyszłość nie licząc się z dotychczasowym znaczeniem tego wyrazu/jeśli go posiada

• REGULUJĄCA - jw. Liczy się z dotychczasowym niedostatecznie określonym znaczeniem tego słowa

Ze względu na budowę:

RÓWNOŚCIOWA - składa się z 3 części: zwrot definiowany, zwrot łączący, wyjaśnienie zwrotu wyrazami znanymi.

KLASYCZNA - to d. równościowa, polegająca na podaniu rodzaju i różnicy gatunkowej (definiowanie nazwy A przez porównanie zakresu z zakresem nazwy B - rodzaj, do którego należy A; ograniczony przez dodanie cech C, np. Dom (A) to budynek (budynek) mieszkalny (C).)

• STYLIZACJA SŁOWNIKOWA - wyrażenie A to B mające cechę C

• S. SEMANTYCZNA - A oznacza B mające cechę C

• S.PRZEDMIOTOWA - przedmioty A to przedmioty z gatunku B wyróżniające się cechą C

PRZEZ POSTULATY - wyraz definiowany umieszczamy w zdaniu, w którym inne wyrazy mają znane nam znaczenie i na podstawie przykładu posługiwania się wyrazem definiowanym w tych zdaniach pozwalamy się innym domyślać, jakie znaczenie nadajemy temu wyrazowi (AKSJOMATYCZNA).

CZĄSTKOWA - postulaty definicji nie określają w sposób wyczerpujący sposobu posługiwania się definiowanym terminem.

BŁĘDY

IGNOTUM PER IGNOTUM - nieznane przez nieznane

IDEM PER IDEM - to samo przez to samo

BŁĘDNE KOŁO POŚREDNIE - definiowanie A za pomocą B, B za pomocą C, a C za pomocą A.

DEFINICJA ZA SZEROKA - jeśli zakres pojęcia obejmuje jakieś przedmioty nienależące do zakresu wyrażenia.

DEFINICJA ZA WĄSKA - jeśli zakres pojęcia nie obejmuje wszystkich przedmiotów należących do zakresu wyrażenia.

PRZESUNIĘCIA KATEGORIALNEGO - gdy te zakresy się wykluczają.

EKWIWOKACJA - nie komunikujemy nikomu naszego toku rozumowania

BŁĄD EKWIWOKACJI - w jednym i tym samym rozumowaniu osoba używa kilkakrotnie słowa wieloznacznego w różnych znaczeniach.

BŁĄD AMFIBOLOGII - ktoś wygłasza wypowiedź wieloznaczną ze względu na składnię i nie zdaje sobie z tej wieloznaczności sprawy.

EUFEMIZMY - wypowiedzi, które starają się swą formą złagodzić z tych czy innych względów niemiłą treść.

BŁĄD MYŚLENIA FIGURALNEGO - zwroty obrazowe brane w znaczeniu dosłownym.

MATERIALNY - bierzemy we wnioskowaniu przesłanki fałszywe, mylnie uważając je za słuszne.

FORMALNY - ktoś uważa swoje wnioskowanie za dedukcyjne, a w rzeczywistości dany wniosek nie wynika logicznie z przesłanek, tzn. wzór, wg którego przebiega wnioskowanie nie jest w rzeczywistości prawem logicznym.

---