Czynności procesowe
Prokurator złożył wniosek o warunkowe umorzenie postępowania wobec Karola D. W wyznaczonym terminie na posiedzenie nie stawili się jednak ani pokrzywdzony ani oskarżony. Ten pierwszy nie usprawiedliwił swojej nieobecności, jednakże członkowie składu orzekającego widzieli, jak został na korytarzu sądowym aresztowany w związku z inną sprawą. Z kolei oskarżony przesłał faksem zaświadczenie wystawione przez lekarza zatrudnionego w zagranicznej klinice medycznej, z którego wynikała niezdolność do udziału w czynnościach procesowych i poprosił o usprawiedliwienie nieobecności i odroczenie posiedzenia.
Czy posiedzenie może się odbyć?
Do sądu trafił akt oskarżenia przeciwko Zenobii H. Prezes sądu uznał jednak, że w tej sprawie należy umorzyć postępowanie, jako, że społeczna szkodliwość czynu jest znikoma. Zgodnie więc z treścią art. 339 § 3 pkt 1 k.p.k., wydając stosowne postanowienie, skierował sprawę na posiedzenie. W wyznaczonym dniu w sądzie pojawili się oskarżony i jego obrońca, a także prokurator. Nie stawił się natomiast pokrzywdzony, co do którego brak było w aktach sprawy dowodu doręczenia zawiadomienia. Tuż po wejściu na salę obrońca Zenobii H. zawnioskował, aby posiedzenie odroczyć, ponieważ prokurator znajdujący się aktualnie na sali rozpraw to nie ten sam, który podpisał akt oskarżenia.
Czy postępowanie prezesa było prawidłowe?
Czy posiedzenie mogło się odbyć?
Prokurator wniósł przeciwko Gerardowi H. akt oskarżenia wraz z wnioskiem z art. 335 § 1 k.p.k. Przewodniczący wydziału karnego skierował sprawę na posiedzenie. Na posiedzeniu, na którym nie stawiła się żadna z prawidłowo zawiadomionych stron, sąd wydał w trybie art. 343 § 5 in fine k.p.k. zarządzenie o obowiązkowym udziale oskarżonego w posiedzeniu. Mimo prawidłowych zawiadomień, na kolejnym posiedzeniu znów nikt się nie stawił. Tym razem jednak w aktach sprawy znalazł się wniosek oskarżonego o usprawiedliwienie nieobecności z powodu choroby i przełożenie terminu posiedzenia. Sąd uznał jednak nieobecność oskarżonego za nieusprawiedliwioną, posiedzenie odbyło się i zapadł wyrok skazujący. Odpis wyroku doręczono oskarżonemu, natomiast prokuratorowi i pokrzywdzonemu wysłano informacje, o możliwości zapoznania się z treścią wyroku w sekretariacie sądu.
Oceń postępowanie sądu w tej sprawie.
6. Prokurator w trakcie przewodu sądowego zgłosił wniosek o wyłączenie od orzekania sędziego Gawła G., ponieważ okazało się, że jest on mężem pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej. W związku z tym sąd w trybie art. 42 § 4 k.p.k. wydał zarządzenie o wyłączeniu sędziego Gawła G. od orzekania w tej sprawie. Oskarżony zdziwił się, gdy na następnej rozprawie zobaczył innego sędziego. W apelacji od zapadłego na tej rozprawie wyroku podniósł zarzut obrazy prawa polegający na tym, że nie został poinformowany o posiedzeniu, na którym zapadła decyzja o wyłączeniu sędziego, a przecież miał prawo w nim uczestniczyć.
Czy zarzut był słuszny? Czy w sprawie doszło do uchybień?
Po długiej naradzie nad wyrokiem wierzący w niewinność oskarżonej ławnik Witold P. został przegłosowany przez dwóch ławników i sędziego. W związku z tym odmówił podpisania wyroku, jako że się z nim po prostu nie zgadzał. W tej sytuacji przewodniczący składu zaznaczył na wyroku przyczynę braku podpisu. Jednocześnie zobowiązał Witolda P. do sporządzenia uzasadnienia swojego zdania odrębnego.
Wskaż uchybienia popełnione w powyższej sprawie. Rozważ sytuację, w której Witold P. jest jedynie ławnikiem dodatkowym.
10. Przed Sądem Rejonowym w K. toczyła się sprawa Jacka J., oskarżonego o czyn z art. 177 § 1 k.k. Podczas narady nad wyrokiem sędzia opowiedział się za karą 2 lat pozbawienia wolności, jeden z ławników chciał warunkowego umorzenia postępowania a drugi uniewinnienia oskarżonego. Zdenerwowany brakiem większości przewodniczący oświadczył, że jego zdanie jako sędziego zawodowego jest decydujące i dlatego oskarżonego należy skazać, zaś co do kary może iść na ustępstwa.
Jaki wyrok powinien zapaść w tej sprawie?
11. W sprawie Adama P. sędziowie i ławnicy byli zgodni, że podsądny jest winien zarzucanego mu czynu i nawet nad tym nie dyskutowano. Skupiono się natomiast na kwestii kary. Najpierw wypowiedział się przewodniczący, który zaproponował karę 25 lat pozbawienia wolności. Ławnicy zaś doszukali się okoliczności łagodzących i głosując według kolejności alfabetycznej zaproponowali: 15 lat, 13 lat i 10 lat pozbawienia wolności. Na końcu wypowiedział się drugi z sędziów, który opowiedział się za karą dożywotniego pozbawienia wolności. Rozgorzała dyskusja w związku z wątpliwościami co do wysokości kary. Obecny na sali aplikant sądowy zaproponował, aby wyciągnąć średnią arytmetyczną z propozycji ławników i sędziów.
Czy głosowanie odbyło się prawidłowo? Jaki w tej sprawie powinien zapaść wyrok?
Oskarżyciel posiłkowy, który nie był usatysfakcjonowany wyrokiem, polecił swemu pełnomocnikowi adw. Jerzemu S. sporządzenie i wniesienie od niego apelacji. Tymczasem Jerzy S. wyjechał na urlop wypoczynkowy i nie zaprzątał sobie głowy sprawami zawodowymi. Po miesiącu spotkał klienta i przypomniał sobie o nie wniesionej apelacji. Oskarżyciel posiłkowy dowiedziawszy się o zaniedbaniu pełnomocnika złożył własnoręczną apelację wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu, w którym powołał się na niedbalstwo adwokata.
Jakie będą losy wniosku?
Czy sytuacja byłaby taka sama gdyby termin zaniedbał obrońca oskarżonego?
13. Jakiego rodzaju terminem jest termin do:
wniesienia apelacji
wniesienia zażalenia na umorzenie postępowania przygotowawczego (art. 306 § 1 k.p.k.)
wniesienia zażalenia na „bezczynność” organów postępowania przygotowawczego (art. 306 § 3 k.p.k.)
wniesienia aktu oskarżenia (art. 331 § 1 k.p.k.)
usunięcia braków formalnych pisma procesowego (art. 120 § 1 k.p.k.)
wydania postanowienia o przedstawieniu zarzutów z art. 308 § 3 k.p.k.
wydania postanowienia o wszczęciu lub odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego z art. 307 § 1 k.p.k.
złożenia oświadczenia o woli występowania w charakterze oskarżyciela posiłkowego (art. 54 § 1 k.p.k.)
dochodzenia roszczeń o odszkodowanie za niesłuszne skazanie (art. 555 k.p.k.)
uwzględnienia kasacji na niekorzyść oskarżonego (art. 524 § 3 k.p.k.)
Po 4 miesiącach trwania postępowania przygotowawczego w końcu udało się zamknąć śledztwo. Jednak z powodu awarii komputerów w prokuraturze aktu oskarżenia w tej sprawie nie zdołano wnieść do sadu w przewidzianym ustawą terminie (art. 331 par.1 ). Prokurator stwierdzając, że upłynęły już ponad 3 tygodnie od daty zamknięcia śledztwa, złożył wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia aktu oskarżenia, argumentując, że uchybił terminowi nie ze swej winy lecz za sprawą awarii sieci komputerowej w prokuraturze.
Oceń zachowanie prokuratora.
Prokurator prowadzący śledztwo wydał zarządzenie o zastosowaniu wobec podejrzanego Anatola A. dozoru policyjnego. Anatol A. wniósł niezwłocznie zażalenie na to zarządzenie do prokuratora nadrzędnego. Ten jednak był bardzo zajęty i dopiero po kilku dniach przeczytał pismo Anatola A. Uznając, że rozstrzygnięcie tej kwestii nie leży w jego kompetencji odesłał pismo Anatolowi A. z pouczeniem, że należy je wnieść do sądu. Tak też oskarżony uczynił. Jednak sąd stwierdził, że pismo trafiło do niego zbyt późno, bo dopiero po upływie 3 tygodni od wydania zaskarżonej decyzji i w związku z tym zażalenie już nie przysługuje. Ponadto pismo i tak nie zostałoby rozpoznane, bo nie zostało podpisane.
Oceń postępowanie organów procesowych w niniejszej sprawie.
17. Zapracowany prokurator nie zauważył, że w sprawie w której miał już przygotowaną apelację, upłynął termin jej wniesienia. Gdy tylko to odkrył, wystąpił do sądu o przywrócenie terminu podając jako usprawiedliwienie natłok pracy. Sąd uwzględnił jego wniosek wydając stosowne zarządzenie. Na tę decyzję zażalenie wniósł z kolei oskarżony, który z wyroku był zadowolony i nie chciał już wracać do tej sprawy.
Oceń działanie prokuratora, sądu i oskarżonego. Jak należy postąpić z zażaleniem oskarżonego?
18. Grzegorz J. został skazany wyrokiem Sądu Okręgowego w G. na karę dożywotniego pozbawienia wolności. Ponieważ adwokat ustanowiony z urzędu odmówił zaskarżenia wyroku, twierdząc że postępowanie przed sądem już się zakończyło, Grzegorz J. samodzielnie wniósł pismo zatytułowane „zażalenie”, skarżąc zapadły wyrok. Po dwóch tygodniach otrzymał z sądu pisemną informację, że zażalenie nie przysługuje, bowiem wyroki zaskarża się wnosząc apelację. Pismo to zawierało też pouczenie, że termin do wniesienia apelacji już minął.
Oceń postępowanie w tej sprawie.
Czy Grzegorz J. może jeszcze skutecznie wnieść apelację?
19. Sąd Okręgowy w P. uznał Zbigniewa D. winnym popełnienia czynu z art. 156 § 3 k.k. i skazał go na 3 lata pozbawienia wolności. Po ogłoszeniu wyroku, protokolant pouczył go o możliwości wniesienia kasacji w terminie 30 dni od daty doręczenia wyroku z uzasadnieniem. Zbigniew D. sporządził więc kasację i wniósł ją osobiście do Sądu Okręgowego dzień przed upływem wskazanego terminu.
Jak w takiej sytuacji winien postąpić Sąd Okręgowy?
20. Janina K., skazana wyrokiem Sądu Rejonowego w P. za przestępstwo z art. 256 k.k., uznając ten wyrok za krzywdzący, postanowiła wnieść apelację. Idąc z apelacją w ręku do sądu, zaczęła odczuwać bóle porodowe. Od razu trafiła do szpitala, gdzie lekarze zabronili jej wstawać z łóżka. Po porodzie Janina K. wróciła do domu i uświadomiła sobie, że upłynął termin do wniesienia apelacji. Niezwłocznie wystąpiła więc do sądu z wnioskiem o jego przywrócenie. Sąd, orzekając w takim samym składzie w jakim wydał wyrok, odmówił uwzględnienia tego wniosku, ponieważ Janina K. nie załączyła do niego apelacji.
Jak należało postąpić z wnioskiem Janiny K.? Czy można coś jeszcze w tej sprawie zrobić?
Sporządź w imieniu Janiny K. wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji.
21. Antoni B. wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach został skazany za przestępstwo z art. 178a § 1. k.k. Niezwłocznie wystąpił o uzasadnienie wyroku. Dwa dni po tym jak je otrzymał, Antoni B., z zawodu górnik, został w wyniku tąpnięcia zasypany i uwięziony pod ziemią na 4 doby. Po udanej akcji ratunkowej przewieziono go do szpitala gdzie spędził dwa tygodnie. Gdy wrócił do domu uświadomił sobie, że termin do wniesienia apelacji już upłynął. Mimo to wysłał do sądu list opisujący co mu się przytrafiło i przeprosił w nim sąd za to, że nie potrzebnie kłopotał go w kwestii tego pisemnego uzasadnienia, skoro i tak nie wniósł apelacji.
Jakie skutki prawne wywoła taki list?
22. Janina K., skazana przez sąd I instancji na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 265 § 1 k.k., nie zdołała wnieść apelacji w przewidzianym ustawą terminie, albowiem na skutek gwałtownych burz i obfitych opadów zniszczony został most i jedyna droga prowadząca do miasta, a ona sama została na kilka dni odcięta od świata. Gdy tylko udało jej się przedostać przez rzekę, wystąpiła do sądu o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji. Sąd wezwał ją do uzupełnienia braków formalnych przez dołączenie do wniosku apelacji. Janina K. sporządziła apelację i zamierzała ją złożyć szóstego dnia od otrzymania zarządzenia, ale w nocy w jej zabudowaniach wybuchł pożar i apelacja, podobnie jak większość dobytku, spłonęła, akcja ratownicza trwała zaś przez następne cztery dni. Powołując się na fakt, że braki nie zostały uzupełnione w terminie, sąd wydał postanowienie o odmowie przywrócenia terminu do wniesienia apelacji.
Oceń postępowanie sądu. Czy Janina K. może jeszcze coś w tej sprawie zrobić?
23. Adam A. został skazany za przestępstwo rozpijania swoich małoletnich dzieci. Następnego dnia, w dniu 20 października 2006 r., wystąpił do sądu z wnioskiem o sporządzenie i doręczenie mu uzasadnienia wyroku. Tego samego dnia, w późnych godzinach wieczornych został zatrzymany, a następnie tymczasowo aresztowany w innej sprawie. W dniu 10 listopada 2006 r. listonosz przyniósł przesyłkę zawierającą uzasadnienie wyroku, którą odebrała małżonka Adama A. Zamierzała ona przekazać ją mężowi, jednak widzenie z nim w areszcie udało jej się uzyskać dopiero w dniu 24 listopada 2006 r. Mimo iż Adam. A. niezwłocznie sporządził apelację i złożył ją jeszcze tego samego dnia u dyrektora aresztu śledczego, sąd uznał, że wniesiono ją po terminie.
Oceń stanowisko sądu.
25. Do Sądu Rejonowego w K. wpłynął akt oskarżenia przeciwko Damianowi U., w którym zarzucano mu popełnienie przestępstwa z art. 300 § 1 k.k. Sąd wyznaczył posiedzenie w celu rozważenia kwestii, czy nie zachodzą przesłanki do warunkowego umorzenia postępowania. Prokuratora zawiadomiono o posiedzeniu wysyłając wiadomość e-mail. Pokrzywdzonemu zawiadomienie wysłano pocztą. Listonosz nie zastał go jednak w domu, w związku z czym pozostawił na drzwiach informację, że pismo jest przez 7 dni do odbioru na poczcie głównej w K. Po tygodniu listonosz podjął kolejną próbę doręczenia pisma. Tym razem w mieszkaniu zastał 17-letniego syna pokrzywdzonego. Ten odebrał zawiadomienie, podpisał się za ojca i obiecał przekazać mu pismo. Na posiedzeniu nie stawiła się żadna z zawiadomionych osób. Mimo to zapadł wyrok warunkowo umarzający postępowanie.
Oceń prawidłowość dokonania zawiadomienia o terminie i miejscu posiedzenia.
Czy posiedzenie mogło się odbyć?
29. Sprawa Kazimierza D. zakończyła się wydaniem wyroku skazującego. Po powrocie do domu Kazimierz D. uświadomił sobie, że nie przeczytał i nie podpisał protokołu rozprawy. Następnego dnia udał się więc do sądu, gdzie pracownica sekretariatu odmówiła mu udostępnienia akt, argumentując to brakiem pisemnej zgody sądu. Poinformowała go, że protokół i tak nie został jeszcze dołączony do akt sprawy, ponieważ protokołujący - student odbywający praktyki w tutejszym sądzie - jeszcze nie przepisał go na komputerze. Ponadto jeden z ławników wyjechał na miesięczny urlop i podpisze protokół dopiero po powrocie.
Czytając miesiąc później protokół rozprawy Kazimierz D. dostrzegł, że pewne części jego wypowiedzi w ogóle nie zostały zaprotokołowane, a treść zeznań świadków nie pokrywa się z tym co mówili na rozprawie. Wystąpił więc z wnioskiem o sprostowanie protokołu. Przewodniczący składu sądzącego wydał postanowienie o odmowie uwzględnienia wniosku stwierdzając, że nie pamięta przebiegu tej rozprawy i sprostowanie nie jest możliwe. Wtedy Kazimierz D. wystąpił z kolejnym wnioskiem, tym razem o sprostowanie oczywistej omyłki pisarskiej przez dopisanie do protokołu tej części jego wyjaśnień, która nie została zaprotokołowana.
Oceń postępowanie w powyższej sprawie. Czy wniosek o uzasadnienie oczywistej omyłki pisarskiej zasługuje na uwzględnienie?
5